Phân tích tình bạn qua bài Bạn đến chơi nhà hay chọn lọc

1. Dàn ý Phân tích tình bạn qua bài Bạn đến chơi nhà hay chọn lọc:

1.1. Mở bài:

– Giới thiệu về tác giả Nguyễn Khuyến và bài thơ “Bạn đến chơi nhà” với tình cảm bạn bè của ông với người bạn lâu ngày không gặp.

1.2. Thân bài: 

a. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà

– Cách giới thiệu gần gũi với đời sống:

+ Đã bấy lâu nay: nêu lên khoảng thời gian đã lâu lắm rồi

+ Bác tới nhà: giới thiệu sự việc bạn đến thăm

– Giọng điệu: chân thành, vồn vã, cởi mở.

– Cách xưng hô: bác – là một danh từ chỉ người, được dùng với ý nghĩa như đại từ, qua đó thể hiện thái độ thân tình, niềm nở, quý trọng của nhà thơ đối với bạn.

– Hai vế câu sóng đôi như một lời reo vui, thể hiện sự xúc động ngọt ngào cho thấy mối quan hệ thân mật, gần gũi giữa chủ và khách.

⇒ Câu nhập đề ra một cách tự nhiên như một tiếng reo vui, như một lời nói mộc mạc, thể hiện sự chân tình, nỗi xúc động của tác giả khi bạn đến chơi nhà.

b. Hoàn cảnh của tác giả khi bạn đến chơi nhà

– Tác giả đã tạo ra một tình huống rất đặc biệt khi bạn đến chơi nhà:

+ Muốn ra chợ thì chợ xa

+ Muốn sai trẻ thì trẻ đi vắng

+ Muốn bắt cá thì ao sâu

+ Muốn đuổi gà thì vườn rộng, rào thưa

+ Những thực phẩm như cá, thịt, rau đậu lại chưa ăn được

+ Đến miếng trầu cũng chẳng có

⇒ Tình huống được tạo ra có tính bông đùa nhưng hóa ra lại cho thấy hoàn cảnh éo le của nhà thơ. Vật chất không có, nơi đây chỉ có sự chân tình với bạn.

– Nghệ thuật;

+ Nhịp thơ 3/4: tạo âm hưởng chậm rãi, nhịp nhàng, khoan thai

+ Phép đối chặt chẽ,sử dụng tính từ, từ phủ định, lặp cấu trúc cụm từ…

⇒ Tạo dựng một tình huống éo le với cách nói phóng đại về cuộc sống thiếu thốn của tác giả, qua đó thể hiện sự hóm hỉnh của một nhà nho thanh bạch.

c. Tình bạn thắm thiết của tác giả

– Sử dụng từ đa nghĩa “ta”:

+ Ta (1): chủ nhà – nhà thơ

+ Ta (2): khách – bạn

– Sử dụng quan hệ từ “với” gắn kết hai chữ ta, cho thấy giữa chủ và khách không còn khoảng cách, tuy hai mà một, hòa hợp, gắn bó, vui vẻ, trọn vẹn.

⇒ Câu thơ đúc kết lại giá trị của toàn bài bộc lộ tình cảm sâu sắc của tác giả đối với bạn, khẳng định tình bạn thắm thiết, đậm đà trọn vẹn, vượt qua mọi thử thách tầm thường.

1.3 Kết bài:

– Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ và nêu cảm nhận của bản thân.

2. Phân tích tình bạn qua bài Bạn đến chơi nhà hay chọn lọc:

Đọc thơ Nguyễn Khuyến người ta thường không cảm thấy vui bởi tâm trạng của tác giả mang nặng nỗi buồn về cảnh đất nước thương đau với thói đời lắm nỗi éo le. Nỗi buồn càng sâu càng đậm khi nhà thơ cáo quan về ở ẩn. Nhưng khi đọc Bạn đến chơi nhà ta thấy niềm vui bất chợt. Ẩn chứa sau những lời thơ là một tình bằng hữu cao quý vượt lên mọi nghi thức cũ kĩ. Cái nghèo của vật chất không lấn át được sự giàu sang của tình cảm ấm áp chân thành.

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà

…..

Đầu trò tiếp khách, trầu không có

Bác đến chơi đây, ta với ta.

Bài thơ được sáng tác theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật nhưng được triển khai khá bất ngờ không theo cấu trúc thường thấy là đề, thực, luận, kết. Có lẽ đây là một điều rất ấn tượng như chính tình bạn của họ.

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà

Câu thơ mở đề tự nhiên, giản dị như lời chào hỏi thân mật của hai người bạn thân thiết lâu lắm mới gặp lại. Tuổi già hay cảm thấy cô đơn nên người ta mong muốn có bạn để giãi bày tâm sự, chuyện trò. Vì vậy khi có khách đến thăm thì nhà thơ quá đỗi vui mừng với cách xưng hô rất thân mật bằng bác và có chút dân dã gợi sự thân tình, gắn bó trọng tình giữa chủ và khách. Câu thơ như lời chào quen thuộc: đã lâu mới có dịp bác đến chơi nhà. Tôi, bác chẳng xa lạ gì mong bác thông cảm, Khi còn ở chốn quan trường bạn tới thăm là lẽ thường nhưng ông đã từ quan thì việc có bạn đến thăm thì hẳn phải là thân thiết: giàu thời tìm đến, khó thời lui. Sự xúc động nhà thơ đã lấy sự giàu có của tình bạn thay vào cái thiếu thốn về vật chất để tiếp bạn.

Thông thường khi bạn đến nhà thì trước hết trầu nước sau là cơm rượu đãi bạn, nhưng Nguyễn Khuyến nhắc đến những khó khăn của gia đình:

Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa

Ao sâu nước cả, khôn chài cá

Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà

Cải chửa ra hoa, cà mới nụ

Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa

Nhà thơ đang phân trần với bạn về sự tiếp đãi chưa được chu đáo của mình.

Có tất cả nhưng lại chẳng có gì để đãi bạn thân. Có ao và có cá, có cà và cải, có vườn và gà, có mướp và bầu, nhưng lại chả có gì. Các từ: sau, cả, rộng, thưa cùng các trạng từ chỉ tình trạng: khôn, khó, kết hợp với các trạng từ chỉ sự tiếp diễn của hành động như: chửa, mới, vừa, đương bổ trợ cho nhau một cách khéo léo, dung dị, thần tình và tự nhiên mà gần gũi. Không dừng lại ở đó, nhà thơ viết tiếp:

Đầu trò tiếp khách, trầu không có

Phải chăng cái nghèo của vị Tam Nguyên Yên Đổ lại đến mức đó ư? Nhà thơ cường điệu hóa cái thiếu thốn của mình đường đường là một ông quan to nhà Nguyễn thì không thể “miếng trầu” cũng không có. Đây có thể là lời bông đùa hóm hỉnh để bày tỏ một cuộc sống thanh bạch của một tâm hồn thanh cao khước từ lương bổng của giặc Pháp, về sống cuộc đời giữa xóm làng quê hương.

Những vật chất mang ra tiếp bạn đều không có, mà chỉ có tình cảm chân thành. Tình bạn tha thiết của họ được vun đắp trên cơ sở của lòng yêu thương kính trọng. Vật chất không phải là tất cả khi so sánh với tình cảm của Nguyễn Khuyến với bạn:

Bác Dương thôi đã thôi rồi

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta

Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước

Bác với tôi hôm sớm cùng nhau…

(Khóc Dương Khuê – Nguyễn Khuyến)

Tình cảm của Nguyễn Khuyến với Dương Khuê thật cảm động cũng xuất phát từ đó xuất phát từ tâm hồn, tình cảm cao quý.

Bác đến chơi đây ta với ta

Câu kết là sự “bùng nổ” về ý lẫn tình. Tiếp bạn chỉ cần có một tấm lòng. Tình bạn là trên hết, mong tiếp bạn bằng những thứ thật sang nhưng rồi chỉ có ta với ta. Họ tuy hai nhưng là một, xem thường vật chất, trọng tình bằng hữu, trọng tình cảm.

Bài thơ Bạn đến chơi nhà viết về tình bạn thắm thiết keo sơn. Tâm hồn cao quý thanh bạch của hai con người hoà làm một. Tình bạn của họ thật cảm động, là điển hình cho tình bằng hữu xưa nay. Khép lại bài thơ, người đọc cũng xúc động trước tình bạn của họ, thật thân thương trìu mến.

3. Phân tích tình bạn qua bài Bạn đến chơi nhà ngắn gọn:

Nguyễn Khuyến về quê cáo quan với thú vui ruộng vườn, xa lánh chốn quan trường. Bởi thế khi có người bạn nào đến thăm thì hẳn là người bạn tâm giao, đáng quý. Tấm tình ấy toát lên từ cách xưng hô: “bác” – “tôi” thể hiện trong tài nói đùa hài hước của nhà thơ.

Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.

Mở đầu, Nguyễn Khuyến nêu ra hoàn cảnh éo le khi mà trẻ không có nhà, chợ lại xa. Câu thơ được cảm nhận như một lời thanh minh rằng: Bác đến bất ngờ quá, muôn tiếp đãi đồ ngon thức lạ, nhưng tiếc là không có. Nguyễn Khuyến lại tiếp tục:

Ao sâu nước cả, khôn chài cá,

Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.

Không có người đi chợ, “trẻ thời đi vắng” mà ao lại sâu, trong khi vườn rộng khiến người đọc thấy được cách  “lí giải” hóm hỉnh của tác giả. Tuy nhiên, câu chuyện trêu đùa chưa dừng lại:

Cải chửa ra cây, cà mới nụ,

Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.

Thôi thì ta tiếp nhau bằng cây nhà lá vườn với cải, cà, bầu, mướp nhưng… lại “nhưng”, đang còn non lắm chưa ăn được. Nguyễn Khuyến làm cho câu nói đùa thật uyển chuyển: cải chửa ra cây, cà mới nụ, bầu vừa rụng rốn, mướp thì đương hoa. Thế rồi đột nhiên cụ lại nhận:

Đầu trò tiếp khách, trầu không có,

Đến cả miếng trầu tiếp khách cũng không có càng làm cho chuỗi cười thêm duyên.

Bác đến chơi đây, ta với ta!

Bằng những câu nói hóm hỉnh nhà thơ đã tước dần những lễ nghi trong tình bạn, để làm nổi lên là một tình bạn trong sạch vô cùng. Đó là những tri kỉ, họ gặp nhau ở cái chí trong sạch giữa đời thô tục.