Phân tích tình huống độc đáo trong truyện ngắn Vợ nhặt

1. Khái quát chung về truyện ngắn Vợ nhặt

1.1. Hoàn cảnh ra đời:

Trong số những sáng tác của nhà văn Kim Lân, truyện ngắn xuất sắc nhất phải kể đến “Vợ nhặt”. Truyện ngắn “Vợ nhặt” được tin trong tập truyện “Con chó xấu xí”. Tiền thân của tác phẩm “Vợ nhặt” là tiểu thuyết Xóm ngụ cư – được viết ngay sau cách mạng tháng Tám, nhưng bị bỏ dở và bị thất lạc bản thảo. Khi hòa bình được lập lại vào năm 1954, tác giả dựa vào một phần truyện cũ để viết truyện ngắn “Vợ nhặt”.

1.2. Bố cục (4 đoạn):

Đoạn 1 (từ “Cái đói đã tràn đến xóm này tự lúc nào” đến “hai tay ôm khư khư cái thúng, mặt bần thần”): Khung cảnh trên đường Tràng dẫn Thị về nhà.

Đoạn 2 (Từ “Hắn nghĩ bụng: “Quái sao nó lại buồn thế nhỉ?… Ồ sao nó lại buồn thế nhỉ?…” đến “cùng đẩy xe bò về”): Quá trình Tràng “nhặt” được vợ ngoài đường.

Đoạn 3 (Từ “Tràng chợt đứng dừng lại, lắng tai nghe” đến “nước mắt cứ chảy xuống ròng ròng”): Cuộc gặp gỡ giữa bà cụ Tứ và nàng dâu mới.

Phần 4 (còn lại): Khung cảnh buổi sáng sau khi Tràng nhặt được vợ và bữa cơm mừng nàng dâu mới.

1.3. Chủ đề sáng tác truyện ngắn Vợ nhặt:

Truyện ngắn “Vợ nhặt” đã phản ánh hiện thực cuộc sống của những  người dân lương thiện nghèo khổ trong nạn đói  khủng khiếp do bọn thực dân phong kiến ​​gây ra. Họ cưu mang lấy nhau và cùng hy vọng vào một cuộc sống mới tốt đẹp hơn mà cách mạng mang lại.

1.4. Giá trị nội dung:

Tác phẩm Vợ Nhặt của Kim Lân không chỉ miêu tả tình cảnh éo le của người nông dân nước ta trước nạn đói khủng khiếp nhất trong lịch sử dân tộc vào năm 1945 mà còn cho thấy bản chất tốt đẹp và sức sống kì diệu của họ: bên bờ vực của cái chết, chết rồi họ vẫn nhìn đời, khao khát một mái ấm gia đình và được yêu thương, chăm sóc lẫn nhau.

1.5. Giá trị nghệ thuật:

Tình huống truyện độc đáo, tự nhiên, kết hợp với ngôn ngữ mộc mạc giản dị đã nhuần nhuyễn xây dựng hai yếu tố hiện thực và nhân đạo.

2. Dàn ý phân tích tình huống độc đáo trong truyện ngắn Vợ nhặt:

2.1. Mở bài: 

– Giới thiệu sơ lược về tác giả.

– Giới thiệu vấn đề phân tích: tình huống độc đáo trong truyện ngắn Vợ nhặt.

Xem thêm: Mẫu mở bài Vợ nhặt siêu hay (trực tiếp, gián tiếp, nâng cao)

2.2. Thân bài: 

*Định nghĩa tình huống truyện:

– Tình truyện hay còn được gọi là tình huống tường thuật đây là tình huống đặc biệt được tạo ra do kết quả của một sự kiện đặc biệt, diễn ra đời thường nhất, thể hiện  rõ  nhất ý đồ tư tưởng của tác giả.

 – Tình huống trần thuật đóng vai trò cốt lõi của cấu trúc thể loại

*Phân tích tình huống nhặt vợ:

– Miêu tả tình huống tự sự:

– Cảnh xảy ra nạn đói khủng khiếp năm 1945, làm hơn hai triệu đồng bào ta chết.

– Không khí u buồn, thê lương, kẻ sống luôn bị cái chết đe dọa.

 – Tóm tắt tình huống: Tràng vốn là dân ngụ cư, xấu xí, nghèo khó, Tràng “nhặt” vợ một cách thản nhiên và cả trong những ngày đói khổ bằng vài câu nói quá dễ dàng,tiếng hát, trò đùa, mấy bát bánh…

Xem thêm: Cảm nhận về chi tiết bữa cơm ngày đói trong Vợ nhặt siêu hay

 *Những chi tiết đặc sắc về tình huống truyện:

 – Ở Tràng, mang nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ không lấy được vợ:

+ Ngoại hình không được dễ nhìn mà xấu xí, thô kệch.

+ Nhân vật hơi khác thường.

+ Cách nói chuyện thô lỗ, cộc cằn.

+ Nhà nghèo, là dân ngụ cư từ nơi khác đến, làm lụng nuôi bản thân và mẹ già còn không đủ.

+ Nạn đói đe dọa, cái chết theo sau.

 – lấy vợ tức là chuốc lấy thêm tai họa cho mình bởi thân mình còn nuôi chưa xong, lấy vợ lại phải nuôi thêm một miếng ăn.

Xem thêm: Phân tích nhân vật Tràng trong truyện ngắn Vợ nhặt siêu hay

 – Đám cưới của Tràng là một tình huống bất ngờ:

+ Mọi người trong xóm Tràng đều bất ngờ.

+ Mẹ Tràng là Bà cụ Tứ cũng rất bất ngờ.

+ Ngay chính Tràng cũng thấy “ngờ ngợ”.

 – Tình huống tuy bất ngờ nhưng nếu suy xét kỹ thì rất hợp lý:

+ Nếu không có năm đói kém khủng khiếp thì Thị đã chẳng muốn lấy người như Tràng.

+ Thị chỉ là người vợ mà trong những năm đói khổ Tràng “nhặt” về làm vợ.

2.3. Kết bài:

– Liên hệ bản thân để đưa ra những đánh giá về tình huống độc đáo trong truyện ngắn Vợ Nhặt.

Xem thêm: Phân tích giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của Vợ nhặt

3. Phân tích tình huống độc đáo trong truyện ngắn Vợ nhặt:

Ý nghĩa của một tác phẩm nghệ thuật không chỉ  thể hiện ở cốt truyện, đối tượng phản ánh, nghệ thuật xây dựng cốt truyện mà còn ở tình huống trần thuật độc đáo. Trong truyện ngắn Vợ Nhặt của nhà văn Kim Lân là một ví dụ tiêu biểu, tác giả đã xây dựng một tình huống trần thuật độc đáo không chỉ nhấn mạnh chủ đề của truyện mà còn tạo nên sức hút kích thích lòng say mê khám phá của người đọc.

Ngay từ cái tên nhan đề ta đã thấy có  gì đó vô lý. Người phụ nữ là người phụ nữ của gia đình, người muốn lấy chồng phải có gia đình và có sính lễ phù hợp. Nhưng  đây là cái mà tác giả  gọi là “Vợ nhặt”, chắc  là có  gì đó sai sai nhỉ? Nét độc đáo của truyện là tình huống Tràng tìm vợ. Tình huống này trong truyện vừa  lạ vừa khó xử.

Trong tình huống này, điều đầu tiên chúng ta cảm thấy là ngạc nhiên, thật khác thường khi Tràng lấy  vợ vì đói. Tràng là một người đàn ông nghèo khổ, thô kệch với: “hai con mắt nhỏ tí, gà gà đắm vào bóng chiều, hai bên quai hàm bạnh ra, rung rung…”.

Không chỉ thô lỗ, xấu xí, Tràng còn có gia đình nghèo khó sống cạnh mẹ già. Có thể nói, trong hoàn cảnh bình thường, Tràng khó lấy được vợ, đến mùa đói kém lại càng  xa xỉ, nhưng trước sự ngỡ ngàng của  mọi người, Tràng lại lấy được vợ.

Một điều lạ nữa là trong lúc lo âu, khi cái đói đang rình rập, tưởng chừng sẽ lấy đi mạng sống của một ai đó trong xã hội lúc bấy giờ, thì ngay cả mẹ Tràng, Tràng cũng không biết mình sống chết lúc nào,rồi Tràng về lấy Thị làm vợ. Người ta cưới vợ cho con khi gia đình giàu có, có của ăn của để, hoặc chí ít cũng có vốn liếng làm ăn.

Ngược lại thì Tràng lại là một người kết hôn trong hoàn cảnh nghèo khó, không biết tương lai sẽ ra sao và không có kế hoạch cho cuộc sống. Điều lạ lùng nhất có lẽ là khi câu nói đùa của Tràng lại biến thành lời “cầu hôn” với Thị. Chỉ là một cuộc gặp gỡ tình cờ và một trò đùa mà Tràng lấy được vợ. Lấy vợ là chuyện quan trọng, lấy vợ tưởng không dễ nhưng với Tràng lại rất dễ.

Trong tình huống trần thuật ấy, sự lạ lùng khiến nhiều người đọc bật cười, nhưng có lẽ đó là những nụ cười chua xót. Bởi làm sao ta có  thể thôi nghĩ hoàn cảnh Tràng lấy vợ lúc bấy giờ đầy éo le. Những năm tháng ấy là những năm tháng mỏi mệt, cái đói cận kề, Tràng đưa Thị về nhà trong cảnh không cơm ăn, không áo mặc.

Niềm hạnh phúc ấy không thể vượt qua cơn bão đói khát đang từng chút từng chút một làm nhấn chìm vùng đất thôn quê này. Thân phận éo le, sự sống mong manh, hạnh phúc cũng mong manh, nỗi trăn trở lớn nhất lúc này là làm sao thoát khỏi cái đói. Thị lấy Tràng làm chồng, theo Tràng về nhưng nghĩ nếu không có mấy cái bánh, không phải vì đói quá thì Thị có còn theo Tràng về được không?

Xem thêm: Vẻ đẹp khuất lấp của người vợ nhặt và người đàn bà hàng chài

Trước hình ảnh Tràng “nhặt” Thị về làm vợ, ai cũng  thích thú, tò mò và lạ lùng. Mọi người vừa vui mừng  vừa cay đắng về anh ấy và thật đáng xấu hổ. Vì có lẽ trong lòng ai cũng hiểu rằng ở cái thời đại điên đảo này, đưa nhau về chỉ thêm nợ nần thêm gánh nặng. Mẹ Tràng – bà cụ Tứ cũng vừa mừng vừa tủi vì con trai cũng đã có vợ, bà cũng lo lắng bất an và  xót xa cho đứa con.

Dù bực bội, lo lắng, dù  xót xa, nhưng bà cụ Tứ vẫn vui vẻ đón nhận con dâu mới, dặn dò các con cùng  cố gắng, khuyên các con cố gắng. Bát cháo cám đắng chát trong bữa cơm ngày đầu chứa chan tình thương, đằng sau đó là  tấm lòng người mẹ, mang cả niềm tin và hy vọng của người mẹ vào đứa con của mình.

Và trong hoàn cảnh này, bản thân Tràng cũng đầy lạ lẫm, sự việc đến với Tràng quá nhanh khiến Tràng cũng phải ngỡ ngàng một cách khó tả. Trang cũng cảm thấy hạnh phúc vô bờ bến vì niềm hạnh phúc tinh tế mà có lẽ Tràng đã mong muốn từ lâu, niềm vui này khiến Tràng thấy mình phải có trách nhiệm hơn với tương lai và gia đình.

Đứng trước ranh giới mong manh giữa sự sống và cái chết, Tràng và bà cụ Tứ vẫn quyết cứu mang lấy người đàn bà ấy. Trong lúc đói khát, vợ chồng Tràng  vẫn quyết chung sống, tạo dựng hạnh phúc gia đình và mong  những điều tốt đẹp nhất.

Tác giả Kim Lân, một nhà thơ  hiểu  và đồng cảm sâu sắc với cuộc sống của  người nông dân, đã viết nên một  truyện ngắn rất có giá trị. Tình huống trần thuật “độc đáo” này đã giúp thể hiện rõ chủ đề của tác phẩm, từ đó lên án xã hội thực dân hà khắc đã đẩy nhân dân đến cảnh cùng cực. Đồng thời để bày tỏ niềm cảm thương trước những mảnh đời cơ cực.