Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn chọn lọc hay nhất

1. Dàn ý phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn: 

a) Mở bài

Giới thiệu về tác giả Nguyễn Đình Chiểu (1822 – 1888), một nhà thơ nổi tiếng và là biểu tượng của lòng yêu nước ở miền Nam Việt Nam.

Trích dẫn từ Lục Vân Tiên gặp nạn:

Đoạn trích này nằm ở phần thứ hai của truyện, nó là một trong những đoạn quan trọng nhất để hiểu về tính cách và số phận của nhân vật chính.

Đoạn trích kể về sự gian nan và đau khổ của Lục Vân Tiên và Tiểu Đồng khi bị Trịnh Hâm âm mưu hãm hại, chỉ vì lòng đố kỵ và ghen ghét tài năng của Vân Tiên.

b) Thân bài

Nêu lên tội ác của Trịnh Hâm, một nhân vật độc ác và không nhân từ.

Mô tả hoàn cảnh khó khăn mà Lục Vân Tiên đang phải đối mặt: tiền bạc trôi hết, mù lòa, và cảm thấy lạc lõng trong một đất nước xa lạ.

Trịnh Hâm đã lợi dụng tình huống này để đánh vào lòng tin của Vân Tiên, giả vờ giúp đỡ nhưng thực chất là âm mưu hại anh ta.

Nguyên nhân của sự đố kỵ và ghen ghét từ Trịnh Hâm là do anh ta lo lắng cho sự tiến thân và danh vọng của mình, khi Vân Tiên được đánh giá cao về tài năng.

Thái độ của Trịnh Hâm đầy so sánh, tính toán và lo ngại khi trở thành bạn của Vân Tiên, người mà anh ta cho là đối thủ cạnh tranh.

Mặc dù Trịnh Hâm biết rõ Lục Vân Tiên bị mù nhưng anh ta vẫn không do dự trong việc hành hạ và hại đời anh ta. Điều này chứng tỏ tính độc ác đã thấm sâu vào tâm hồn, trở thành bản chất thực sự của Trịnh Hâm.

=> Trịnh Hâm: một người độc ác, bất nhân, bất nghĩa.

Tiếp theo đó, tập trung vào nhân đức và nhân cách của Ngư Ông, một nhân vật tốt bụng và cao thượng.

Vân Tiên được Giao Long “dìu dắt” và may mắn gặp gia đình của Ngư Ông, người đã cứu sống anh ta từ bờ vực tử thần.

Hành động của gia đình Ngư Ông thể hiện sự quan tâm và lòng chân thành khi họ tất bật chạy đến cứu Vân Tiên, mỗi người đóng góp một phần công việc. Điều này chứng tỏ tình yêu thương và tình cảm chân thành mà gia đình Ngư Ông dành cho người bị nạn.

Khi biết điều kiện của Vân Tiên:

– Ông Ngư đã sẵn sàng chăm sóc và bảo vệ chàng trai này.

– Ông không đòi hỏi bất kỳ sự đền đáp nào khi cứu giúp Vân Tiên.

– Tấm lòng bao dung, lòng từ bi và tinh thần hào hiệp của ông Ngư là hoàn toàn trái ngược với tính ích kỷ, nhỏ nhen và tàn ác của Trịnh Hâm.

– Cuộc sống của gia đình Ngư Ông không chú trọng vào danh vọng và lợi ích cá nhân, họ tránh xa những tính toán nhỏ nhen và lòng ích kỷ.

– Tác giả truyền tải sự kỳ vọng và niềm tin vào cái thiện của người dân lao động. Đồng thời, tác giả cũng lên án sự xấu xa và tàn ác đang che giấu sau vẻ ngoài hoa lệ của những người có địa vị cao cấp.

Đánh giá giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích. 

c) Kết bài

Đánh giá lại giá trị của đoạn trích và liên kết với cảm nhận của bản thân.

2. Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn hay nhất: 

Nguyễn Đình Chiểu, một nhà thơ yêu nước sống vào cuối thế kỉ XIX, đã trải qua nhiều đau thương và bất hạnh trong cuộc đời của mình. Mặc dù xã hội đang trải qua nhiều biến động lớn, nhưng sự nghiệp thơ ca của Nguyễn Đình Chiểu lại là những dấu ấn tinh thần lớn lao của thời đại và xã hội đó. Trong đó, tác phẩm Lục Vân Tiên được coi là một truyện thơ Nôm điển hình.

Ngoài nhân vật chính Lục Vân Tiên, một anh hùng lý tưởng đã giúp đỡ những người dân bị áp bức, chúng ta còn có nhân vật ông Ngư mang nhiều đức tính đáng ngưỡng mộ. Ông là một người dân lương thiện, hiền lành, sống một cuộc sống thanh cao và trong sạch. Điều này được thể hiện rất rõ trong đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn.

Trịnh Hâm, một tên bất nhân và bội nghĩa, đã hãm hại một người tội nghiệp đang trong cơn hoạn nạn và không có nơi nương tựa. Vân Tiên, người đã mất mắt và không còn tiền bạc, đang bơ vơ và khốn khổ. Dù trước đó, Vân Tiên và Trịnh Hâm từng là bạn và đã hứa giúp đỡ lẫn nhau trong hoạn nạn. Nhưng Trịnh Hâm lại nuốt lời và trở thành kẻ độc ác.

Kẻ gây tội ác không vô tình mà đã có kế hoạch cẩn thận và chặt chẽ. Trước tiên, hắn lừa tiểu đồng vào rừng để hái lá thuốc, sau đó trói cô ấy vào gốc cây để cho hổ ăn thịt. Hắn giả vờ thương xót và đưa Vân Tiên xuống thuyền, hứa sẽ đưa anh ta về nhà. Nhưng khi thuyền đã ra giữa sông, trong đêm tối mịt mùng, hắn mới tiến hành hành động. Đến khi hắn nhận ra không còn ai có thể cứu Vân Tiên được nữa, hắn mới lên tiếng “kêu trời” để đánh lừa mọi người và che giấu tội ác của mình. Điều này cho thấy Trịnh Hâm là một kẻ gian ngoan và xảo quyệt.

Ngoài hành động tội ác của Trịnh Hâm, chúng ta cũng thấy được những hành động đạo đức và tính cách cao thượng của ông Ngư. Hai câu thơ sau đây phản ánh điều đó:

Hối con vầy lửa một giờ

Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày.

Câu thơ đơn giản nhưng chân thành, mô tả tình cảm chân thành của cả một gia đình đối với người bị nạn. Cả gia đình hối hả chạy chữa để cứu sống Vân Tiên bằng những biện pháp dân dã như “vầy lửa”, “hơ bụng dạ”, “hơ mặt mày”. Chúng ta có thể thấy tình cảm thương xót và sự chăm sóc tỉ mỉ trong đó.

Sau khi cứu sống Vân Tiên và biết được tình cảm của anh ta, ông Ngư đã đề nghị Vân Tiên ở lại và sẵn lòng chăm sóc anh ta, mặc dù cuộc sống của gia đình ông cũng chỉ là “hẩm hút” với rau cháo qua ngày. Ông không tính toán được đền đáp và chỉ muốn giúp Vân Tiên. Điều này cho thấy lòng nhân đạo của ông Ngư và tinh thần lao động bình thường của một người dân.

Cuộc sống của ông Ngư là một cuộc sống lao động bình thường của một ngư dân, được cảm nhận qua con mắt và trái tim của nhà thơ. Đó là một cuộc sống trong sạch, không quan tâm đến danh lợi và trái tim ô trọc. Ông sống tự do giữa thiên nhiên cao rộng, hòa nhập và kết nối với thiên nhiên. Ông tìm thấy niềm vui trong công việc lao động tự do của mình và sống một cuộc sống lạc quan, ung dung và thanh thản.

Phải nói rằng đoạn thơ trên là một đoạn thơ hay trong tác phẩm. Nó chính là tiếng nói của Nguyễn Đình Chiểu, nhà thơ đã thể hiện những quan niệm sống và những điều mong ước của mình. Ngôn ngữ trong đoạn thơ vẫn giữ được tính mộc mạc, bình dị và dân dã, những lời thơ thanh thoát và hình ảnh thơ đẹp gợi cảm.

Trong cuộc hội ngộ uống rượu, làm thơ trong quán giữa bốn người bạn Vân Tiên, Tử Trực, Trịnh Hâm, Bùi Kiệm, chúng ta cũng thấy sự ganh ghét và đố kị của Trịnh Hâm đối với Vân Tiên. Trịnh Hâm không thể chịu đựng được sự tài cao của Vân Tiên và luôn có ý định ghen tị và gây rối. Điều này cho thấy sự đối lập giữa nhân phẩm cao thượng của Vân Tiên và tính cách đê hèn của Trịnh Hâm.

Nhìn vào những nhân vật trong tác phẩm Lục Vân Tiên, chúng ta có thể thấy sự đan xen giữa cái tốt và cái xấu, cái đẹp và cái xấu trong cuộc sống. Điều này phản ánh một cách chân thực thực tế xã hội vào thời điểm đó và là một thông điệp sâu sắc về con người và xã hội.

3. Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn chọn lọc:

3.1. Mẫu 1: 

Nguyễn Đình Chiểu, một nhà thơ vĩ đại và tài danh của Việt Nam thời trung đại, đã để lại di sản văn học vô cùng quý giá. Truyện Lục Vân Tiên, một tác phẩm văn học nổi tiếng, đã trở thành biểu tượng cho tinh thần nhân đạo và giá trị nhân văn cao cả của người Việt. Trong đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn”, chúng ta được chứng kiến sự đối đầu giữa cái thiện và cái ác, giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn. Tác giả đã thông qua đó truyền đạt tấm lòng ca ngợi những con người nghèo khổ nhưng có nhân cách và tâm hồn thanh cao.

Câu chuyện xoay quanh nhân vật chính Lục Vân Tiên, một người trẻ tuổi, tài năng và có lòng cao thượng. Tuy nhiên, cuộc đời của Vân Tiên không êm ả, mà đầy gian nan và những khó khăn. Mẹ của Vân Tiên đã mất, mắt bị mù, và tiền bạc cũng bị cướp đi. Trong hoàn cảnh khó khăn đó, Vân Tiên hy vọng sẽ được sự giúp đỡ từ bạn thân thiết của mình là Trịnh Hâm. Nhưng thay vì giúp đỡ, Trịnh Hâm lại lợi dụng và hãm hại Vân Tiên.

Cái ác trong đoạn trích được tác giả xây dựng thông qua nhân vật Trịnh Hâm. Trịnh Hâm là một nhân vật gian ác, xảo quyệt và bất nhân bất nghĩa. Hành động của Trịnh Hâm hãm hại chính người bạn thân thiết của mình là Lục Vân Tiên, khiến Vân Tiên rơi vào hoàn cảnh khó khăn và tồi tệ. Trịnh Hâm đã tỏ ra dứt khoát và tàn nhẫn, khiến Vân Tiên không kịp phản kháng hay kêu cứu. Kẻ tiểu nhân ấy thậm chí còn giả tiếng kêu trời, như để che đậy hành động tàn bạo của mình.

Đoạn thơ ngắn gọn nhưng đầy cảm xúc này đã tiết lộ sự tàn ác, bất nhân và xảo quyệt của Trịnh Hâm. Ngôn ngữ chân thực, sắc sảo và giàu biểu cảm của tác giả đã tạo nên một câu chuyện với nhân vật, diễn biến và tình huống rõ ràng. Độc giả không thể không cảm thông với Vân Tiên và đồng thời căm ghét Trịnh Hâm.

Tuy nhiên, bên cạnh cái ác của Trịnh Hâm, chúng ta cũng được chứng kiến cái thiện thông qua nhân vật ông Ngư và gia đình ông. Ông Ngư là một người có tấm lòng cao đẹp và nhân cách thanh tao. Khi ông biết Vân Tiên gặp hoạn nạn, ông không do dự mà ra tay giúp đỡ.

Ông Ngư và gia đình đã hành động nhanh chóng và quan trọng hơn là họ đã làm điều đó với tấm lòng nhân nghĩa, mặc dù không biết Vân Tiên là ai. Sau khi nghe Vân Tiên kể về hoàn cảnh của mình, ông Ngư thương chàng và sẵn lòng mời chàng ở lại cùng gia đình, mặc dù cuộc sống của họ không phải là giàu có. Trái tim nhân hậu của ông Ngư thật đáng kính!

Vân Tiên cảm động và không biết bằng cách nào để đáp lại sự giúp đỡ và ân ái của gia đình ông Ngư. Ông Ngư lại một lần nữa cho thấy sự cao thượng và nhân cách lớn. Câu thơ này thể hiện quan điểm sống đẹp và triết lý cao của ông Ngư: làm việc nhân nghĩa không đòi hỏi trả ơn. Ông Ngư không quan tâm đến việc nhận được đền đáp hay không, mà chỉ quan tâm đến việc làm điều đúng, làm điều có ích cho người khác. Cái thiện trong ông Ngư cũng được thể hiện qua cuộc sống giản dị và thanh bình của ông.

Ông Ngư đã từ bỏ sự phù phiếm và xa hoa để tìm về cuộc sống bình an, để sống gắn kết với thiên nhiên và hưởng thụ niềm vui từ sông, nước, gió và trăng. Cuộc sống của ông Ngư không bị cuốn vào vòng xoáy của danh lợi và quyền lực, nhưng tấm lòng ông vẫn luôn trong sạch như nước trong và trong trẻo như tắm mưa.

Hình ảnh chiếc thuyền nan trôi nổi giữa dòng nước bao la, mỏng manh nhưng không sợ đắm chìm, tương tự như cuộc sống của ông Ngư. Tâm hồn cao thượng và nhân cách thanh cao của ông không thể bị vấy bẩn bởi những thế sự phiền phức và vòng xoáy cuộc sống.

Qua đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn”, tác giả đã tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp về sự đối đầu giữa cái thiện và cái ác. Tác giả ca ngợi tấm lòng cao đẹp và nhân cách thanh cao của những con người như ông Ngư, đồng thời tỏ ra căm ghét và phẫn nộ với sự độc ác và tàn nhẫn của Trịnh Hâm. Đoạn trích này cũng cho thấy sự tài hoa và tinh tế trong việc xây dựng cốt truyện, nhân vật và tình huống của Nguyễn Đình Chiểu.

3.2. Mẫu 2: 

Lục Vân Tiên là một truyện thơ đặc sắc và tiêu biểu của nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu. Truyện này được viết bằng chữ Nôm và là một tác phẩm văn học xuất sắc thuộc thể loại Trung đại. Khi chúng ta đọc truyện thơ này, chúng ta không thể không ngưỡng mộ nhân vật Lục Vân Tiên với tính cách hào hiệp, tài năng và lòng nhân ái. Anh ta luôn hành động để giúp đỡ người khác mà không quan tâm đến danh vọng và vị thế xã hội. Hơn nữa, chúng ta cũng không thể không yêu mến nhân vật Kiều Nguyệt Nga với sự dịu dàng, tinh tế và tư duy tốt đẹp.

Truyện còn mang đến cho chúng ta những bài học sâu sắc về đạo đức sống trong cuộc sống, đặc biệt là ranh giới mỏng manh giữa thiện và ác. Đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn” đã rõ ràng thể hiện sự đối nghịch này.

Trên đường đi thi, Lục Vân Tiên nhận được tin mẹ mất và quyết định quay trở về quê nhà để đón mẹ lần cuối. Tuy nhiên, do quá buồn và tiếc thương, anh ta đã mất đi khả năng nhìn. Giữa hành trình, anh ta gặp phải một tình huống không may và không có nơi nương tựa. Anh ta chỉ mong muốn sớm trở về nhà để thắp nén hương cho mẹ. Tuy nhiên, đáng tiếc, tên kẻ xấu Trịnh Hâm đã độc ác và hành động như một người vô đạo đức và đầy xảo quyệt.

Trái ngược với tính cách hào hiệp của Lục Vân Tiên “giữa đường gặp chuyện bất bình chẳng tha”, Trịnh Hâm lại ích kỷ và hẹp hòi. Trong lúc gặp khó khăn, Lục Vân Tiên đã nghĩ rằng anh có thể nhờ bạn của mình – Trịnh Hâm để giúp anh trở về quê nhà. Tuy nhiên, “lời nói bay giáo”, lời hứa đã không được thực hiện mà thay vào đó là sự lừa dối có tính toan tính của hắn.

Vì ghen ghét và đố kị với tài năng và đức độ của Vân Tiên từ lâu, Trịnh Hâm trở nên tàn bạo và vô nhân tính. Chính lòng ghen ghét đã thấm sâu vào cơ thể của hắn và biến hắn thành kẻ độc ác và dã man. Hắn cực kỳ ác độc khi tính toán kỹ lưỡng cho hành động của mình. Hắn lợi dụng đêm khuya để đẩy Lục Vân Tiên xuống sông:

“Đêm khuya lặng lẽ như tờ, Nghinh ngang sao mọc mịt mờ sương bay. Trịnh Hâm khi ấy ra tay, Vân Tiên bị ngã xô ngay xuống vời. Trịnh Hâm giả tiếng kêu trời, Cho người thức dậy lấy lời phui pha.”

Vừa hãm hại chàng lại còn giả vờ, đóng kịch và ra vẻ đáng thương, một kẻ “vừa ăn cướp vừa la làng” cáo già giả dạng nai tơ la làng để lấy lời “phui pha” từ những người xung quanh. Đó chính là bản chất của một kẻ rành đời và xảo trá.

Tuy nhiên, trong cuộc sống vẫn còn tồn tại nhiều người tốt, những vòng tay chở che sẵn sàng che chở con người khi gặp khó khăn và hoạn nạn. Đối lập với sự độc ác của Trịnh Hâm là gia đình lão Ngư, một gia đình nghèo khó nhưng có lòng tốt và nhân ái. Ông Ngư là một chài lưới bao dung, tốt bụng và đầy nhân ái.

“Ông chài xem thấy vớt ngay lên bờ. Hối con vầy lửa một giờ, Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày. Vân Tiên vừa ấm chơn tay, Ngẩn ngơ hồn phách như say mới rồi.”

Sau khi vớt Vân Tiên lên bờ và cứu sống anh, ông Ngư đã cưu mang và giúp đỡ anh, mặc dù gia đình ông nghèo khó và bữa cơm chỉ có vị tương cà nhưng tình người trong gia đình đầy yêu thương.

Ông nói: “Người ở cùng ta, hôm mai hẩm hút với già cho vui”.

Ông giúp đỡ Vân Tiên mà không mong đợi lòng biết ơn hay sự đền đáp “Dốc lòng nhân nghĩ há chớ trả ơn”. Nếu Trịnh Hâm hẹp hòi và ích kỉ thì ông Ngư rộng lượng và hào phóng. Nếu cuộc sống của Trịnh Hâm là sự ganh đua, tị nạnh, nhỏ nhen và ích kỉ thì cuộc sống của ông Ngư là một cuộc sống thanh cao, không quan tâm đến tiền bạc và danh lợi. Ông sống một cuộc sống tự tại, phóng khoáng, tự do và trong sạch.

Hoàn toàn khác biệt với những tính toán và sẵn sàng chà đạp cả danh dự và lương tri để đạt được mục đích và âm mưu của mình. Cuộc sống của ông Ngư, mặc dù nghèo khó về vật chất, nhưng tràn đầy niềm vui và niềm tin vào cuộc sống. Ông sống một cuộc sống hài hòa giữa tình người và với thiên nhiên đẹp đẽ nên thơ.

“Nước trong rửa ruột sạch trơn, Một câu danh lợi chi sờn lòng đây. Rày voi mai vịnh vui vầy, Ngày kia hứng gió đêm này chơi trăng. Một mình thong thả làm ăn, Khỏe quơ chài kéo, mệt quăng câu dầm. Nghêu ngao nay chích mai đầm.”

Truyện Lục Vân Tiên đặc biệt là đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn là một trong những tác phẩm văn học kinh điển của Việt Nam, mang đến sự trải nghiệm đặc biệt và những bài học đáng quý về lòng nhân ái, đạo đức và tình yêu quê hương. Nó là một tuyệt phẩm văn học đáng đọc và truyền cảm hứng cho mọi người.