Phân chia di sản thừa kế khi bố lấy hai vợ. Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.

Tóm tắt câu hỏi:

E ở hà tĩnh có một thắc mắc muốn được hỏi văn phòng luật sư. Bố mẹ e cưới nhau năm 1982, bố mẹ mua được một mảnh vườn 530m2. Năm 2001 xây một ngôi nhà cấp 4 trên mảnh đất đó, bố mẹ e có 3 người con, hai con trai và một con gái. Năm 2004 mẹ e mất. Năm 2006 bố e lấy dì nhưng không sinh thêm người con nào. Năm 2008 thì bố e mất. Năm 2012 có một người con của bố mẹ lập gia đình và hiện nay có 2 con gái, bố e còn mẹ già đang sống nhưng không sống chung nhà, trong trường hợp của gia đình em nói chia mảnh vườn đó thì chia như thế nào và những ai được thừa kế, quyền của mỗi người là như thế nào? Mong nhận được sự giúp đỡ sớm của văn phòng luật sư, em xin chân thành cảm ơn?

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

Theo thông tin mà bạn trình bày mẹ bạn mất năm 2004 và bố bạn mất năm 2008. Do vậy về đề chia tài sản thừa kế sẽ được thực hiện theo hai giai đoạn như sau:

Thứ nhất, giai đoạn 1: Mẹ bạn mất năm 2004, tại thời điểm đó Bộ luật dân sự 1995 đang còn hiệu lực. Do vậy, việc chia tài sản thừa kế sẽ được áp dụng Bộ luật dân sự 1995.

Theo Điều 678 Bộ luật dân sự 1995 quy định như sau:

"Điều 678. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

1- Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp sau đây:

Xem thêm: Di sản thừa kế là gì? Quy định mới nhất về các loại di sản thừa kế?

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

c) Những người thừa kế theo di chúc đều chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn vào thời điểm mở thừa kế;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối quyền hưởng di sản.

2- Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối quyền hưởng di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn vào thời điểm mở thừa kế."

Xem thêm: Đã lập di chúc, có được chia di sản thừa kế theo pháp luật không?

Theo Điều 679 Bộ luật dân sự 1995 quy định như sau:

"Điều 679. Người thừa kế theo pháp luật

1- Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột.

2- Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3- Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng thừa kế hoặc từ chối nhận di sản."

Xem thêm: Cháu nội, cháu ngoại có quyền được hưởng di sản thừa kế không?

Theo thông tin mà bạn trình bày, bạn cũng không nói rõ, mẹ bạn chết có để lại di chúc hay không. Do vậy, ở đây sẽ được chia ra làm hai trường hợp:

Trường hợp 1: Mẹ bạn có để lại di chúc, vì đây là tài sản chung của bố mẹ bạn trong thời kỳ hôn nhân nên mẹ bạn sẽ được 1/2 giá trị tài sản chung di sản của mẹ (một nửa mảnh vườn trong 530m2 và một nửa giá trị ngôi nhà cấp 4) sẽ được chia theo nội dung di chúc.

Trường hợp 2: Mẹ bạn không để lại di chúc thì di sản của mẹ (một nửa mảnh vườn trong 530m2 và một nửa giá trị ngôi nhà cấp 4) sẽ được chia theo pháp luật. Theo đó, cụ thể tại Điểm a Khoản 1 Điều 678 Bộ luật dân sự 1995. Do vậy, những người được thừa kế theo pháp luật theo quy định tại Điều 679 Bộ luật dân sự 1995 thì những người thừa kế theo pháp luật theo hàng thừa kế thứ nhất gồm: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.

Như vậy, di sản của mẹ bạn một nửa mảnh vườn trong 530m2 và một nửa giá trị ngôi nhà cấp 4 (tức là 265m2 + 1 nửa giá trị ngôi nhà cấp 4) chia đều cho 4 người gồm: Bố bạn và ba người con.

Thứ hai, giai đoạn 2: Bố bạn mất năm 2008, tại thời điểm đó Bộ luật dân sự 2005 đang còn hiệu lực. Do vậy, việc chia tài sản thừa kế sẽ được áp dụng Bộ luật dân sự 2005.

Theo Điều 675 Bộ luật dân sự 2005 quy định như sau:

"Điều 675. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp sau đây:

Xem thêm: Mẫu đơn và hướng dẫn viết đơn khởi kiện chia di sản thừa kế

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối quyền nhận di sản.

2. Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối quyền nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn vào thời điểm mở thừa kế."

Theo Điều 676 Bộ luật dân sự 2005 quy định như sau:

"Điều 676. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến thừa kế di sản: 1900.6568

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản."

Đối với trường hợp sau đó bố bạn đi thêm bước nữa (lấy thêm dì), không có con và được một thời gian thì bố bạn mất, bạn cũng không nói rõ là bố bạn có để lại di chúc hay không. Trường hợp này sẽ chia ra làm hai trường hợp:

Nếu tài sản của bố bạn khi cưới vợ hai không nhập vào tài sản chung của vợ chồng mà vẫn là tài sản riêng của bố bạn thì:

Trường hợp 1: Bố bạn mất để lại di chúc, thì di sản của bố bạn bao gồm một nửa mảnh vườn trong 530m2 và một nửa giá trị ngôi nhà cấp 4 (tức là 265m2 + 1 nửa giá trị ngôi nhà cấp 4 + phần mà bố bạn được hưởng từ di sản của mẹ bạn ) sẽ được chia theo nội dung di chúc.

Trường hợp 2: Nếu bố bạn không để lại di chúc thì di sản của bố bạn sẽ được chia theo pháp luật theo quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 675 Bộ luật dân sự 2005.

Di sản gồm một nửa mảnh vườn trong 530m2 và một nửa giá trị ngôi nhà cấp 4 (tức là 265m2 + 1 nửa giá trị ngôi nhà cấp 4 + phần mà bố bạn được hưởng từ di sản của mẹ bạn ) sẽ được chia đều cho 4 người thừa kế theo pháp luật theo quy định tại Điều 676 Bộ luật dân sự 2005 thì những người thừa kế theo pháp luật theo hàng thừa kế thứ nhất là Vợ bố bạn hiện tại, mẹ đẻ của bố bạn,con đẻ của bố bạn được hưởng phần thừa kế bằng nhau.