Phân tích giá trị hiện thực trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh

1. Dàn ý phân tích giá trị hiện thực trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh: 

1.1. Mở bài: 

- Giới thiệu vấn đề cần phân tích: Giá trị hiện thực trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh. 

1.2. Thân bài:

- Tập trung vào phân tích giá trị hiện thực trong đoạn trích thông qua

+ Phân tích cảnh quan trong phủ Chúa. 

+ Phân tích thái độ của Lê Hữu Trác. 

- Phân tích nghệ thuật.

1.3. Kết bài: 

- Đánh giá khái quát lại vấn đề. 

- Liên hệ bản thân. 

2. Bài phân tích giá trị hiện thực trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh hay nhất: 

Lê Hữu Trác sinh năm 1724 và mất năm 1791, ông lấy hiệu là Hải Thượng Lãn Ông, sinh ở làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, Hải Dương, nay là huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên, là một danh y.  Mong muốn lớn nhất của Lê Hữu Trác là dùng tài năng và tâm huyết của mình để cứu người, giúp đời. Danh vọng và tiền tài không thể ngăn cản ông khỏi lý tưởng cao cả này. Sự nghiệp của ông được biên soạn trong bộ Hải Thượng Y Tông Tâm Lĩnh gồm 66 quyển, được soạn trong khoảng 40 năm, là bộ y học  trung đại tiêu biểu nhất của nước ta. 

 Nguyên văn Thượng kinh ký do Lê Hữu Trác soạn năm 1782 được viết bằng chữ Hán. Nội dung ghi lại những điều  tai nghe mắt thấy của tác giả khi được triệu về chăm sóc cha con Trịnh Sâm ở kinh đô Thăng Long. Qua những áng văn sinh động, sắc sảo, tác giả đã phản ánh chân thực cuộc sống xa hoa của giai cấp phong kiến, đồng thời ngấm ngầm bày tỏ thái độ thờ ơ, coi thường danh lợi. 

Đoạn trích mở đầu bằng cảnh  phủ chúa Trịnh đẹp hiếm có được tác giả miêu tả trực tiếp qua quan sát và  gián tiếp qua tranh in, điều đó đã tạo nên ấn tượng trong lòng nhà văn: Tôi ngẩng đầu lên: đâu đâu cũng là cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương... Tôi nghĩ bụng: Mình vốn con quan, sinh trưởng ở chốn phồn hoa, chỗ nào trong cấm thành mình cũng đã từng biết Chỉ có những việc trong phủ chúa là mình chỉ mới nghe nói thôi. Bước chân đến đây mới hay cảnh giàu sang của vua chúa thực khác hẳn người thường!

 Dù là danh y được mời đến, nhưng ông chỉ  vào cung qua cửa sau,  có người trong hoàng cung theo sát từng bước chân của ông. Trên đường đi, ông để ý và chỉ rõ mọi việc: Sau mấy trăm bước, qua mấy lần, thì đến cửa chỗ "Hậu mã quân túc trực" -một công trình điếm  bên  hồ, có  cây lạ, đá  lạ. Phong cách đẹp ở cột và lan can xoắn ốc. 

Càng đi sâu vào, sự ngạc nhiên của tác giả càng tăng cao:  Qua dãy hành lang phía tây, đến một cái nhà lớn thật là cao và rộng. Hai bên là hai cái kiệu để vua chúa đi. Đồ nghi trượng đều sơn son thếp vàng. Ở giữa đặt một cái sập thếp vàng. Trên sập mắc một cái võng điều. Trước sập và hai bên, bày bàn ghế, những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy... Lại qua một cửa nữa, đến một cái lầu cao và rộng. Ở đây, cột đều sơn son thếp vàng. 

Cảnh chốn cung đình được Lê Hữu Trác tóm tắt bằng mấy câu thơ tả cảnh: 

Lính nghìn cửa vác đòng nghiêm ngặt,

Cả trời Nam sang nhất là đây!

Lầu từng gác vẽ tung mây,

Rèm châu, hiên ngọc, bóng mai ánh vào.

 Cách sắp xếp sinh hoạt trong cung điện hoàng gia thậm chí còn khác biệt hơn rất nhiều so với các chốn khác trong thiên hạ. Lần đầu tiên trong đời,  là một danh y được mời tới, tác giả được ăn cơm trong mâm vàng, chén bạc, thức ăn toàn  của ngon vật lạ... Không chú thích, tác giả để các chi tiết tự nói lên, tính hiện thực sâu sắc của nó. Trong cái thời kỳ mà chế độ phong kiến ​​lâm vào tình trạng khủng hoảng, đứng trên bờ sụp đổ. Vua Lê bạc nhược chỉ biết làm bù nhìn, mọi quyền hành chính trị đều rơi vào tay chúa Trịnh,  chúa Trịnh thì bạo ngược, xa hoa và vô độ. Đồng thời, người dân  sống trong cảnh nghèo đói, tiếng than vãn vang vọng khắp hang cùng ngõ hẻm. Lợi ích của vua chúa không còn đồng nghĩa với  lợi ích của quốc gia, dân tộc. Đó là lý do tại sao mọi người tức giận. Ở khắp mọi nơi, một cuộc nổi dậy của nông dân chống lại chúa Trịnh. Vì hiểu đúng  bản chất của triều đình phong kiến ​​lúc bấy giờ, Lê Hữu Trác hẳn đã quay lưng lại với con đường  đầy cám dỗ của danh lợi, phú quý nhưng vinh nhục và cũng đầy hiểm nguy. 

Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh miêu tả chốn cấm cung  khá chính xác, vừa  hiện thực sắc nét, vừa ẩn chứa thái độ giễu cợt, coi thường của tác giả: Đi qua độ năm, sáu lần trướng gấm như vậy, đến một cái phòng rộng, ở giữa phòng có một cái sập thếp vàng. Một người ngồi trên sập độ năm, sáu tuổi, mặc áo lụa đỏ. Có mấy người đứng hầu hai bên. Giữa phòng là một cây nến to cắm trên một cải giả bằng đổng. Bên sập đặt một cái ghế rồng sơn son thếp vàng, trên ghế bày nệm gấm. Một cái màn là che ngang sân. Ở trong có mấy người cung nhân đang đứng xúm xít. Đèn sáp chiếu sáng, làm nổi màu mặt phấn và màu áo đỏ. Xung quanh lấp lánh, hương hoa ngào ngạt Xem chừng Thánh thượng thường thường vẫn ngồi trên ghế rồng này, nay người rút lui vào màn để tôi xem mạch Đông cung cho thật kỹ.

Qua dáng vẻ và bệnh tật của Đông Phương Thái tử được tác giả miêu tả chính xác, người đọc có thể liên tưởng đến sự suy tàn của triều đình phong kiến ​​Việt Nam lúc bấy giờ: ... thế tử ở trong chốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên tạng phủ yếu đi. Vả lại, bệnh mắc đã lâu, tinh khí khô hết, da mặt khô, rốn lồi to, gân thời xanh, tay chân gầy gò. Đó là vì nguyên khí đã hao mòn, thương tổn quá mức. Đúng là chế độ phong kiến ​​tồn tại hàng ngàn năm  đã lỗi thời, khó sửa chữa. 

Người anh minh như Lê Hữu Trác đã suy nghĩ rất kỹ về cách chữa bệnh cho thái tử. Ý kiến ​​​​của các y sĩ cung điện, mà ông lắng nghe chỉ như một tài liệu tham khảo. Căn cứ vào tình trạng bệnh tật và thể lực của thái tử hiện tại, ông đã phân tích, cân đo thiệt hại rồi tìm ra phương pháp điều trị thích hợp nhất: Tôi thấy thánh thể gầy, mạch lại tế, sác. Thế là âm dương đều bị tổn hại, nay phải dùng thuốc thật bổ để bồi dưỡng tì và thận, cốt giữ cái căn bản tiên thiên và làm nguồn gốc cho cái hậu thiên. Chính khí ở trong mà thắng thì bệnh ở ngoài sẽ tự nó tiêu dần, không trị bệnh mà bệnh sẽ mất.

 Điều thú vị nhất là nếu suy nghĩ kỹ, ta có thể thấy nội dung câu nói của danh y Lê Hữu Trác, tuy nói về việc coi bệnh, khám chữa cho thái tử, nhưng lại chứa đựng một nhận xét rất xác đáng về tình hình hiện nay của triều đình, chế độ phong kiến ​​hiện đại và đưa ra phương pháp chữa trị những căn bệnh trầm trọng của nó.

Vào phủ chúa Trịnh là đoạn trích có giá trị hiện thực sâu sắc. Bằng óc quan sát nhạy bén và những ghi chép chi tiết, chân thực, tác giả đã tái hiện bức tranh sinh động về cuộc sống xa hoa, quyền quý của chúa Trịnh, thể hiện sự coi thường  danh lợi. Đối với ông  không có gì quý hơn cuộc sống tự do nơi đất xanh quê hương, tất cả tài năng và tâm huyết của ông cống hiến cho y học, cứu nhân độ thế. Cuộc sống nơi cung vua, phủ chúa tuy vô cùng giàu sang phú quý  nhưng suy cho cùng cũng chỉ là  ra vào, cung phụng, cá chậu, chim lồng.

3. Bài phân tích giá trị hiện thực trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh ngắn nhất: 

Trong từng tác phẩm văn học đều có giá trị và ý nghĩa riêng, nó dạy cho  ta nhiều điều hay lẽ phải và mang lại cho ta nhiều  cảm xúc quý giá. Đoạn trích Vào phủ Chúa Trịnh của Lê Hữu Trác cũng không ngoại lệ. Bằng ngòi bút hiện thực đầy sáng tạo, Lê Hữu Trác đã trình bày trước mắt người đọc những giá trị  vô cùng sâu sắc từ hiện thực. 

 Giá trị hiện thực tiêu biểu nhất của tác phẩm  phải kể đến là khung cảnh, cuộc sống  vô cùng nguy nga tráng lệ trong chốn cung đình. Đến hoàng cung, người viết không khỏi ca ngợi  sự xa hoa, trù phú nơi đây. Toàn là thực vật quý hiếm  chưa từng thấy ở đâu, còn có  chim  quý, danh hoa, tiếng chim hót ríu rít. Càng vào sâu  trong cung điện, khung cảnh càng sang trọng và đẹp đẽ, các đại sảnh, điện, màu vàng rực rỡ, mọi thứ từ nhỏ  đến lớn đều được sơn son thếp vàng. Để đến cung điện, bạn phải đi qua nhiều hành lang dài trước khi vào. Mọi người ở đây đều kính trọng Chúa. Riêng  Trịnh Sâm, xung quanh ông có rất nhiều mỹ nữ  chờ  hầu hạ. Khi vào khám bệnh cho Thái tử Trịnh Cán, dù chỉ là một đứa trẻ trong cung, các thầy thuốc dù đã rất già cũng phải cúi đầu trước khi bắt mạch kê đơn cho Thái tử. Căn phòng  cũng khá tráng lệ, hoàng tử đứng sau hàng rào gấm quý giá như muốn bảo vệ thân thể được gọi là ngọc ngà. Các thầy thuốc ở đó và cuối cùng Lê Hữu Trác đã tìm ra phương thuốc để chữa khỏi bệnh cho Trịnh Cán. Đời sống ăn chơi phong phú trong phủ chúa, khi đất nước chia đôi, các chúa Trịnh không màng đến dân sinh, trị nước, đi vào lòng dân, còn ở đây phủ chúa là một đời chỉ biết ăn chơi, hưởng thụ, khai thác từ mọi người dân để có được cuộc sống tốt nhất cho họ. 

Trước khung cảnh hiện thực trần trụi ấy, nhà văn không kìm được cảm xúc. Lê Hữu Trác vô cùng ngạc nhiên trước sự xa hoa, hoành tráng của chốn hoàng cung và bày tỏ tình cảm, thái độ của mình: ông đã trích những mỹ từ tả cảnh để  gián tiếp bày tỏ thái độ của mình. châm biếm, phê phán lối sống  hưởng lạc. Coi thường vinh hoa phú quý, khi được gọi về làm quan ngự y ở kinh đô, ông đã khôn ngoan từ chối trở về  quê hương, tiếp tục cuộc sống bình dị làm nghề chữa bệnh cho  người  nghèo. 

Giá trị đích thực của văn bản không chỉ là gợi, tả mà còn thể hiện thái độ, tình cảm của tác giả, phơi bày hiện thực và xã hội thối nát  bấy giờ. Nhiều năm đã trôi qua  nhưng tác phẩm vẫn giữ nguyên  giá trị hiện thực ban đầu và để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.