Phân biệt tội đánh bạc với tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc

1.  Phân biệt tội đánh bạc với tội tổ chức đánh bạc và gá bạc:

2. Những quy định mới của BLHS 2015 so với BLHS 1999 với tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc:

2.1. Nội dung liên quan đến tội đánh bạc:

– Về định lượng: Để đánh giá hành vi của cá nhân có vi phạm tội đánh bạc hay không thì yếu tố định lượng, xác định số tiền đánh bạc là một trong yếu tố cốt lõi, quan trọng. So với quy định tại Điều 248 BLHS 1999 thì Điều 321 BLHS 2015 đã có sự thay đổi về việc nâng mức định lượng số tiền đánh bạc để truy cứu trách nhiệm hình sự với mức khởi điểm từ 2.000.000 đồng lên 5.000.000 đồng đối với người phạm tội lần đầu (khoản 1 Điều 321 BLHS năm 2015).

Ngoài ra, sau khi luật hình sự được sửa đổi thì đã bổ sung thêm tình tiết định tội là “đã bị xử lý hành chính về hành vi này hoặc hành vi quy định tại Điều 322 của Bộ luật này” để tránh tình trạng bỏ lọt tội phạm cũng như có tính răn đe, kiểm soát chặt hơn tội này. Theo đó,  cá nhân có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi thực hiện hành vi đánh bạc mà thu giữ được số tiền dùng để vi phạm  dưới 5.000.000đ.  Đồng thời, theo ghi nhận mới nhất thì pháp luật đã nâng mức phạt tiền từ 20.000.000đ đến 100.000.000đ tại khoản 1 Điều 321 BLHS so với 5.000.000đ đến 50.000.000đ quy định tại khoản 1 Điều 248 trước đây.

– Liên quan đến tình tiết định khung: Đã có sự bổ sung thêm tình tiết định khung là “Hành vi sử dụng mạng internet, mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội”

– Đối với mức hình phạt khi bị truy cứu trách nhiệm hình sự:  Trước đây, khung hình phạt đầu tiên của tội này chỉ quy định tại khoản 1 là từ 6 tháng đến ba năm , hiện tại đã nâng mức phạt tù ở khoản 1 từ 6 tháng đến ba năm; Nếu áp dụng khung hình phạt thứ 2 thì đang được áp dụng là ba năm đến bảy năm, trong khi đó, cùng quy định một loại tội phạm như vậy nhưng chỉ áp dụng mức tù từ hai năm đến bảy năm;

Đồng thời, áo dụng mức hình phạt bổ sung cũng có sự điều chỉnh về số tiền, ban đầu từ 3.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng sau đó sửa đổi lên 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng (khoản 3 Điều 321 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017).

2.2. Đối với tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc:

– Thay đổi nổi bật được nhắc đến liên quan đến tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc là  bổ sung một số tình tiết được coi dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội phạm, đó là:

+ Thực hiện hành vi tổ chức, sử dụng địa điểm thuộc quyền sở hữu và nằm trong sự quản lý của mình để tạo điều kiện cho 10 người đánh bạc trở lên trong cùng một lúc hoặc cho 02 chiếu bạc trở lên mà số tiền hoặc hiện vật dùng đánh bạc trị giá 5.000.000 đồng trở lên;

+ Khi xem xét, cơ quan điều tra nhận thấy tổng số tiền hoặc hiện vật được các cá nhân dùng đánh bạc trong cùng 01 lần mà giá trị lên tới 20.000.000 đồng, thậm chí cao hơn số này; tiến hành tổ chức nơi cầm cố tài sản cho người tham gia đánh bạc;

+ Để hỗ trợ cho hành vi vi phạm diễn ra suôn sẻ mà đối tượng này lắp đặt trang thiết bị phục vụ cho việc đánh bạc; Có hoạt động phân công người canh gác, người phục vụ, sắp đặt lối thoát khi bị vây bắt, sử dụng phương tiện để trợ giúp cho việc đánh bạc ( khoản 1 Điều 322).

– Có quy định cụ thể hơn về tình tiết “thu lợi bất chính lớn, rất lớn hoặc đặc biệt lớn” tại điểm b khoản 2 Điều 249 BLHS năm 1999 bằng tình tiết “thu lợi bất chính 50.000.000 đồng trở lên” tại điểm b khoản 2 Điều 322 BLHS năm 2015. Hoạt động sửa đổi này giúp cho bên cơ quan có thẩm quyền định tội cách công bằng, chính xác, nhanh chóng hơn.

– Nâng mức phạt tiền tại khoản 1 từ 10.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng thành từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng”.

– Sửa đổi hình phạt bổ sung Khoản 3 Điều 322 BLHS năm 2015 như sau: “Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản”, thay cho Khoản 3 Điều 249 BLHS năm 1999 là “Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến một trăm triệu đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản”.

3. Bất cập về quy định liên quan đến xác định số tiền hoặc hiện vật dùng để đánh bạc:

Hiện nay, để xử lý với các hành vi đánh bạc tổ chức đánh bạc, gá bạc được quy định tại Điều 321 của Bộ Luật Hình sự 2015 đã được hướng dẫn tại Nghị quyết số 01/2010/NQ-HĐTP ngày 22 tháng 10 năm 2010.  Tuy nhiên văn bản hướng dẫn này vẫn tồn tại những bất cập nhất định liên quan đến việc xác định số tiền hoặc hiện vật dùng để đánh bạc, cụ thể: Theo khoản 3, Điều 1, Nghị quyết số 01 hướng dẫn như sau:

– Nội dung 1: Tiền hoặc hiện vật thu thập trưcj tiếp tại chiếu bạc sẽ được cơ quan có thẩm quyền tiến hành thu giữ;

– Nội dung 2:  Tiền hoặc hiện vật mà cơ quan có thẩm quyền thu giữ được trong người các con bạc mà có căn cứ xác định số tiền này đã được sử dụng hoặc sẽ được dùng để đánh bạc;

 – Nội dung 3: Tiền và các hiện vật thu giữ ở những địa điểm và khu vực khác mà có đủ căn cứ xác định đã được sẽ được dùng đánh bạc;

Với hướng dẫn nêu trên, nội dung một được trình bày trong bài viết nếu sử dụng trên thực tế còn có tính khả thi phù hợp và dễ áp dụng. Còn đối với các nội dung 2 và 3 sẽ gặp những vướng mắc bất cập như sau:

Thuật ngữ “có căn cứ xác định đã được hoặc sẽ được dùng đánh bạc” được ghi nhận trong văn bản hướng dẫn nhưng nếu thực hiện theo đúng quy định này thì vấn đề xác minh tội phạm mang tính chất định tính, không có tính khách quan dẫn đến tình trạng tùy tiện trong việc xử lý các vụ án đánh bạc. Sở dĩ, để chứng minh một người có hành vi vi phạm cần có chứng cứ, chứng minh cụ thể rõ ràng về việc thu giữ từ các con bạc, trên chiếu bạc.

Không thể nào chỉ dựa trên lời khai của người đánh bạc để coi số tiền thu giữ trong người con bạc hoặc thu giữ ở các nơi khác đã được hoặc sẽ được dùng để đánh bạc. Nếu người đánh bạc thừa nhận là số tiền đó thì sẽ được sử dụng làm căn cứ truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu không thừa nhận số tiền thu giữ được thì cơ quan cũng không có thể định lượng truy cứu trách nhiệm hình sự.

Như vậy việc định lượng để truy cứu trách nhiệm hình sự khi căn cứ vào lời nhận tội của bị can, bị cáo là đang không phù hợp với quy định trong Bộ luật tố tụng hình sự. Vì,  theo quy định tại Điều 98 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 đã ghi nhận:  không được sử dụng lời nhận tội của bị can, bị cáo để làm chứng cứ duy nhất buộc tội, kết tội họ. Nếu cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng sai quy định này rất dễ dàng dẫn đến tình trạng oan sai trong tố tụng hình sự hoặc bỏ lọt tội phạm.

Các văn bản pháp luật được sử dụng:

– Bộ Luật Tố tụng Hình sự năm 2015;

– Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017.