Phân tích bài thơ Thời gian của Văn Cao chọn lọc hay nhất

1. Phân tích bài thơ Thời gian của Văn Cao chọn lọc hay nhất:

Bài thơ “Thời gian” ra đời vào mùa xuân năm 1987. Dù chỉ vỏn vẹn 7 câu, 12 dòng, 42 từ nhưng chất triết học và thông điệp nhân văn sâu sắc của nó sẽ chạm tới tâm hồn người đọc. Nó gợi lên nhiều suy nghĩ về con người và cuộc sống, dù thời gian có trôi đi không ngừng.

Mở đầu bài thơ, chúng ta bắt gặp một hình ảnh “lạ”, một hình ảnh thơ gợi lên sự tương phản của thời gian trôi qua kẽ ngón tay, hữu hình và vô hình, hữu hạn và vô hạn.

Một điều tất yếu, sự tồn tại của thời gian trong cuộc đời mỗi người là hữu hạn. Bởi vì so với “khởi đầu và kết thúc” của vũ trụ, nó thật hư ảo, mong manh và rất ngắn ngủi. Đó là lý do tại sao các nhà thơ bao thế hệ đã than thở về sự trôi qua của thời gian và sự vô nghĩa của số phận con người… Nguyễn Gia Thiều, trong bài đọc nổi tiếng ‘Cung oán ngân khúc’, đã viết: điều đó một cách sâu sắc.

‘Trăm năm nào có gì đâu

Chẳng qua một nấm cỏ khâu xanh rì’

Như một quy luật tồn tại, thời gian trôi qua mãi mãi và không bao giờ quay trở lại. Sự tàn ác này là bi kịch của số phận con người, con người không thể nắm bắt hay điều khiểnđược thời gian. Triết gia Heraclitus lập luận: “Không ai có thể tắm hai lần trên một dòng sông”, cuộc đời mỗi người không thể sống hai lần… Với mỗi bước đi, thời gian thay đổi không ngừng trong từng khoảnh khắc tồn tại, sức tàn phá của thời gian là vô cùng lớn.

Lá xanh sẽ héo theo thời gian. Những cái được và mất trong cuộc sống sẽ mờ dần theo năm tháng. Tất cả những gì có thể còn lại trong cuộc đời này là một giọt ký ức kết tinh…ký ức – một viên ngọc quý chìm sâu hơn vào ý thức khi ngày càng có nhiều người chạm vào cõi vĩnh hằng.

Và những ký ức này đẩy con người từ cuộc đời sang bên kia của vĩnh hằng… Tất cả tình yêu, tất cả hận thù, tất cả niềm vui, tất cả giận dữ cũng phai nhạt theo thời gian… như thế này Bài thơ thừa nhận rằng có một ý nghĩa nào đó trong đó. Cuộc sống thoạt nhìn có vẻ bình thường nhưng ai luôn bận tâm với quá nhiều tham vọng trong cuộc sống lại không nhận ra điều đó.

Vì vậy, khái niệm thời gian trong thơ Văn Cao thấm đẫm tư tưởng hiện sinh tích cực. Những thông điệp toát ra từ sự thể hiện nghệ thuật của thơ có giá trị nhân văn sâu sắc. Một khi con người nhận ra được quy luật khắt khe của thời gian, họ cần biết cách đánh giá sự tồn tại của chính mình.

Chúng ta phải làm gì để mỗi khoảnh khắc của đời người đều là một khoảnh khắc của cuộc đời chứ không chỉ là sự tồn tại đơn thuần, không bao giờ bị lãng quên trong ý thức hiện sinh của nhân loại đang trên đường khám phá giá trị vĩnh cửu của nó. Vậy giá trị vĩnh cửu là gì?

Văn Cao là một nghệ sĩ chân chính với sự cảm nhận nhạy bén về mọi giai đoạn của thời gian, khẳng định những giá trị không hề mất đi bản sắc trước sự tàn phá của thời gian. Đó là:

‘Riêng những câu thơ

còn xanh

Riêng những bài hát

còn xanh

Và đôi mắt em

như hai giếng nước’

Trong dòng chảy tàn khốc của thời gian, vạn vật, hiện tượng đều có thể tàn lụi và trở thành hư vô. Tuy nhiên, có một giá trị không thể mất đi và mãi mãi “xanh”. Đó là những giá trị của thơ ca, ca khúc và hơn hết là nghệ thuật, vẻ đẹp hiện lên trong mắt bạn.

Giọng điệu của bài thơ thay đổi bất ngờ. Từ buồn bã, chán nản đến thanh thoát và thổn thức mộng mơ. Hình ảnh thơ có ý nghĩa biểu tượng cao. Từ ‘riêng’ được lặp đi lặp lại như muốn bộc lộ và khẳng định một sự thật vĩnh cửu không thể phủ nhận. Nghệ thuật và tình yêu luôn khác nhau và bản thân chúng luôn vượt lên trên mọi điều nhỏ nhặt. Bởi chúng là hiện thân của cái đẹp nên luôn mang trong mình một sức mạnh trường tồn và vĩnh cửu.

Thời gian vẫn “qua kẽ tay” nhưng bài thơ “Thời gian” của cố nhạc sĩ, nhà thơ Văn Cao vẫn còn tươi mới trong tâm trí độc giả. Sự cô đọng, giản dị, ngắn gọn của ngôn từ bài thơ thể hiện tài năng, sự tinh tế của một nhà thơ tài hoa. Chính vì thế tôi tin rằng thông điệp nhân văn toát ra từ bài thơ này sẽ luôn truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ độc giả trân trọng tác giả và cùng sáng tạo với ông. Và đây cũng chính là giá trị giúp thơ vượt qua những quy luật khắt khe của thời gian, vốn là vĩnh cửu, cũng như nghệ thuật tình yêu và cái đẹp là vĩnh cửu.

2. Phân tích bài thơ Thời gian của Văn Cao chọn lọc đặc sắc:

Văn Cao tuy nổi tiếng là một nhạc sĩ nhưng ít ai biết rằng ông còn tạo dựng được tên tuổi trong lĩnh vực thơ ca. “Thời gian” là bài thơ nổi bật thể hiện sự đổi mới táo bạo của người nghệ sĩ đa tài này.

Văn Cao (1923-1995) sinh ra ở Nam Định nhưng lớn lên ở Hải Phòng, nơi ông bắt đầu sự nghiệp sáng tác. Ông là một nhạc sĩ, nhà thơ và họa sĩ. Tuy số lượng thơ không nhiều nhưng phong cách nghệ thuật độc đáo của ông luôn để lại ấn tượng trong lòng người đọc. Với quan niệm“Sự thất bại thường gặp trong một bài thơ là khép lại: Khép tất cả sự muốn nghĩ và muốn nói”, Văn Cao luôn chú trọng làm sao đổi mới thơ cả về hình thức lẫn nội dung, đồng thời phát triển nhiều cấp độ khác nhau để tạo nên ý nghĩa thơ ca phong phú. Bài thơ “Thời gian” được Văn Cao viết vào mùa xuân năm 1987.

Toàn bộ bài thơ là sự suy ngẫm, chiêm nghiệm về thời gian và cuộc sống con người. Người ta thường đo thời gian bằng giây hoặc phút nhưng Văn Cao lại coi thời gian là một sinh thể Hữu hình, có thể chạm vào được:

“Thời gian qua kẽ tay

Làm khô những chiếc lá

Kỷ niệm trong tôi

Rơi

như tiếng sỏi

trong lòng giếng cạn”

Văn Cao cảm nhận thời gian qua xúc giác: “Thời gian qua kẽ tay”. Thời gian chạm vào chúng ta một cách âm thầm và trôi qua cực kỳ nhanh chóng. Người ta cảm thấy trầm ngâm mỗi khi thời gian “đi qua kẽ tay” rồi dừng lại mà ăn năn. Lời thơ mở đầu năm chữ tạo nên những liên tưởng thú vị trong lòng người đọc. Thời gian rất quý giá nhưng lại rất mong manh nên con người luôn khao khát có được nó trong tay. Và khi thời gian trôi qua kẽ tay và thoát khỏi tầm tay con người, thời gian đã vô tình “làm khô những chiếc lá”. Thời gian trôi qua, con người và vạn vật đều biến mất. Những chiếc lá mới tươi một thời đã khô héo. Tuổi thanh xuân của con người cũng vậy, đẹp đẽ và ngắn ngủi nhưng chẳng bao lâu chúng ta đã đặt một chân trước ngưỡng cửa của tuổi già.

Không ngờ, một tiếng “rơi” xuất hiện, giống như một dòng cảm xúc chợt rơi xuống giữa dòng thơ. Bài thơ chỉ dùng một từ để nhấn mạnh diễn biến của cảnh. “Rơi” ở đây có nghĩa là bỏ đi, quên lãng. Trong cuộc đấu tranh giành sự sống, con người bỗng trở nên sợ hãi, buồn bã và thất vọng khi mọi thứ mình yêu quý đều tuột khỏi tầm tay. “Như tiếng sỏi” là một sự tương tự độc đáo để mô tả một âm thanh nặng nề và khô khan. Sỏi rơi “trong lòng giếng cạn”. Những thứ vô hồn và cô đơn lần lượt xuất hiện. Từ “canh” ám chỉ sự cằn cỗi, thiếu sức sống. Càng về sau bài thơ càng nặng nề, bài thơ bị ngắt dòng đột ngột, thể hiện những cảm xúc tự nhiên của con người khi đứng trước sự khắc nghiệt của thời gian.

Nhận thức sâu sắc về thời gian và khao khát nắm bắt hạnh phúc không phải là điều xa lạ đối với các nhà thơ. Cũng có những nhà thơ kết thúc tác phẩm của mình bằng sự bi quan và cay đắng. Nhưng Văn Cao thì khác. Những câu thơ tiếp theo lấp lánh vẻ đẹp trữ tình nhẹ nhàng với sự xuất hiện của “những câu thơ”, “những bài hát” và “đôi mắt em”.

“Riêng những câu thơ

còn xanh

Riêng những bài hát

còn xanh

Và đôi mắt em

như hai giếng nước.”

Thơ ca là biểu tượng của sự sáng tạo nghệ thuật và những rung động của trái tim con người. điệp khúc “Những câu thơ”, “những bài hát”” được lặp lại hai lần, nhấn mạnh sự trường tồn của nghệ thuật chân chính. Và điều đẹp nhất trên thế giới này không ai khác chính là “đôi mắt em”. Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, tượng trưng cho tình yêu và tuổi trẻ vĩnh cửu. Đôi mắt sâu thẳm của em sáng “như hai giếng nước” và tràn đầy sức sống. Nhà thơ không chỉ lay động chúng ta bằng những giá trị cao đẹp, vĩnh cửu mà còn gợi cho chúng ta một lối sống ý nghĩa, cho chúng ta thấy giá trị của nghệ thuật và tình yêu. Nhịp điệu và hình ảnh thơ của khổ thơ thứ hai tương tự như khổ thơ thứ nhất, tạo hiệu ứng vòng tròn nhưng thay vì thể hiện cảm xúc thất vọng nói trên thì không khí lại nồng nàn, đắm đuối hơn được thể hiện.

Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, có những xuống dòng và ngắt nhịp đầy sáng tạo. Nhịp điệu uyển chuyển của bài thơ tạo nên một giai điệu đặc biệt. Ngoài ra, Văn Cao còn sử dụng ngôn ngữ chứa đựng nhiều tầng nghĩa biểu tượng, tương phản, đối lập, so sánh, ám chỉ, ẩn dụ để thể hiện quan điểm sống của mình.

Bài thơ thể hiện sự suy ngẫm sâu sắc về mối quan hệ giữa thời gian, cuộc sống, con người và nghệ thuật. “Thời gian” của Văn Cao là “chiếc lá” của nghệ thuật xanh mãi.

3. Dàn ý phân tích bài thơ Thời gian của Văn Cao:

3.1. Khổ thơ 1:

+ “Thời gian qua kẽ tay”: cảm nhận thời gian một cách đặc biệt thông qua xúc giác. Thời gian lặng yên nhưng trôi qua rất nhanh.

+ “Làm khô những chiếc lá”: Dấu vết thời gian hiện lên trên đồ vật và con người.

+ “Rơi”: Bài thơ bị ngắt quãng đột ngột chỉ bằng một tiếng, nhấn mạnh sự chuyển động của cảnh.

+ “Như tiếng sỏi”: Ẩn dụ độc đáo để diễn tả một âm thanh nặng nề, khô khan. 

+ “Trong lòng giếng cạn”: mọi thứ đều trơ trọi, hoang tàn, bị thời gian tước đi sức sống.

3.2. Khổ thơ 2:

+ “Riêng những”: điệp ngữ thể hiện sự xác nhận và biểu thị sự thay đổi cảm xúc của các nhân vật trong lời thơ.

+ “những câu thơ”, “những bài hát” là biểu tượng của sự sáng tạo nghệ thuật và sự rung động của trái tim con người.

+ “còn Xanh”: Sức sống trường tồn của nghệ thuật và tình yêu.

+ “Và đôi mắt em”: vẻ đẹp con người và tình yêu. 

+ “Như hai giếng nước”: rạng rỡ, tươi trẻ và tràn đầy sức sống.