Bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng không chỉ khắc họa một bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, khắc nghiệt mà còn thể hiện sâu sắc tâm hồn, tình cảm của người lính. Dưới đây là bài văn phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến.
Mục lục bài viết
- 1 1. Dàn ý phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến:
- 2 2. Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến hay nhất:
- 3 3. Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến ngắn gọn:
- 4 4. Các điểm cần nhấn mạnh về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến:
1. Dàn ý phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến:
Mở bài:
Giới thiệu về tác phẩm Tây Tiến và tác giả
Dẫn dắt vào vấn đề: Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến
Thân bài:
* Về nội dung
Cả bài thơ Tây Tiến là nỗi nhớ sâu lắng của nhà thơ Quang Dũng đối với đoàn quân Tây Tiến: Nhớ những chặng đường với bao thiếu thốn, gian khổ, hi sinh mất mát mà vẫn có nhiều hồi ức đẹp, ấm áp, thú vị; nhớ những lính Tây Tiến anh hùng…
Qua đó, tác giả đã xây dựng thành công hình tượng đoàn quân Tây Tiến hào hùng, thơ mộng của thiên nhiên và con người miền Tây tổ quốc
=> Chất lãng mạn kết hợp với sự bi tráng là vẻ đẹp riêng biệt của hình tượng người lính cách mạng trong bài thơ
* Nghệ thuật
– Bút pháp nghệ thuật hiện thực kết hợp cùng nét vẽ lãng mạn nhưng đậm chất bi tráng
– Nhiều sự sáng tạo, mới mẻ về ngôn ngữ, hình ảnh, giọng điệu:
+ Hình ảnh thơ mang sắc thái thẩm mĩ độc đáo, phong phú
+ Ngôn ngữ thơ đa sắc thái ; ( trang trọng, cổ kính nhưng cũng rất sinh động gợi tả gợi cảm…), có những từ ngữ độc đáo ( nhớ chơi vơi hay Mai Châu mùa em…), tên địa danh cụ thể xác thực nhưng lại gợi cảm giác mới mẻ, lạ lẫm..
+ Giọng điệu: Lúc bồi hồi tha thiết, khi vui tươi hồn nhiên, khi man mác bâng khuâng, khi trang trọng, khi sâu lắng…
=> Được xem là một tác phẩm xuất sắc, đạt đến sự toàn bích về nghệ thuật.
Kết bài:
Nêu cảm nhận cá nhân về vấn đề.
2. Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến hay nhất:
Chiến tranh, người lính luôn là đề tài quen thuộc đối với các nghệ sĩ tài hoa. Ta thấy hình ảnh người lính trong tuyệt thơ “Đồng chí” của Chính Hữu hay “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật. Nhưng ấn tượng và chân thực là hình ảnh người lính trong “Tây Tiến” của Quang Dũng đã khắc họa hình tượng người lính bộ đội cụ Hồ độc đáo thời kháng chiến chống Pháp. Đặc biệt bài thơ có sức hấp dẫn bởi sự kết hợp tài tình của giá trị nghệ thuật và nội dung.
Bài thơ cũng là nỗi niềm riêng của nhà thơ về những năm tháng chiến tranh nơi chiến trường xưa. Bài thơ mở đầu với lời gọi tha thiết:
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.
Quang Dũng cùng những chàng trai Hà Thành xếp bút nghiên lên đường ra chiến trường gian khổ theo tiếng gọi của Tổ quốc. Câu thơ là tiếng gọi tha thiết về quá khứ năm xưa đã cùng nhau trải qua. Sông Mã là nơi in dấu bao cuộc chiến tranh đầy máu lửa cũng như để lại bao hoài niệm xa vắng của tác giả về quá khứ.
Nỗi nhớ được khắc họa là nỗi nhớ “chơi vơi”, nghe rất nhẹ nhưng lại làm cho nỗi nhớ không thể vơi bớt. Quang Dũng đã cụ thể hóa nỗi nhớ da diết ấy bằng những hình ảnh trong ký ức về nơi đã xảy ra cuộc chiến tranh ác liệt này:
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi,
Mường Lát hoa về trong đêm hơi.
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm,
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời.
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống,
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.
Với những địa danh cụ thể như “Sài Khao”, “Mường Lát” gợi nhắc về ngày tháng chiến tranh với giọng điệu rất mượt mà cùng hình ảnh rất thơ mộng nhẹ nhàng khiến đọc giả cảm nhận được tất cả sự sâu lắng. Đoàn quân từng bước đi trong sương mù dày đặc với cái lạnh như xuyên sâu vào tim. Đó quả là một khung cảnh thơ mộng giữa sự khốc liệt của chiến tranh khiến nhiều người ngưỡng mộ. Nó bắt nguồn từ sự cảm nhận sâu sắc, tinh tế về thiên nhiên và núi rừng thăm thẳm Tây Tiến.
Giữa khung cảnh thiên nhiên trữ tình, thơ mộng những hình ảnh bao la, hùng vĩ của thiên nhiên, đất trời được phác họa qua ngòi bút tài hoa của tác giả khiến đọc giả cảm nhận được cuộc sống cũng như thời gian chiến đấu vô cùng gian khổ của bộ đội. Các từ ngữ như “quanh co”, “sâu” lột tả sự gập ghềnh, khó khăn và trùng điệp của núi rừng. Người đọc có cảm giác như đoàn quân phải vượt qua rất nhiều ngọn núi, đối mặt với biết bao hiểm nguy mới giành được chiến thắng.
Nổi bật trên nền đó là một hình ảnh vô cùng lãng mạn hiện lên “súng ngửi trời”. Hình ảnh “súng ngửi trời” có tính nghệ thuật cao, gợi một khung cảnh hoàn toàn trái ngược với cuộc chiến ngoài kia. Chiến trường khốc liệt cùng thiên nhiên hiểm trở là những thử thách buộc đoàn quân Tây Tiến phải vượt qua để giành chiến thắng trước kẻ thù. Dù trong bối cảnh mưa bom bão đạn, đoàn lính vẫn luôn lạc quan. Và khi đọc đến câu thơ cuối như lắng lại bởi hình ảnh: Nhà ai Pha Luông mưa bay xa.
Câu thơ gợi lên cơn mưa nhẹ rơi, giăng phủ giữa đất trời. Màn mưa ấy che lối những con đường đoàn quân đi qua càng tô đậm hơn sự tàn khốc khốc liệt của thiên nhiên :
Anh bạn dãi dầu không bước nữa,
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét,
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người.
Thiên nhiên qua ngòi bút của Quang Dũng đầy sự khắc nghiệt, gian khổ, khó khăn, hiểm nguy. Có rất nhiều đồng đội phải bỏ mình ở đây, tuổi thanh xuân với những ước mơ trở nên dang dở. Sự trầm lắng của câu thơ tạo nên sự tôn kính đối với những người lính đã khuất.
Nối tiếp dòng cảm xúc ấy là kí ức về những năm tháng êm đềm, trìu mến nơi chiến trường. Đó là khoảng ký ức không thể quên:
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói,
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
Hình ảnh những mái nhà lợp tranh trong buổi chiều đầy khói trắng tỏa ra hình thành một lớp trắng xóa trên đỉnh núi. Những thước phim ấy cuộn trào mãi trong tâm hồn những người lính Tây Tiến càng rõ nét, chân thực:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc,
Quân xanh màu lá dữ oai hùm.
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới,
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.
Một nét vẽ táo bạo về người lính Tây Tiến trong hoàn cảnh gian khổ, khắc nghiệt của thời tiết đã khiến người chàng trai Hà thành trở nên gan dạ. Dù “không mọc tóc” và mang nét dữ tợn khiến kẻ thù phải nể sợ.
Chiến tranh tàn khốc ấy vẫn không làm người lính ngừng lãng mạn, mơ mộng, khiến họ luôn nhớ mong về bóng hình Dáng kiềm thơm. Đó cũng chính là động lực thúc đẩy họ tiếp tục chiến đấu, vượt qua mọi khắc nghiệt của chiến tranh, và cả những mất mát hi sinh phải đối diện:
Rải rác biên cương mồ viễn xứ,
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh.
Áo bào thay chiếu, anh về đất,
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
Đây có lẽ là đoạn thơ hào bi tráng nhất trong bài thơ về hình ảnh người lính đã anh dũng hi sinh để hóa thân bất tử cùng Tổ quốc. Tuổi trẻ của họ bây giờ sẽ là mãi mãi, nhưng hy sinh cho đất nước thì không bao giờ hối tiếc. Họ chỉ là những con người vô danh, nhưng lại có thể sống mãi trong lòng người ở lại. Họ mất đi nhưng lời hứa hòa bình sẽ vẫn ở lại, nó được gửi gắm vào những người lính để tiếp tục chiến đấu và cống hiến.
Bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng với sự ấn tượng về nội dung sâu sắc cùng nghệ thuật độc đáo đã thực sự đã gieo vào lòng người bao cảm xúc, nó không chỉ là sự khâm phục, ngưỡng mộ mà còn là cảm giác ngậm ngùi, thương tiệc trước sự hi sinh của những người lính trong chiến tranh. Tây Tiến là một khúc ca hùng tráng, nhưng sâu lắng về vẻ đẹp hào hùng, hào hoa để lại những ấn tượng riêng.
3. Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến ngắn gọn:
Bài thơ Tây Tiến đã khắc họa được vẻ hùng vĩ, nguyên sơ nhưng cũng rất thơ mộng của núi rừng thiên nhiên Tây Bắc. Qua đó bộc lộ nỗi nhớ da diết, sâu lắng của nhà thơ với đoàn quân Tây Tiến: về những chặng đường hành quân, thiếu thốn, đầy hi sinh mất mát mà vẫn có muôn vàn những kỉ niệm đẹp, ấm áp; và có cả những lúc trầm lắng suy tư về sự mất mát anh hùng… Tác giả khắc họa thành công hình ảnh người lính Tây Tiến với nét đẹp hào hùng, hào hoa giữa vẻ thơ mộng của thiên nhiên miền Tây Bắc. Qua đó người đọc thấy tình yêu thiên nhiên, sự gắn bó tha thiết với đoàn binh Tây Tiến của nhà thơ Quang Dũng. Chất bi tráng là vẻ đẹp ấn tượng của hình tượng người lính trong thơ Quang Dũng
Giá trị nghệ thuật của bài thơ thể hiện ở những dòng cảm xúc mãnh liệt, thiết tha. Ngôn từ giàu chất tạo hình, tạo nhạc cùng với nhịp thơ, âm điệu biến hóa sinh động. Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa giữa bút pháp tả thực và bút pháp lãng mạn. Các từ Hán Việt vừa gợi lên âm hưởng cổ kính vừa thể hiện sự triết lí sâu sắc của tác giả khi nhắc đến dấu ấn đời lính chân thực, hấp dẫn.
Giọng thơ được biến chuyển theo dòng cảm xúc, lúc tha thiết bồi hồi khi nói về nỗi nhớ về quá khứ, lúc lại rạo rực bừng lên với đêm hội hoa lửa, lú lại trầm lắng trong nỗi bâng khuâng, lúc lại bi hùng gắn với hình ảnh những người lính một thời chiến đấu và hi sinh.
4. Các điểm cần nhấn mạnh về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến:
Giá trị nội dung:
- Ca ngợi vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của thiên nhiên Tây Bắc: Quang Dũng đã vẽ nên một bức tranh Tây Bắc với những hình ảnh vừa quen vừa lạ, vừa đẹp vừa dữ dội. Thiên nhiên Tây Bắc không chỉ là phông nền mà còn là nhân vật, là người bạn đồng hành cùng người lính.
- Khắc họa hình ảnh người lính Tây Tiến: Những người lính Tây Tiến hiện lên với vẻ đẹp kiên cường, bất khuất, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Họ là những con người yêu đời, lạc quan, luôn hướng về phía trước.
- Thể hiện tình đồng đội sâu nặng: Tình đồng đội là một trong những chủ đề xuyên suốt bài thơ. Tình cảm gắn bó, keo sơn giữa những người lính đã giúp họ vượt qua mọi khó khăn, gian khổ.
- Nỗi nhớ quê hương, đất nước: Dù ở nơi xa xôi, hiểm trở, những người lính vẫn luôn hướng về quê hương, đất nước. Nỗi nhớ ấy đã trở thành nguồn động viên lớn lao cho họ.
- Khẳng định giá trị của con người: Bài thơ khẳng định giá trị cao quý của con người, đặc biệt là những người lính đã không tiếc máu xương để bảo vệ Tổ quốc.
Giá trị nghệ thuật:
- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm: Quang Dũng đã sử dụng những từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi, tạo nên những câu thơ đẹp, ấn tượng.
- Biện pháp nghệ thuật phong phú: Bài thơ sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp ngữ… giúp cho hình ảnh trở nên sinh động, giàu sức biểu cảm.
- Cấu trúc bài thơ độc đáo: Bài thơ có cấu trúc tự do, linh hoạt, tạo nên cảm giác phóng khoáng, tự nhiên.
- Âm điệu trầm hùng, hào hùng: Âm điệu của bài thơ vừa có sự trầm lắng, sâu lắng, vừa có sự hào hùng, tráng ca.
THAM KHẢO THÊM:
