Trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, ác giả đã thành công trong việc thể hiện lý tưởng và khát vọng nhân văn trong tâm hồn thi sĩ thông qua thể thơ với các điệp khúc giàu nhạc điệu. Dưới đây là bài viết về Phân tích 3 khổ thơ cuối bài Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải.
Mục lục bài viết
1. Dàn ý Phân tích 3 khổ thơ cuối bài Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải:
1.1. Mở bài:
Giới thiệu tác giả Thanh Hải và bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.
1.2. Thân bài:
a. Khổ thơ thứ 4:
– Ước muốn của tác giả: trở thành con chim, làm cành hoa.
– Điệp cấu trúc câu: “Ta làm…”.
– Muốn mang đến cho cuộc đời những giai điệu đẹp đẽ, ý nghĩa.
– Thể hiện sự khiêm tốn, ước mơ nho nhỏ, chân tình.
b. Khổ thơ thứ 5:
– Khao khát cống hiến của tác giả: muốn được dâng hiến tuổi trẻ của mình cho đất nước xuyên suốt cuộc đời.
– “Lặng lẽ”: sự cống hiến trong âm thầm, yên lặng nhưng nồng nhiệt.
– Điệp từ “dù là” như là một lời hứa, cũng là một lời tự nhủ với lương tâm sẽ mãi mãi là mùa xuân nho nhỏ trong mùa xuân rộng lớn của quê hương, đất nước.
c. Khổ thơ cuối:
– Tâm trạng vui vẻ, lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống của tác giả trước mùa xuân của đất nước.
– Khúc hát Nam ai – Nam bình: nét đặc trưng của xứ Huế nói riêng và văn hóa Việt Nam nói chung.
– Trong mắt kẻ đắm say, yêu đời thì nhìn đâu cũng thấy thiên nhiên tươi đẹp, đáng yêu đáng mến, đáng tự hào.
1.3. Kết bài:
Khái quát lại giá trị nội dung, nghệ thuật của 3 khổ thơ cuối nói riêng và tác phẩm nói chung.
2. Phân tích 3 khổ thơ cuối bài Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải:
Mùa xuân đem lại tình yêu và sức sống, cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm văn chương và nghệ thuật. Nếu phải lựa chọn những bài thơ hay nhất về mùa xuân, tôi tin rằng Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải không thể bỏ qua. Đây là một bài thơ tuyệt vời, thể hiện sự trưởng thành của một nhà thơ đầy tài năng. Bài thơ không chỉ lôi cuốn người đọc bởi những hình ảnh mùa xuân đẹp mơ màng ở Huế, mà còn bởi niềm đam mê mãnh liệt và lòng tận tụy sáng cháy của tác giả.
“Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Mùa xuân ta xin hát
Khúc Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế”
Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được viết bởi nhà thơ Thanh Hải trong những ngày cuối đời, khi ông nằm trên giường bệnh. Chắc hẳn vì điều này mà bài thơ trở thành một lời tâm sự chân thành, đầy cảm xúc và suy tư, phản ánh cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ liên quan đến cách mạng và đất nước. Trong đoạn thơ đầu tiên, tác giả diễn tả ngay những ước muốn và hy vọng của mình:
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Thể hiện lòng yêu nước và sự dâng hiến cho quê hương không chỉ là ý đồ của Thanh Hải, nhưng đó là điểm nhấn mạnh mẽ và cảm động nhất trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của ông. Điểm nổi bật của bài thơ là sự lặp lại của câu “Ta làm” hai lần, kết hợp với cấu trúc ngữ pháp lặp, tạo nên nhịp thơ uyển chuyển, nhịp nhàng và đầy mạnh mẽ. Thanh Hải không ước mơ trở thành một vật gì quá lớn lao, cao sang, vĩ đại, những điều ông mong muốn là bình dị nhưng ý nghĩa. Nhà thơ muốn làm “con chim hót” để ca ngợi đất nước đẹp giàu, muốn làm “cành hoa” để toả hương, khoe sắc cho đời, muốn làm “nốt trầm xao xuyến” để góp phần làm nên bản hoà ca của cuộc đời. Những ước mơ giản dị này làm cuộc sống tươi đẹp hơn, ý nghĩa và kì diệu hơn. Sự đồng điệu giữa tâm hồn thơ của Thanh Hải và tâm hồn nhạc sĩ Trương Quốc Khánh trong khúc ca Tự nguyện cũng là điều đáng chú ý.
Nếu là hoa, tôi sẽ là một đóa hướng dương
Nếu là mây, tôi sẽ là một vầng mây ấm
Là người, tôi sẽ chết cho quê hương
Hai tâm hồn nghệ sĩ, Thanh Hải và Trương Quốc Khánh, đã có cuộc gặp gỡ đầy ý nghĩa, nhận ra vai trò và trách nhiệm cao cả của mình với quê hương. Cả hai đều mong muốn làm điều tốt đẹp, tuy nhiên cách thể hiện lại khác nhau. Trong lời ca của Trương Quốc Khánh, ông sử dụng lối viết giả thiết, với sự điệp lại của liên từ “nếu”, trong khi đó, Thanh Hải sử dụng lối viết khẳng định “ta làm” ; “ta nhập”. Những tâm hồn nghệ sĩ này đã khiến người đọc cảm nhận được tình cảm ấm áp, gắn bó với quê hương đất nước.
Đặc biệt, Thanh Hải đã để lại ấn tượng sâu sắc với người đọc khi cho thấy tình yêu và sự hy sinh tuyệt vời dành cho quê hương và đất nước, ngay cả khi cái chết đang đến gần. Niềm ước vọng cao nhất của ông là được sống trong “mùa xuân nho nhỏ”, và điều này khiến cho người đọc không khỏi ngưỡng mộ và khâm phục.
Nhà thơ mong muốn không phải là một mùa xuân to lớn, với sức mạnh vô hạn, mà chỉ đơn giản là một “mùa xuân nho nhỏ” ấm áp. Hình ảnh này là ẩn dụ cho những phần tốt đẹp của mỗi con người, bao gồm tài năng, trí tuệ và sức sống. Nhà thơ hy vọng sẽ dùng hết tâm hồn, sức lực và cả sự sống của mình để cống hiến cho sự phát triển của quê hương và đất nước yêu dấu. Sự cống hiến lớn lao đó không cần phải quá khoa trương hay ồn ào, chỉ đơn giản là “lặng lẽ dâng cho đời”. Động từ “dâng” thể hiện thái độ của sự nâng niu và trân trọng. Nhà thơ thật sự mong muốn cống hiến hết mình cho Tổ quốc:
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
ù là khi tóc bạc.
Bằng cách sử dụng hình ảnh hoán dụ về “tuổi hai mươi” và “tóc bạc”, nhà thơ Thanh Hải thể hiện sự nhận thức về sự trôi đi của thời gian trong cuộc sống con người, và khát vọng cống hiến trọn đời của ông. Nhưng cho dù là ở tuổi trẻ hay tuổi già, nhà thơ không bao giờ nguôi niềm mong ước hiến dâng cho quê hương.
Cuối bài thơ là tiếng hát tràn đầy tình yêu thương:
Nhà thơ mở đầu bằng những câu hát thổn thức:
“Mùa xuân ta xin hát
Khúc Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế”
Điệu nhạc Nam ai và Nam bình từ lâu đã trở thành các bản nhạc dân ca nổi tiếng ở Huế. Nhạc cụ phách tiền cũng là nhạc cụ truyền thống trong dân ca để đánh nhịp cho lời ca, cùng với những âm thanh đàn tranh và đàn tam thập lục. Câu thơ “Mùa xuân ta xin hát” diễn tả niềm khao khát sâu sắc của nhà thơ đối với quê hương yêu dấu trong mùa xuân. Đất nước và quê hương rộng lớn, chứa đựng tình yêu thương vô tận. Nhà thơ tràn đầy tình cảm khi miêu tả về quê hương và non nước
Với cách diễn đạt nhẹ nhàng, sâu sắc, nhà thơ Thanh Hải đã gợi mở tình cảm yêu quê hương mãnh liệt của mình. Khát vọng cống hiến đó được đánh giá cao vì nó là niềm mong muốn cuối cùng của một con người trước khi ra đi. Những khổ thơ này đã truyền tải cho thế hệ trẻ hôm nay bài học quý giá về tình yêu quê hương và sự cống hiến. Chúng ta cần phấn đấu để trở thành những “mùa xuân nho nhỏ” để cống hiến cho đất nước và mang lại sự tươi đẹp cho nó. Sự cống hiến không phụ thuộc vào tuổi tác mà phụ thuộc vào trái tim ấm áp và tình yêu cho người khác.
3. Phân tích 3 khổ thơ cuối bài Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải chọn lọc:
Mùa xuân là thời điểm quen thuộc gợi lên những cảm xúc và rung động trong tâm hồn của người nghệ sĩ. Nhà thơ Xuân Diệu đã miêu tả niềm cảm thức của mình về mùa xuân trong bài thơ “Vội vàng”, thể hiện sự tận hưởng mỗi khoảnh khắc của cuộc sống. Nguyễn Bính cũng đã thể hiện tình yêu với quê hương qua bài thơ “Thơ xuân”. Trong khi đó, Thanh Hải đã miêu tả vẻ đẹp của mùa xuân kết hợp với tình yêu đối với đất nước và sự cống hiến trong ba khổ thơ cuối của bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”. Tác giả đã thể hiện khát khao mãnh liệt, cháy bỏng của mình và niềm tự hào về sự phát triển của đất nước thông qua những chi tiết tình cảm và ý nghĩa của những vần thơ đầy cảm xúc.
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến”
Tác giả sử dụng đại từ “ta” kết hợp với cấu trúc ngữ pháp “Ta làm… Ta nhập” để truyền tải trực tiếp khát khao chân thành. Từ “tôi” xuất hiện trong khổ thơ thứ nhất “Tôi đưa tay tôi hứng” đã được thay bằng “ta” để thể hiện mong muốn giản đơn và bình dị của nhà thơ: tạo ra một tiếng chim hót sôi nổi góp vui cho cuộc sống, tô điểm bức tranh thiên nhiên bằng cành hoa rực rỡ, tạo ra nốt trầm đầy ấn tượng trong bản hòa ca. Từng hình ảnh thân quen, gần gũi được sử dụng để thể hiện những mong ước khiêm tốn nhưng cao đẹp của nhà thơ, cũng như kết nối giữa cá nhân và cộng đồng. Những ý này được thể hiện rõ hơn trong khổ thơ tiếp theo:
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc”
Trong bài thơ này, tác giả sử dụng hình ảnh “Một mùa xuân nho nhỏ” làm nhan đề để thể hiện khát vọng của mình. Trong những năm cuối đời, khi đối mặt với bệnh tật, Thanh Hải muốn được trở thành một phần của mùa xuân, để góp phần làm đẹp cho sắc xuân của thiên nhiên và đất nước. Sự sử dụng các từ “nho nhỏ” và “lặng lẽ” nhấn mạnh vào nguyện vọng của tác giả, sự hy sinh và cống hiến, không cần quá nhiều sự chú ý hay nhận thức của mọi người. Điệp cấu trúc câu “Dù là… Dù là…” và hai hình ảnh tương phản “tuổi hai mươi” và “khi tóc bạc” thể hiện sự kiên trì và bền bỉ của khát vọng suốt cả cuộc đời. Cuối cùng, bài thơ kết thúc bằng giai điệu dân ca xứ Huế, tình cảm, sâu lắng và truyền cảm hứng.
Khúc Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế”
Trong những năm cuối đời, khi đối mặt với bệnh tật, nhà thơ đã thể hiện tình yêu quê hương và đất nước bằng cách hát những bản nhạc dân ca quen thuộc. Bản “Nam ai” da diết, buồn thương gợi nhớ về quá khứ “vất vả và gian khổ” của đất nước, trong khi giai điệu “Nam bình” êm ái gợi lên cuộc sống ấm no, bình yên hiện tại. Khúc hát đã thể hiện lòng yêu nước sâu sắc của nhà thơ. Kết thúc bài thơ là nhịp phách tươi vui, giòn giã, kết hợp với giai điệu dịu ngọt, để lại ấn tượng về sức sống mới của dân tộc và đất nước: “Nước non ngàn dặm mình – Nước non ngàn dặm tình”.
Tác giả đã thành công trong việc thể hiện lý tưởng và khát vọng nhân văn trong tâm hồn thi sĩ thông qua thể thơ với cách sử dụng ngắt nhịp linh hoạt và điệp khúc giàu nhạc điệu. Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng nhiều biện pháp tu từ nghệ thuật như so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ,… để tạo ra những hình ảnh thơ giàu sức gợi và thể hiện dòng cảm xúc chân thành và tiếng lòng đối với thiên nhiên, đất nước.
Tác giả bày tỏ những ước nguyện của bản thân thông qua việc tái hiện vẻ đẹp của thiên nhiên và sự đổi thay nhịp sống của quê hương, đất nước trong cuộc sống mới. Quan niệm sống tích cực, lấp lánh vẻ đẹp nhân văn của sự cống hiến, hi sinh bình dị và cao đẹp cũng được tác giả thể hiện rõ nét trong thơ.
