Phân tích bài thơ Nắng đã hanh rồi của Vũ Quần Phương

1. Dàn ý phân tích bài thơ Nắng đã hanh rồi của Vũ Quần Phương:

1.1. Phân tích, đánh giá chủ đề và đặc điểm nghệ thuật của bài thơ:

– Xác định chủ đề của bài thơ. khắc họa nên bức tranh thiên nhiên mùa đông, đồng thời bộc lộ nỗi lòng của chủ thể trữ tình đối với “em ở xa nhà”.

– Phân tích, đánh giá nội dung bài thơ:

+ Cảnh quan thiên nhiên mùa đông được thể hiện bằng các sự vật ở sân trước, mái tranh, sân sau và núi non. 

+ Một tâm trạng khao khát và mong chờ của chủ thể trữ tình. 

1.2. Phân tích, đánh giá một số nét độc đáo của hình thức nghệ thuật thơ:

– Xây dựng hình ảnh gần gũi.

– Lời thơ nhẹ nhàng, sâu lắng.

– Các biện pháp tu từ.

2. Phân tích bài thơ Nắng đã hanh rồi của Vũ Quần Phương hay nhất:

Những tác phẩm của Vũ Quần Phương, một nhà thơ có tâm hồn thơ trong sáng, giàu cảm xúc, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Trong số đó, tác phẩm ‘Nắng đã hanh rồi’ trong tuyển tập ‘Hoa trong cây, những điều cùng đến, vết thời gian” đã phác họa rõ nét hình ảnh thiên nhiên mùa đông với các nét ấn tượng nội dung và nét nghệ thuật của tác phẩm.

Nhan đề bài thơ gợi sự thay đổi của thời tiết: ‘Nắng đã hanh rồi’. Trời đất đang dần thay đổi, chúng ta đang bước vào thời kỳ nóng lạnh với thời tiết nắng hanh. Khoảnh khắc chìm đắm trong tiết trời đặc trưng chỉ có ở vùng đồng bằng Bắc Bộ mỗi mùa đông là nét đặc trưng cho chủ đề trữ tình của khung cảnh này.

‘Nắng đã vàng hanh như phấn bay

Đã nghe tiếng sếu vọng sông gày

Trước sân mây trắng về đông lắm’

Không phải cái nắng chói chang của mùa hè hay màu vàng mật ong của mùa thu mà cái nắng hanh của mùa đông mới thực sự đặc biệt. Nó vẫn có màu vàng bình thường nhưng giống như “phấn bay”, điểm nhẹ trong thời tiết lạnh. Nhà thơ cũng rất nhạy cảm trong việc cảm nhận cảnh quan thiên nhiên bằng thính giác. Một đàn sếu cất lên những tiếng kêu như báo hiệu mùa đông đang đến. Còn dòng sông bên ngoài đầy bùn và bây giờ kiệt sức và ốm yếu. Chủ thể trữ tình thu ánh mắt lại và nhận thấy khoảng sân trước mặt “đầy mây trắng”. Bầu trời tối đen và được bao phủ bởi những đám mây trắng. Từ đây, không gian mở rộng và có vẻ cao hơn, rộng hơn. Đứng trước khung cảnh hoang tàn, buồn bã, nhân vật trữ tình càng trở nên bất an với suy nghĩ ‘Em ở xa nhà, em có hay?’ Bài thơ này cũng là một câu hỏi, nghi vấn về của người anh về “người em” xa nhà.

Hình ảnh thiên nhiên mùa đông được gợi thêm lên:

‘Em có hình dung những mái tranh

Nắng lên khói ủ mộng yên lành

Vườn sau tre mía xôn xao lá’

Nhân vật trữ tình tiếp tục gợi cho ‘em’ những hình ảnh hoài niệm về quê hương. Nó có một mái tranh đơn sơ đón ánh nắng mùa đông hanh khô. Đó còn là làn khói dịu nhẹ bao bọc ngôi nhà quý giá và đọng lại mãi mãi. Khung cảnh sau vườn cũng sống động với tiếng rì rào của những chiếc lá tre lá mía. Từ hình ảnh thú vị này, dường như chủ thể trữ tình muốn truyền tải một cảm xúc sâu sắc: ‘Anh chẳng là cây cũng trĩu cành’. Dù nghe, nhìn khung cảnh xung quanh, “anh” vẫn cảm thấy trong lòng trống rỗng, đơn điệu. Đó là lý do tại sao đã có lời mời gọi ở đoạn thơ thứ ba:

‘Em có cùng anh lên núi không

Có nghe thầm thĩ tiếng rừng thông

Nắng chiều ngả bóng thông in đất

Anh ngả vào đâu nỗi nhớ mong’

Có thể thấy, câu hỏi ‘Em có cùng anh lên núi không’ không chỉ mang ý nghĩa mời gọi mà còn thể hiện cảm giác gần gũi với người ở xa. Khung cảnh tĩnh lặng và u sầu của một buổi chiều chất chứa bao suy nghĩ về em. Một tiếng thì thầm lặng lẽ vang vọng khắp rừng thông, không biết ‘em’ có nghe thấy không. Khi nghe những âm thanh quen thuộc của quê hương, tôi lại càng nhớ em hơn. Trước núi rừng bao la, nhân vật trữ tình này mang lại cảm giác cô đơn, lẻ loi. Khi ánh nắng nhẹ nhàng buông xuống, in bóng lên những cây thông, in hình trên mặt đất, ‘anh’ vẫn đứng một mình. Giờ đây anh bối rối và nhớ “em” vô cùng nhưng chẳng biết quay về đâu. Có thể thấy, nhà thơ đã lồng ghép rất khéo léo trạng thái sự vật để truyền tải những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật trữ tình.

Mùa đông đã qua và mùa xuân đang đến. Năm nay sẽ là một năm có nhiều kỳ vọng tha thiết.

‘Xuân sắp sang rồi, xuân sắp qua

Một năm năm tới, lại năm qua

Mà sao nắng cứ như tơ ấy

Rung tự trời cao xuống ngõ xa’

Dòng chữ ‘Xuân sắp sang’ dường như nhằm nhấn mạnh và khẳng định thời điểm chuyển mùa từ đông sang xuân đang đến gần. Phải chăng đây cũng là lúc ‘anh’ và ‘em’ đoàn tụ? Tuy nhiên, thời gian dường như trôi rất chậm. Bên ngoài, nắng vàng vẫn chiếu xuống thế gian như lụa.

Nhà thơ Vũ Quần Phương truyền tải đến độc giả sự rung động của tình yêu, sự hòa hợp giữa đất trời qua những vần thơ nhẹ nhàng, sâu sắc. Ngoài ra, các biện pháp tu từ như so sánh ‘nắng vàng hanh như phấn bay’, biện pháp tu từ đảo ngữ ‘Vườn tre sau mía xôn xao lá’ kết hợp với những hình ảnh quen thuộc “mái tranh’, “mây trắng” và “nắng hanh’ dường như nhấn mạnh cảnh quan thiên nhiên mùa đông yên bình và tĩnh lặng.

Bài thơ ‘Nắng đã hanh rồi’ cho thấy vào mùa đông, cảnh quan thiên nhiên trông rất chân thực. Từ đây, bạn cũng có thể cảm nhận được tình cảm chân thành của nhà thơ về tình yêu , về cuộc sống gắn bó mật thiết, hòa hợp với thiên nhiên.

3. Phân tích bài thơ Nắng đã hanh rồi của Vũ Quần Phương đặc sắc:

Khung cảnh thiên nhiên luôn là đề tài tạo cảm hứng cho các nhà văn làm thơ. Đây là chủ đề yêu thích của cả các nhà thơ cổ đại và hiện đại. Trong thơ hiện đại, nhà thơ Vũ Quần Phương đã vẽ nên những hình ảnh để lại nhiều ấn tượng cho người đọc. Đó chính là tác phẩm “Nắng đã hanh rồi”, trích trong tuyển tập “Hoa trong cây, Những điều cùng đến, Vết thời gian”. Tác phẩm cho người đọc cảm nhận được một bức tranh mùa đông đẹp và ấn tượng. 

Hanh một kiểu trạng thái thời tiết khi chuyển sang mùa đông: nắng, lạnh và rất khô. Đây được coi là đặc điểm điển hình nhất khi thời tiết chuyển sang mùa đông. Và đặc biệt, kiểu thời tiết hanh khô này chỉ xảy ra ở các tỉnh thành miền Bắc nước ta, đó là điều rất dễ nhận biết và người dân cũng có thể cảm nhận được thời tiết này. Tác giả sử dụng hình ảnh ngày nắng hanh để cho người đọc thấy được khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp và những nhân vật trữ tình trong cảnh sắc thiên nhiên này.

Cảnh sắc thiên nhiên khi đông tới ở xung quanh nhân vật.

“Nắng đã vàng hanh như phấn bay

Đã nghe tiếng sếu vọng sông gày

Trước sân mây trắng về đông lắm”

Khác với những tia nắng ngày xuân, ngày hạ, tác giả ví mặt nắng đông giống như  một thực thể có thật. Nó cũng mang sắc màu vàng nhạt như “phấn bay” nhưng không nhẹ nhàng và mượt mà. Những giọt nắng ở đây khiến người đọc liên tưởng đến những bông tuyết cũng nhẹ nhàng trôi trên bầu trời trong cái se lạnh đầu đông. Sau khi dùng thị giác, tác giả tiếp theo sử dụng thính giác để nghe những âm thanh từ thiên nhiên. Đàn sếu kêu lên, âm thanh vang vọng như tiếng chuông báo hiệu. Những đám mây dường như cũng hạ xuống, hình ảnh ấy cho thấy cách sử dụng từ ngữ gợi cảm của tác giả trở nên vô cùng độc đáo. Bầu trời mùa đông không trong xanh như ngày hè, mang theo bầu không khí ảm đạm của những luồng không khí lạnh lẽo đang tràn về. Kết đoạn, câu hỏi “Em ở xa nhà, em có hay” khiến người đọc thổn thức. Giữa cảnh buồn của những ngày cuối thu, lòng người nặng trĩu.

Ở đoạn tiếp theo, theo dòng cảm xúc của nhân vật em, tác giả mô tả chi tiết hơn những khung cảnh liên quan đến hai nhân vật. Khung cảnh ấy có mái tranh yên tĩnh, phía sau là khu vườn trồng đầy tre và mía. Xa hơn nữa, bạn có thể nhìn thấy những ngọn núi phủ đầy cây thông, gắn liền với ký ức của họ.

Tâm trạng nhớ mong của nhân vật trữ tình trong truyện.

“Em có cùng anh lên núi không

Có nghe thầm thĩ tiếng rừng thông

Nắng chiều ngả bóng thông in đất

Anh ngả vào đâu nỗi nhớ mong

Xuân sắp sang rồi, xuân sắp qua

Một năm năm tới, lại năm qua

Mà sao nắng cứ như tơ ấy

Rung tự trời cao xuống ngõ xa”

Một ngày cuối thu, khung cảnh ấy chợt gợi cho tác giả nhớ đến một người xa xôi, bao kỷ niệm dường như sống lại. Thời gian dường như tua nhanh, giữa hai người có một khoảng cách không thể vượt qua được về thời gian. Bóng dáng “anh” có vẻ nhỏ bé và cô đơn. Không có một ai bên cạnh giữa khung cảnh thiên nhiên xinh đẹp và độc đáo này, anh cảm thấy cô đơn lạ lùng. Anh phải đợi bao lâu mới được gặp lại em? 

Tác giả sử dụng phép điệp từ để nhấn mạnh sự trôi qua của thời gian. Các thủ pháp nghệ thuật như miêu tả, nhân cách hóa thường được sử dụng khi miêu tả cảnh vật để giúp người đọc tưởng tượng ra bức tranh mà tác giả muốn vẽ nên. Lời bài thơ nhẹ nhàng, nồng nàn khiến người đọc cảm nhận rõ ràng tình tha thiết vẫn tồn tại và vượt qua khó khăn của thời gian. Đây là minh chứng cho câu nói khoảng cách và thời gian không thể làm phai mờ và chia cách đi tình yêu.

Nắng đã hanh rồi mang đến cho người đọc khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp trong ngày nắng đầu tiên của mùa đông. Hơn hết, nổi bật là hai nhân vật vẫn yêu nhau say đắm ngay cả khi đang cách xa nhau.