Phân tích bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu chọn lọc siêu hay

1. Dàn ý phân tích Khi con tu hú ngắn gọn nhất:

Mở bài: giới thiệu về tác giả và tác phẩm

Thân bài:

a. Bức tranh mùa hè sôi động, vui tươi:

– Bức tranh ngày hè với những âm thanh rộn ràng:

Tiếng chim tu hú: gọi nhau “gọi bầy”

Tiếng ve kêu trong vườn

Tiếng sáo diều

=> Những âm thanh rộn ràng, vui tươi báo hiệu ngày hè sắp đến (đó là bản nhạc rộn ràng).

– Màu sắc trong khung cảnh cũng rất tươi sáng và rực rỡ:

Lúa mơ đang vào mùa vàng

Hạt ngô vàng

Cả một khoảng sân phủ một màu hồng “đào” nắng.

=> Tất cả đều có màu sáng và đẹp.

– Hình ảnh còn mang sắc thái của một ngày hè sôi động:

cánh đồng lúa chín

Vườn cây ăn quả “ngọt dần”.

=> Đó là sự chuyển động của thời gian, tràn đầy niềm vui, ngọt ngào và tràn đầy sức sống.

– Không gian trong tranh: Rộng, thoáng với điểm nhấn là hình ảnh “diều nhào lộn”

=> Cảnh ngày hè được xây dựng rất sinh động với đầy đủ âm thanh, màu sắc, không gian, hình ảnh rực rỡ. 

=> Thể hiện tình yêu cuộc sống tha thiết và cái nhìn tinh tế của nhà thơ khi nhận ra sự thay đổi của thời thế.

b. Bốn câu thơ cuối là tâm tư, tình cảm của người tù cách mạng

– Cảnh thiên nhiên đẹp nhưng chỉ có trong trí tưởng tượng của nhà thơ khi ở trong ngục Thừa Phủ

– Cảm xúc ngột ngạt, khao khát tự do, đến với thiên nhiên, bầu trời:

Thể hiện qua việc nhà thơ sử dụng hàng loạt động từ mạnh: “đánh”, “nhớ” và các từ cảm thán “ôi, chao, sao”.

Tiết tấu nhanh 6/2, 3/3

=> Truyền đến người đọc cảm giác vô cùng ngột ngạt và khát khao cháy bỏng được trở về với tự do, về với đồng đội của nhà thơ.

– Khổ thơ mở đầu bằng tiếng tu hú và kết thúc bằng tiếng tu hú:

Mở bài: Tiếng chim là tiếng gọi của tự do, của bầu trời bao la, tràn đầy sức sống

Kết luận: Tiếng chim làm cho người tù cảm thấy đau khổ, bức bối hơn bao giờ hết vì bị giam hãm trong bốn bức tường nhà tù.

=> Ngay tiếng chim hót cũng gợi sự tự do, là biểu tượng của sự sống, khiến người tù khắc khoải, khao khát được ra tù để đắm mình trong tự do.

=> Tiếng chim cũng là tiếng giục giã vội vã của tự do.

c. Nghệ thuật:

Thể thơ lục bát dễ hiểu, dễ nghe, gần gũi, quen thuộc với nhân dân ta.

Nhịp thơ được thể hiện linh hoạt, thay đổi theo cảm xúc của nhà thơ

Ngôn từ dễ hiểu, giản dị, hình ảnh thơ mộc mạc, gần gũi, ca từ nhẹ nhàng thể hiện tình yêu cuộc sống và khát vọng tự do cháy bỏng của nhà thơ.

d. Kết luận chung:

Bức tranh mùa hè được nhà thơ vẽ lên thật đẹp, vui tươi, rực rỡ với tình yêu cuộc sống nồng nàn.

Thể hiện rất sâu sắc qua thể thơ lục bát uyển chuyển, giọng điệu chân thành, nhất quán

Bài thơ nói về tình yêu cuộc sống, niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong chốn lao tù.

Kết bài: đánh giá lại vấn đề.

2. Những bài phân tích Khi con tu hú hay nhất:

2.1. Bài mẫu 1 – Những bài phân tích Khi con tu hú hay nhất:

Tố Hữu là nhà thơ chọn con đường cách mạng từ nhỏ, trải qua những năm tháng trong tù ngục, thơ ông tiêu biểu cho quan niệm nghệ thuật cách mạng. Thơ ông mang màu sắc chính trị và cảm hứng ngọt ngào. Ngôn ngữ giản dị, trong sáng, dễ đi vào lòng người đọc. “Khi con tu hú” là một sáng tác tiêu biểu của nhà thơ. Ông bị khởi tố ngay khi bị giam ở ngục Thừa Phủ. Bài thơ nói về niềm tin yêu cuộc sống và khát vọng tự do mãnh liệt của người lính.

Tiếng chim tu hú báo hiệu mùa hè đã đến.

Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần
Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào”

Tu hú và hè đến. Tiếng kêu của nó như báo hiệu sự đổi thay của đất trời. Tố Hữu dường như cảm nhận được mùi thơm của “lúa” đang dần chín, hoa trái cũng đang đơm hoa kết trái. Tất cả trừ một bức tranh thiên nhiên được tô điểm bằng nhiều họa tiết tinh xảo bắt mắt. Tiếng chim tu hú đã đánh thức tâm hồn nhà thơ.

Không chỉ khứu giác mới cảm nhận được hương thơm mùa hè mà cả thính giác. Tiếng “ve sầu” không phải là âm thanh bạn nghe thấy mỗi chiều hè. Âm thanh vang vọng càng làm cho tâm trạng nhà thơ thêm khắc khoải. Màu vàng của lúa và ngô, màu hồng của nắng và màu xanh của bầu trời tạo nên những gam màu lung linh, rực rỡ cho bức tranh quê. Khắp nơi là hương lúa và trái chín sớm. Xa xa, tiếng chim hót líu lo, tiếng ve kêu râm ran trong vòm lá. Nhưng bản thân Tố Hữu cũng biết thời gian trôi nhanh quá. Dường như mùa hè đang đến, nhà thơ muốn nó không qua nhanh mà từ từ, níu kéo một chút. Tố Hữu đã dùng các giác quan và tri giác để nhận thức thế giới ngoài kia.

Tâm hồn Tố Hữu đã tung cánh bay lên trời.

“Trời xanh càng rộng càng cao
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không…”

Bầu trời xanh bao la, đâu đó là tiếng “sáo diều” bay phấp phới.

Phải gắn bó và yêu quê hương biết bao nhiêu thì nhà thơ mới có thể hình dung ra một bức tranh mùa hè xứ Huế sống động đến thế. Vẻ đẹp thơ mộng của thiên nhiên không được nhìn từ đôi mắt của nhà thơ mà được tưởng tượng qua hình ảnh đàn cò gọi bầy.

Mùa hè hiện lên trong tâm trí Tố Hữu rất thực. Màu sắc và hình ảnh hài hòa gợi lên khung cảnh mùa hè oi ả. Đó là cánh đồng vàng bất tận, là màu sắc bắt mắt của những loại trái cây mùa sau, là những chùm ngô rực rỡ dưới sân, là ánh nắng chói chang và bầu trời trong xanh. Tất cả đều rất tốt đẹp. Cộng hưởng thêm là hương thơm của lúa chín, của trái ngọt cùng với tiếng tu hú, tiếng ve kêu tất cả như một bản giao hưởng. Đó là một kiệt tác mà một người có tâm hồn trong sáng, khát vọng tự do mãnh liệt, có trí tưởng tượng phong phú sẽ không thể viết được.

Trở lại hiện thực nghiệt ngã của người chiến sĩ cách mạng.

“Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!
Ngột làm sao, chết uất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!”

Khi nhìn ra bên ngoài, nhà thơ miêu tả một khung cảnh tươi vui, rực rỡ, nhưng khi trở về với thực tại thì ngược lại. Nhưng trên thực tế, đây là một sự kết nối hết sức tinh tế và tài tình. Liên kết đó là tiếng chim tu hú. Tiếng hú của đàn gọi là đàn là âm thanh vang vọng khắp đất trời bao la. Nhưng thế giới càng rộng lớn, tươi sáng thì người tù – kẻ bị tách biệt với thế giới càng ngột ngạt và khao khát tự do, khao khát vượt qua ngục tù tăm tối.

Nếu như lúc đầu, tiếng chim tu hú mở ra cả một bầu trời thiên nhiên bao la với đủ màu sắc, âm thanh và hình ảnh sinh hoạt của cuộc sống thường ngày khi hè về trên khắp đất nước Việt Nam, thì sau đó, Từ làm sao cho nhà thơ cảm thấy ngột ngạt, khó chịu chỉ muốn thoát ra khỏi đó. thế giới nhà tù một cách nhanh chóng. Nhưng việc không thể ra khỏi tù khiến tâm trạng nhà thơ càng thêm khó chịu. Thế giới bên ngoài được Tố Hữu tái hiện vô cùng sinh động, giàu sức sống, mọi vật đều căng tràn sức sống, tự do tự tại, khác hẳn với ngục tù bên trong của anh.

Bài thơ kết thúc mà con chim tu hú cứ hót líu lo… Đến nỗi tác giả hay chúng ta đều choáng ngợp trước dư âm của nó. Như chất chứa một điều gì đó vô cùng bức bối, muốn được “mở khóa”, muốn phá bỏ mọi thứ để giải thoát bản thân, hòa mình với thiên nhiên, với cuộc đời, được là chính mình, tận hưởng cuộc sống. Đó là trạng thái không đau đớn của một chú chim non tràn đầy sức sống, càng khao khát được bay nhảy, nó càng bị kéo xuống và giam hãm trong bốn bức tường!

“Khi con tu hú” sử dụng thể thơ lục bát dân tộc. Ngôn ngữ mộc mạc, bình dị đã khắc sâu trong lòng người đọc. Bài thơ là bức tranh thiên nhiên mùa hè nhìn qua ngưỡng cửa nhà lao Huế. Xuyên suốt bài thơ là khát vọng tự do cách mạng cũng như khát vọng tự do của dân tộc, quê hương, đất nước.

2.2. Bài mẫu 2 – Những bài phân tích Khi con tu hú hay nhất:

Từ ấy là tập thơ đầu tay của nhà thơ Tố Hữu, sáng tác trong khoảng thời gian từ năm 1937 đến năm 1946. Hầu hết các bài thơ đăng báo công khai và báo bí mật từ năm 1938 đều được sưu tầm và được xuất bản lần đầu năm 1946. Trong tập thơ có bài “Khi đi tu” sáng tác năm 1939, lúc đó nhà thơ bị địch bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ – Huế. Bị giam cầm trong bốn bức tường vôi lạnh lẽo, tâm trạng người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi cảm thấy ngột ngạt, lòng luôn hướng về khoảng trời tự do bên ngoài. Sự ngột ngạt, u uất bị đè nén biến thành khát vọng tự do cháy bỏng khi bên ngoài song sắt nhà tù, nơi không gian rộng mở của tự do bỗng vang lên tiếng chim tu hú gọi bầy.

Tiếng chim tu hú có tác động mạnh mẽ đến nhà thơ vì nó báo hiệu mùa hè sắp đến và là biểu tượng của sự bay nhảy tự do nên có ảnh hưởng lớn đến nhà thơ khi bị giam cầm.

Mở đầu bài thơ, Tố Hữu đã vẽ ra cho ta một bức tranh thiên nhiên mùa hè tươi đẹp, tràn đầy sức sống với những âm thanh sôi động của mùa hè, đặc biệt là tiếng chim tu hú gọi bầy đàn:

Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín trái cây ngọt dần

Tiếng chim tu hú báo hiệu mùa hè đã về, của cuộc sống tưng bừng và đơm hoa kết trái, tiếng chim đã tác động đến tâm hồn người quản giáo trẻ. Khi ở trong phòng giam tối tăm chật chội cách biệt với thế giới bên ngoài, nhà thơ lắng nghe tiếng chim hót líu lo, lắng nghe mọi âm thanh của cuộc sống bằng tâm hồn và trái tim nhạy cảm của một nghệ sĩ. Chỉ một tiếng chim thôi cũng gợi cho nhà thơ bao kỉ niệm ngọt ngào về những mùa hè quê hương.

Như chúng ta cũng biết mùa hè là mùa thu hoạch, mùa lúa chín, trái cây dường như ngọt ngào hơn dưới cái nắng miền Trung. Những âm thanh rộn ràng và những hình ảnh tươi đẹp tràn đầy sức sống của mùa hè cứ hiện về trong kí ức nhà thơ.

Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào
Trời xanh càng rộng càng cao
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không

Rồi còn tiếng ve kêu một thời tuổi thơ, suốt những năm tháng học trò không thể nào quên, tiếng ve gợi nhớ lại những năm tháng ấy. Màu vàng của bắp, màu hồng của nắng và màu xanh của bầu trời tạo nên những mảng màu lung linh rực rỡ trong bức tranh đồng quê. Đâu đó hương thơm của lúa, hương của trái chín đầu mùa. Xa xa là tiếng chim ríu rít và tiếng ve kêu râm ran trên cành…. Đó là mùa hè mà chàng trai mười tám tuổi vẫn sống tự tại giữa gia đình, bạn bè và đồng đội thân yêu. Bạn phải thực sự gắn bó với tình yêu quê hương thì mới hình dung được bức tranh quê hương xứ Huế thật sống động nhé!

Trước vẻ đẹp của thiên nhiên và đặc biệt là tiếng chim tu hú, khát vọng vượt ngục của người tù càng trở nên mãnh liệt:

Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!
Ngột làm sao, chết mất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu.

Bốn dòng cuối bài thơ bộc lộ trực tiếp tình cảm, tâm trạng của tác giả. Đó là tâm trạng buồn bã, thất vọng, phẫn uất, ngột ngạt nhưng không thiếu sự bi quan, chán chường, tuyệt vọng của một tâm hồn yếu đuối, dễ khuất phục trước hoàn cảnh. Nhịp thơ đều đặn, nhịp nhàng, ở câu 8, 9 đột ngột ngắt nhịp 6/2, 3/3; những từ ngữ, hình ảnh đang tươi vui, đến đây bỗng trở nên mạnh mẽ, quyết liệt: đập phá căn phòng, chết chóc, ngạt thở. Tất cả đều thể hiện khát khao cháy bỏng muốn thoát khỏi ngục tù của chủ nghĩa cộng sản. Người bảo trợ trẻ tuổi đang dấn thân vào con đường cách mạng bỗng dưng đàn chim dừng lại.

Bài thơ bắt đầu bằng tiếng chim tu hú và kết thúc bằng tiếng chim tu hú. Mỗi tiếng kêu của nó là một lời nhắc nhở về cuộc sống tự do và điều kiện nhà tù. Nếu như ở đầu bài, tiếng tu hú là một âm thanh đẹp đẽ đầu mùa thì ở cuối bài là một âm thanh đau thương, thôi thúc hành động. Tố Hữu tinh tế đến mức chỉ với tiếng chim tu hú cũng có thể nói lên tâm tư, suy nghĩ, tình cảm của người tù cộng sản. Nghe tiếng chim tu hú, tâm trạng tác giả cũng chuyển từ hân hoan sang vui sướng. Mùa hè đến bùng cháy trong lòng bao nỗi uất ức, căm giận, đau đớn trước cảnh tù đày vô ích và khát khao phá bỏ bức tường ngục tù ngột ngạt để trở về với cuộc sống tự do tươi đẹp. Bài thơ kết thúc bằng tiếng chim hót ríu rít như giục giã những hành động sắp tới. Có thể nói tiếng chim tu hú là tiếng gọi của tự do, của cuộc sống. Nó khiến những người tù cách mạng thao thức, khao khát thoát ra khỏi không gian ngột ngạt của nhà tù để hòa mình vào thế giới tự do. Ẩn sâu trong từng câu chữ, hòa với tiếng chim tu hú là khát vọng được tự do trên một đất nước hòa bình độc lập.

Bài thơ “Khi con tu hú” của Tố Hữu đã vẽ nên một bức tranh ngày hè tươi đẹp với đầy đủ âm thanh và màu sắc. Tất cả đều toát lên một sức sống vô cùng mạnh mẽ. Tình cảm trong bài thơ được thể hiện chân thực, sâu sắc qua thể lục bát mộc mạc của nhà thơ. Đoạn thơ là tình yêu cuộc sống nồng nàn, sâu sắc của nhà thơ và niềm khát khao tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong chốn lao tù.

3. Bài phân tích Khi con tu hú đạt điểm cao nhất:

Vì lý tưởng cộng sản, tâm hồn người trí thức trẻ Nguyễn Kim Thành tràn ngập âm thanh và ánh sáng. Anh ví tâm hồn mình như một “khu vườn có hoa, có hương và có chim”. Những ngày ở nhà lao Thừa Phủ với Tố Hữu là những ngày dài, khát vọng tự do là khát vọng lớn nhất, ông lắng nghe cuộc sống bên ngoài song sắt bằng tất cả tình yêu tha thiết của mình. 

Tình cảm đó được thể hiện trong nhiều bài thơ. Một trong số đó là Khi bạn tu luyện. Mùa hè được miêu tả trong thơ với hương thơm ngào ngạt của lúa chín, vị ngọt của trái cây đầu mùa làm mật, tiếng ve kêu leng keng dưới cái nắng cháy của miền Trung với trời cao đất rộng, bao la và trong trẻo, nơi cánh diều bay. Bài thơ theo thể lục bát ngọt ngào, cả một mùa hè mà cô kết thúc bằng sáu câu:

Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đương chín, trái cây ngọt dần
Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào
Trời xanh càng rộng càng cao
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không. . .

Thật là một mùa hè đầy sức sống, hương vị, màu sắc và âm thanh. Họa sĩ – thi sĩ phải là người gắn bó mật thiết với cuộc đời, phải sống trọn vẹn với thiên nhiên thì mới có thể sáng tạo nên những hình ảnh, chi tiết sống động như vậy!

Nhưng, nó không chỉ có vậy. Điều đáng nói ở đây, bài thơ về mùi hương của một ngày hè được khơi nguồn từ một âm thanh: tiếng trẻ gọi bầy. Đúng là mọi thứ dường như sống dậy, “dậy sóng trong lòng”, từ lúc người tù-nhà thơ nghe thấy tiếng chim tu hú tìm bạn.

Người tù đau đớn nhận ra tình cảnh trớ trêu của mình trong “bốn bức tường vôi” tăm tối, ngột ngạt, cô đơn. Bên ngoài cuộc sống sung túc, bên ngoài là bầu trời tự do. , “ngoài kia vui biết bao nhiêu”.  Vì vậy, cánh đồng lúa chín và bầu trời cao trong xanh, khu vườn đầy tiếng ve và tiếng sáo diều ríu rít. Thực ra đó chỉ là những kỷ niệm, chỉ là kỷ niệm của những ngày ông được tự do hoạt động cách mạng cùng bạn bè, đồng chí trên quê hương.

Mùa hè ấy chỉ còn trong tâm trí tôi. Nó chứa đựng một điều gì đó vô cùng bức bối, muốn được “mở khóa”, muốn phá bỏ mọi thứ để giải thoát cho chính mình, hòa mình với thiên nhiên, với cuộc đời, được là chính mình, được sống. Cống hiến cho cách mạng:

Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!
Ngột làm sao chết uất thôi.

Lời thơ chân thành như một lời tâm sự. Nó thể hiện một cách chân thực trạng thái ngột ngạt, bức bối khi bị giam cầm, thái độ phản ứng gay gắt trước hoàn cảnh của nhà thơ. Chính vì thế nó tạo nên sự đồng cảm, chia sẻ rất tự nhiên trong lòng người đọc.

Nhớ lại trước đó chỉ mấy tháng, tháng 4 năm 1939, người sinh viên Tố Hữu đang hoạt động cách mạng tại quê hương Huế thì bị thực dân Pháp bắt. Những ngày đầu trong tù, nhà cách mạng trẻ tuổi đã bộc lộ cảm xúc của mình qua những vần thơ sâu sắc:

Cô đơn thay là cảnh thân tù
Tai mở rộng và lòng sôi rạo rực

(Tâm tư trong tù)

Trong “hoàn cảnh ngục tù” người cộng sản trẻ tuổi đã tìm ra con đường để tiếp tục gắn bó với cuộc sống qua “kênh” âm thanh: Mở rộng đôi tai và lắng nghe âm thanh rộn ràng của cuộc sống. Trở lại bài thơ này, rõ ràng nhà thơ không chỉ nghe “âm thanh cuộc sống” bên ngoài nhà ngục, mà còn nhìn và cảm nhận nó bằng tất cả các giác quan mà thiên nhiên đã ban tặng.

Hãy tưởng tượng, ở tuổi 19, khi đang sục sôi nhiệt huyết cách mạng, anh bị bắt vào tù, lần đầu tiên bị cắt đứt cuộc sống tự do, xa bạn bè, đồng chí! Quả thật, do sớm giác ngộ và vượt qua hoàn cảnh khắc nghiệt, ông đã rèn giũa bản lĩnh chiến đấu. Tôi nghĩ, đây cũng là một cách tự giải thoát mình khỏi xiềng xích của kẻ thù mà sau này Bác Hồ rất thích khi lâm vào hoàn cảnh tương tự:

Thân thể ở trong lao
Tinh thần ở ngoài lao

(Hồ Chí Minh – Nhật kí trong tù)

Tinh thần ấy, ý chí ấy ẩn chứa trong những bứt rứt, vật vã, dằn vặt cả về thể xác lẫn tâm hồn – khi hè về, tiếng “chim tu hú ngoài trời” thật đáng cảm thông và trân trọng. Câu thơ cuối khép lại một góc “những suy nghĩ trong tù” của nhà thơ cộng sản Tố Hữu, nhưng chắc chắn nó vẫn gợi lên trong lòng người đọc những suy nghĩ mới mẻ, sâu sắc.

Đọc Khi con chim tu hú ta càng hiểu hơn tâm hồn, tình cảm và khát vọng của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi. Thêm yêu mến, kính trọng những con người có lý tưởng đã sống trọn vẹn cho Tổ quốc thân yêu.