Phân tích truyện ngắn Tôi đi học của Thanh Tịnh hay nhất

1. Dàn ý phân tích truyện ngắn Tôi đi học:

1.1. Dàn ý phân tích mẫu 1:

* Mở Bài

Giới thiệu về tác giả và truyện ngắn Tôi đi học

* Thân Bài

– Diễn biến tâm trạng nhân vật “tôi” những ngày tháng đầu đến trường được hiện lên thông qua hình tượng cảnh vật thiên nhiên và con người

– Tâm trạng nhân vật: Nhớ và trào dâng xúc cảm với các kỉ niệm thuở đầu cắp sách tựu trường

– Các kỉ niệm của nhân vật tôi:

+ Tác giả nhớ rất rõ quang cảnh trên con đường vào trường, mọi thứ trở nên khác nhau vì tâm trạng của nhân vật đang biến đổi

+ Các suy nghĩ, hành động, tâm trạng được miêu tả theo trình tự thời gian

– Tâm trạng nhân vật “tôi” khi đứng ở cổng trường: Tâm trạng trở nên hỗn độn

– Tâm trạng nhân vật khi đến lớp và học bài học đầu

* Kết Bài

– Khẳng định lại giá trị tác phẩm

1.2. Dàn ý phân tích mẫu 2:

* Mở bài

– Giới thiệu đôi nét về tác giả Thanh Tịnh: Nhà văn với những sáng tác toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo.

– Vài nét về văn bản “Tôi đi học”: in trong tập “Quê mẹ”, xuất bản 1941, kể lại những kỉ niệm và cảm xúc của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên

* Thân bài

– Cơ sở để nhân vật tôi có những suy nghĩ về ngày đầu tiên đi học của mình

+ Biến chuyển của cảnh sắc mùa thu: Cuối thu, ngày tựu trường, cảnh thiên nhiên với lá rơi đầy, mây trắng khiến lòng ta nhẹ nhõm mà bồi hồi nhớ lại

+ Hình ảnh các em nhỏ nép dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, . ..

⇒ gợi nhắc, cơ sở liên tưởng tương đồng tự nhiên

– Tâm trạng nhân vật tôi khi cùng mẹ bước trên đường đến trường:

– Cảnh vật, con đường đã quá quen nhưng lần này cảm thấy lạ lẫm.

– Tự cảm thấy có sự chuyển biến lớn lao trong lòng mình, cảm thấy nghiêm trang, đứng đắn hơn.

– Bỡ ngỡ, bối rối

⇒ Hình ảnh ẩn dụ, phép so sánh, chọn lọc chi tiết tiêu biểu, ví dụ: tâm trạng bỡ ngỡ của “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên

– Khi đứng giữa sân trường và được xướng tên vào lớp học:

+ Không khí của ngày hội tựu trường: náo nức, vui tươi nhưng cũng thật trang trọng.

+ Cảm thấy bé nhỏ so với nhà trường, lo sợ mơ hồ.

+ Hồi hộp, lo sợ khi cô giáo kêu tên mình.

+ Khi chuẩn bị đến lớp học thì lo sợ, bật khóc

⇒ Diễn tả sống động tâm trạng của nhân vật “tôi” với nhiều cung bậc, xúc cảm, có nhiều trạng thái cảm xúc trái ngược, tâm trạng phức tạp

– Khi ngồi trong lớp học:

+ Cảm thấy vừa lạ lẫm, vừa quen thuộc với nhiều thứ, với nguời bạn ngồi cạnh. ..

+ Làm quen, tìm hiểu góc học, đồ dùng, . .. ⇒ thấy quyến luyến.

⇒ Tâm trạng, cảm xúc của nv “tôi” khi ngồi trong lớp học, đón chào tiết học đầu tiên hợp tự nhiên, sống động, hấp dẫn.

– Hình ảnh những học sinh:

+ Ông đốc: hình ảnh một người thầy, một người lãnh đạo giỏi hiểu tâm lí học sinh, độ lượng, khoan dung. ..

+ Thầy giáo trẻ vui tính, giàu lòng nhân ái

⇒ Thể hiện rõ ràng trách nhiệm, tấm lòng của gia đình, nhà trường với thế hệ học sinh, góp phần tạo môi trường học tập lành mạnh, là nơi nuôi dưỡng tâm hồn các em.

⇒ Truyện kết thúc tự nhiên, khép lại trang viết để mở ra một bầu trời mới, một khoảng không gian mới, tình yêu mới.

* Kết bài

– Khẳng định lại những nét tiêu biểu về nghệ thuật làm nên thành công của đoạn trích: Miêu tả tinh tế, chân thật diễn biến tâm trạng, ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh so sánh độc đáo và giọng điệu trữ tình, trong sáng.

– Đoạn trích ngắn gọn nhưng để lại trong lòng người bao niềm bồi hồi, xúc động khi nhớ về ngày đầu tiên đi học của mình

2. Phân tích truyện ngắn Tôi đi học của Thanh Tịnh hay nhất

Chắc chắn mỗi người chúng ta đều có những kỷ niệm đáng nhớ về thời học sinh trong sáng. Và một trong những kỷ niệm đó là những khoảnh khắc hồi hộp trong buổi tụ tập đầu tiên khi bước chân vào trường. Những cảm xúc đó đã được Thanh Tịnh tưng bừng thể hiện qua tác phẩm xuất sắc của ông “Tôi đi học”.

Ngay từ đầu tác phẩm, nhà văn đã so sánh một cách ấn tượng: “Tôi không thể quên được cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như những cánh hoa tươi tắn mỉm cười giữa bầu trời rộng mở”. Câu văn như một cửa sổ dịu dàng mở ra, dẫn người đọc vào một thế giới đầy ắp những sự kiện, những con người, những trạng thái tinh thần đẹp đẽ, trong sáng, đáng nhớ và đáng chia sẻ, đong đầy tình cảm.

Mạch cảm xúc được thể hiện một cách tự nhiên. Nghệ thuật so sánh được tác giả sử dụng một cách thông minh, kết hợp với những hình ảnh tươi đẹp đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên mùa thu thơ mộng với sắc lá vàng úa, với màu mây bạc lãng đãng trôi trên bầu trời rộng lớn, màu xanh thẳm. Hình ảnh những đứa trẻ nhỏ rụt rè nấp dưới nón mẹ, lần đầu tiên bước chân vào trường, khiến nhà văn nhớ lại ngày đầu tiên đi học không thể nào quên của mình.

Tâm trạng hồi hộp, cảm giác mới mẻ của cậu bé khi được mẹ dắt đi trên con đường tới trường được diễn đạt rất tinh tế: “Con đường này tôi đã đi nhiều lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ… cảnh vật xung quanh đều thay đổi. Tôi nhanh chóng nhận ra nguyên nhân của sự lạ lùng ấy: vì lòng tôi đang trải qua một thay đổi lớn: hôm nay, tôi đi học.”

Từ điểm nhấn là “sự thay đổi lớn” ấy, nhà văn đi vào chi tiết trên con đường “tôi” theo mẹ đến trường bằng cách miêu tả hình ảnh xen lẫn với biểu cảm. Các hình ảnh lại được diễn đạt bằng cái nhìn tinh tế. “Thấy mấy cậu nhỏ cùng tuổi tôi… trao sách vở cho nhau xem”. Họ “ôm sách vở cả mớ cùng bút thước nữa” mà không hề thấy khó khăn gì, trong lúc tôi chỉ cầm hai quyển vở mới mà “tôi đã bắt đầu thấy nặng.

Tôi bám tay ghì thật chặt, nhưng một quyển vở cũng lảo đảo ra và nghiêng đầu chúi xuống đất. Tôi nhấc lên và nắm lại cẩn thận. Trong đoạn văn đó, nhà văn cứ nhìn vào sự việc, sự vật của người rồi cảm nhận ở mình cùng với sự vật, sự việc ấy. Đấy là một ý nghĩ “vừa non nớt vừa ngây ngô” thật dễ thương chỉ xuất hiện ở trẻ thơ.

Đi hết con đường làng, cậu học trò nhỏ tiến tới sân trường. Nhìn quang cảnh nhà trường, khi nghe gọi tên, rồi phải buông tay mẹ đi vào lớp học, tâm trạng ngỡ ngàng, cảm xúc mới lạ trong “tôi” thực sự vô cùng xúc động. Trước mắt tôi là cả một thế giới mới mẻ, lạ lùng. Tôi và đám bạn cùng tuổi có gì khác biệt so với những con chim đứng bên bờ tổ, nhìn trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ… mong mỏi và ao ước thầm được như những người học trò cũ, biết lớp, biết thầy để không còn phải rụt rè trong cảnh lạ.

Trong lúc còn đang ở trong cử chỉ và tâm trạng đó, “ông đốc” (thầy hiệu trưởng) xuất hiện. Ông đọc tên từng người, rồi dặn dò phải chăm học. Rồi ông “nhìn chúng tôi bằng cặp mắt hiền từ và đầy cảm động”. Từ ngoài đường, từ trong lớp học hầu như ai cũng ngắm nhìn khiến các cậu học trò mới “càng lúng túng hơn”. Cao điểm của tâm trạng là lúc ông đốc bảo: “Thôi, các em lên đứng đây sắp hàng để vào lớp.”

Tâm trạng “trong thời thơ ấu tôi chưa bao giờ thấy xa mẹ tôi như lần này”. Và bởi vì có cảm giác như vậy, “Một cậu bé đứng ở phía trước ôm mặt khóc. Tôi tự nhiên quay lưng và đặt đầu vào lòng mẹ tôi, rồi bật khóc theo. Tôi nghe phía sau, trong đám học trò mới, vài tiếng thút thít đang ngập ngừng trong cổ. “Họ như những con chim non đứng trên bờ tổ, nhìn trời rộng muốn bay nhưng còn e sợ và ngập ngừng”.

Hình ảnh so sánh thứ ba của tác giả thực sự tinh tế. Nó không chỉ tả chân thật tâm trạng của nhân vật, mà còn gợi cho người đọc hình ảnh một thời thơ ấu đáng yêu, đứng giữa bài học thân yêu. Nếu các em là những cánh chim non chập chững rời tổ để bay vào bầu trời rộng lớn với biết bao nắng gió, thì thầy cô giáo chính là những bàn tay vững vàng, những làn gió dịu dàng, những tia nắng soi đường để cánh chim có thể bay cao, mạnh mẽ trên bầu trời. Nhờ những bàn tay vững chắc, những làn gió dịu mát, những tia nắng ấm áp và trách nhiệm đong đầy, cậu học trò trong câu chuyện nhanh chóng hòa nhập vào thế giới kỳ diệu của ngôi trường.

Truyện ngắn “Tôi đi học” vẫn còn sống mãi với thời gian bởi nó được tạo nên từ cảm xúc trong sáng, hồn nhiên và bút pháp nghệ thuật miêu tả tinh tế tâm hồn của nhân vật, từ tâm hồn của tác giả. Bằng câu chuyện của mình, Thanh Tịnh đã nói lên cho tất cả chúng ta cảm giác kỳ diệu của buổi học đầu tiên đã trở thành kỷ niệm đẹp đẽ, để lại dấu ấn sâu sắc trong cuộc đời mỗi người.

3. Phân tích truyện ngắn Tôi đi học của Thanh Tịnh chọn lọc:

Tôi đi học là một truyện ngắn mang hồi ức và sự đậm chất thơ của nhà văn Thanh Tịnh, được xuất bản trong tập “Quê mẹ” năm 1941. Qua những dòng ký ức, tác giả tái hiện lại những khoảnh khắc sâu sắc của tuổi thơ trong buổi tụ tập đầu tiên của cuộc đời, khi ông được mẹ dắt đi bước chân vào lớp Năm, lớp đầu tiên của trường Pháp – Việt trước năm 1945.

Mở đầu câu chuyện là hai câu văn rất tinh tế: Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.

Mỗi khi thu về, khi lá rụng và trời trở lạnh, ký ức ấm áp về buổi tụ tập đầu tiên lại hiện lên trong ký ức của tác giả và của những người mang theo cặp sách tới trường. Những cảm xúc trong sáng lại hiện lên như những bông hoa tươi cười giữa bầu trời rộng lớn. Hình ảnh so sánh tinh tế và rất biểu cảm. Câu văn như một cánh cửa dịu dàng mở ra, dẫn người đọc vào một thế giới đầy sự kiện, những con người, những trạng thái tinh thần đẹp đẽ, trong sáng, đáng nhớ và đáng chia sẻ. Trung tâm của thế giới đó là cậu học trò đầu tiên đến trường, với tâm hồn tràn đầy ý nghĩa, tình cảm xúc động, mới lạ, và sẽ không bao giờ quên suốt đời.

Buổi ngày xưa ấy thật đáng nhớ. Trên con đường tới trường, tôi – một học sinh lớp Năm, bước vào cấp học đầu tiên – ngắm nhìn khung cảnh xung quanh và cảm thấy không thể diễn tả được tâm trạng của mình. Buổi sáng đó, một buổi sáng thu với sương mờ và gió nhẹ… Con đường quen thuộc vốn dài và hẹp, nhưng bất ngờ cậu bé cảm thấy nó lạ lùng, mọi thứ xung quanh đều thay đổi. Vì lẽ đó? Bởi tâm hồn của tôi đang trải qua một thay đổi lớn: hôm nay, tôi đi học. Việc đi học thật sự là một sự kiện quan trọng, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong tuổi thơ. Đặc biệt đối với một cậu bé chỉ biết chơi đùa, qua sông thả diều, ra đồng chơi với bạn… Vì thế, tôi cảm thấy trang trọng, đứng đắn trong bộ quần áo mới, cầm mấy quyển vở trên tay. Tôi muốn thử thách bản thân, xin mẹ cho cầm bút, thước như các bạn. Một ý nghĩ non nớt, ngây thơ nảy nở trong đầu, chắc chắn chỉ những người đi trước mới cầm nổi bút thước. Ý nghĩ ấy thoáng qua… trôi nhẹ như một làn mây lướt trên ngọn núi. Cái trừu tượng (ý nghĩ) được so sánh với cái thực (làn mây) nhưng không làm mất đi sự duyên dáng và thú vị. Một nét đẹp, dịu dàng, trong sáng và đầy khát vọng vươn tới của tâm hồn trẻ thơ.

Đi hết con đường làng, cậu học trò nhỏ đến sân trường. Nhìn quang cảnh của trường, khi nghe gọi tên, rồi phải rời tay mẹ vào lớp học, tâm trạng ngỡ ngàng, cảm giác mới lạ của tôi làm sao có thể diễn tả được? Thanh Tịnh đã sử dụng nhiều hình ảnh, nhiều chi tiết cụ thể để thể hiện những cung bậc tâm trạng của cậu bé. Trước hết, cậu bé cảm nhận ngôi trường như một nơi vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm… Sân trường rộng lớn, to lớn như một đình làng. Rồi cảm nhận mình nhỏ bé và trở nên e dè. Tiếp sau đó, cậu bé cảm nhận học trò, thầy cô giáo, người lớn, trẻ con đang đông đúc. Nhìn mấy người bạn mới, tất cả đang sợ sệt, lúng túng và e ngại như mình. Họ giống như những con chim non đứng bên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay nhưng còn ngập ngừng e sợ. Lại một hình ảnh so sánh thú vị nữa! Nó vừa tả đúng tâm trạng của nhân vật, vừa gợi cho người đọc liên tưởng về thời nhỏ đứng giữa ngôi trường thân yêu. Ngôi trường đẹp như một tổ ấm, mỗi học trò ngây thơ, hồn nhiên như một con chim đầy khát vọng và biết bao bồi hồi lo lắng nhìn bầu trời rộng, mơ ước về những ngày học vấn sẽ mở ra…

Khi bị gọi tên, học sinh nhỏ bất ngờ và cảm thấy lúng túng. Hành động và cảm xúc đang diễn ra rõ ràng: e sợ, run run, lúng túng… Lúng túng là từ được sử dụng liên tiếp, và không chỉ có một, mà là bốn lần: Khắp nơi là những cậu bé… đều cảm thấy lúng túng. Nghe tên mình được gọi, tôi tự nhiên bị giật mình và cảm thấy lúng túng. Chúng tôi bị người khác quan sát… và cũng cảm thấy lúng túng… và ngày càng cảm thấy lúng túng hơn.

Từ diễn tả tâm trạng đưa ra cái nhìn tổng quan và phác họa rõ ràng cử chỉ, ánh mắt, ý nghĩ, cảm xúc… trong trẻo và trong sáng của cậu học trò trong buổi tựu trường đầu tiên tạo nên sự kỷ niệm vui vẻ của tuổi thơ. Điều này giúp chúng ta thấu hiểu hơn về tâm trạng và tài năng kể chuyện của tác giả. Điểm cao nhất của tâm trạng lúng túng chính là khi các cậu học trò nhỏ buông tay của người thân và chuẩn bị bước vào lớp học… một cậu bé ôm mặt khóc, tôi đưa đầu vào lòng mẹ và khóc nức nở… và… trong đám học trò mới, vài tiếng thút thít đang ngập ngừng… Có vẻ buồn cười nhưng rất đáng yêu! Chỉ vừa trước, cảm thấy tự hào khi thu hút nhiều sự chú ý, và giờ lại khóc. Tiếng khóc như một phản ứng chuỗi, rất tự nhiên, rất ngây thơ và chứa nhiều ý nghĩ. Đó là sự tiếc nuối về những ngày chơi thoải mái, sự lưu luyến đối với những người thân yêu… Nó cũng phản ánh sự e sợ trước những thách thức và khó khăn, hay có thể là một niềm vui, niềm quyết tâm để bước vào một thế giới mới mẻ và hấp dẫn? Từ cách khóc: ôm mặt khóc, nức nở khóc và khóc thút thít, câu chuyện của Thanh Tịnh truyền đạt nhiều cảm xúc và tinh thần, thấu hiểu và sẻ chia. Liệu Thanh Tịnh có đang sống lại kỷ niệm của mình, kể về tuổi thơ của mình? Đoạn văn cuốn người đọc vào trong những cảm xúc của một thời thơ ấu đáng yêu.

Trong lớp học, phút cuối cùng của buổi tụ tập, cảm xúc trở nên rõ ràng hơn và chân thực hơn. Một cảm giác lạ mà quen thuộc cùng tồn tại, xen kẽ lẫn nhau. Mùi hương mới lạ nổi lên trong lớp, bức tranh treo trên tường khiến tôi cảm thấy lạ… các học sinh nhìn chỗ ngồi của mình và cảm nhận chúng như một phần của họ, nhìn bạn ngồi bên cạnh mà không còn thấy xa lạ chút nào… Đoạn kết của câu chuyện, ngắn gọn mà đa dạng hình ảnh, giàu ý nghĩ. Một chú chim bé hót vài tiếng rụt rè, vỗ cánh lên cao, mắt tôi theo dõi… Kỷ niệm về bầy chim trên cánh đồng còn đọng… Tiếng sáo và bài viết của thầy giáo nhắc nhở, giữ chặt, đưa chúng trở về thực tại! Cuối cùng, tôi đặt cánh tay lên bàn, chăm chú nhìn thầy