Phân biệt trách nhiệm hình sự và trách nhiệm dân sự

Căn cứ miễn trách nhiệm hình sự hiện nay đang được quy định cụ thể tại Điều 29 của Bộ luật hình sự năm 2015. Cụ thể như sau:

– Người phạm tội theo quy định của pháp luật sẽ được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong những căn cứ cơ bản sau đây:

+ Trong quá trình tiến hành hoạt động điều tra, truy tố hoặc xét xử theo quy định của pháp luật, do có sự xuất hiện hoặc có sự thay đổi về chính sách pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội;

+ Khi có quyết định đại xá bởi chủ thể có thẩm quyền.

– Người phạm tội có thể sẽ được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong những căn cứ cơ bản như sau:

+ Trong quá trình tiến hành hoạt động điều tra, truy tố, xét xử do biến chuyển của tình hình, mà người phạm tội không còn có khả năng gây nguy hiểm cho xã hội;

+ Trong quá trình tiến hành hoạt động điều tra, truy tố hoặc xét xử, người phạm tội mắc các chứng bệnh hiểm nghèo dẫn đến không còn khả năng gây nguy hiểm cho xã hội;

+ Trước khi hành vi phạm tội bị phát giác trên thực tế, người phạm tội đã có hành vi tự thú, khai rõ và trình báo rõ ràng về sự việc, góp phần nâng cao hiệu quả trong quá trình phát hiện và điều tra tội phạm của các lực lượng chức năng, cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả của tội phạm, có hành vi lập công lớn tại cơ quan có thẩm quyền, có công hiến đặc biệt và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền và xã hội thừa nhận.

– Người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội nghiêm trọng xuất phát từ lỗi vô ý hoặc phạm tội ít nghiêm trọng, gây thiệt hại về tính mạng hoặc sức khỏe, danh dự và nhân phẩm, tài sản của người khác, đã tự nguyện sửa chữa và bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật, đã có hành vi khắc phục hậu quả trong phạm vi cần thiết, được người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại tự nguyện bãi nại trên thực tế, những người đó đã có đơn đề nghị miễn trách nhiệm hình sự cho người phạm tội, thì theo quy định của pháp luật, trong trường hợp này người phạm tội cũng có thể sẽ được miễn trách nhiệm hình sự.

Thứ nhất, thiệt hại xảy ra do một bên vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trong hợp đồng. Căn cứ theo quy định tại Điều 363 của Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định về vấn đề bồi thường thiệt hại trong trường hợp bên bị vi phạm có lỗi. Theo đó, trong trường hợp vi phạm nghĩa vụ và có thiệt hại xảy ra do một phần hoặc toàn bộ lỗi của bên bị vi phạm thì bên vi phạm sẽ chỉ phải có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại tương ứng với phần lỗi của mình.

Thứ hai, thiệt hại xảy ra do sự kiện bất khả kháng. Căn cứ theo quy định tại Điều 351 của Bộ luật dân sự năm 2015, bên có nghĩa vụ không thực hiện đúng nghĩa vụ do sự kiện bất khả kháng thì cũng sẽ không phải chịu trách nhiệm dân sự, ngoại trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật liên quan có quy định khác. Đồng thời, sự kiện bất khả kháng theo quy định của pháp luật là sự kiện xảy ra một cách khách quan nằm ngoài ý chí chủ quan của con người, sự kiện đó xảy ra không thể lường trước được và cũng không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết trong khả năng của mình như dịch bệnh, thiên tai … Điều 351 của Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định về trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ. Cụ thể như sau:

– Bên có nghĩa vụ vi phạm nghĩa vụ thì bên có nghĩa vụ sẽ phải có trách nhiệm dân sự đối với bên có quyền;

– Vi phạm nghĩa vụ theo quy định của pháp luật làm việc bên có nghĩa vụ không thực hiện đúng, thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ phải thực hiện không đúng thời hạn, không đúng nội dung của nghĩa vụ mà các bên đã thỏa thuận ban đầu;

– Trường hợp bên có nghĩa vụ không thực hiện đúng nghĩa vụ với lý do xuất phát từ các sự kiện bất khả kháng thì bên có nghĩa vụ sẽ không phải chịu trách nhiệm dân sự, ngoại trừ bên có nghĩa vụ và bên có quyền có tài sản khác hoặc pháp luật liên quan có quy định khác.

Theo đó thì có thể nói, sẽ loại trừ trách nhiệm dân sự nếu thuộc một trong những trường hợp nêu trên.