Phân biệt giữa tội hiếp dâm và tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi?

1. Sự khác biệt về khái niệm giữa tội hiếp dâm và tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi:

Tội hiếp dâm được quy định là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc dùng thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với nạn nhân trái ý muốn của họ. Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi xâm hại đến quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ là quyền bất khả xâm phạm về tình dục, danh dự, nhân phẩm của người dưới 16 tuổi. Đồng thời, hành vi hiếp dâm người dưới 16 tuổi còn xâm phạm đến sự phát triển bình thường về tâm sinh lý của người dưới 16 tuổi, làm băng hoại các giá trị đạo đức xã hội, gây nên sự bất bình trong quần chúng nhân dân. Ngoài ra, hành vi hiếp dâm người dưới 16 tuổi còn có thể gây ra những tổn thương về sức khỏe và có trường hợp có thể nguy hiểm đến tính mạng các em

 Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi như sau: Hiếp dâm người dưới 16 tuổi là hành vi nguy hiểm cho xã hội, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện với lỗi cố ý bằng hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi; hoặc trường hợp thực hiện hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi không phụ thuộc vào ý chí của nạn nhân đều phạm tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi.

2. Sự khác biệt về hành vi xâm phạm giữa tội hiếp dâm và tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi:

– Tội hiếp dâm:

+ Hành vi khách quan của tội này được quy định là hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dục khác với nạn nhân trái với ý muốn của họ bằng thủ đoạn dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được hoặc bằng thủ đoạn khác.

+ CTTP của tội hiếp dâm đòi hỏi người phạm tội phải có hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dục khác với nạn nhân. Hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dục khác được thực hiện trái với ý muốn của nạn nhân: Nạn nhân không chấp nhận hoặc không có ý muốn của nạn nhân vì họ đang trong tình trạng không thể biểu lộ được ý chí.

+ Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý. Người phạm tội biết hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dục của mình là trái ý muốn nạn nhân nhưng vẫn mong muốn thực hiện hành vi đó bằng một trong những thủ đoạn nói trên.

– Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi:

Tội này gồm 02 trường hợp. Đó là trường hợp nạn nhân từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi và trường hợp nạn nhân chưa đủ 13 tuổi. Hành vi khách quan của tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi bao gồm hai loại hành vi như sau:

* Trong trường hợp nạn nhân từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, hành vi phạm tội của tội này được quy định như hành vi phạm tội của tội hiếp dâm (Điều 141 BLHS). Đối với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi thì hành vi khách quan gồm hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với trái với ý muốn của nạn nhân;

* Trong trường hợp nạn nhân chưa đủ 13 tuổi, hành vi phạm tội của tội này được quy định chỉ là hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dục khác mà không đòi hỏi có thủ đoạn phạm tội như ở tội hiếp dâm. Đối với nạn nhân là người dưới 13 tuổi thì hành vi khách quan là hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác không phụ thuộc vào ý muốn của nạn nhân.

* Ở tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, lỗi của người phạm tội không đáng kể bằng. Điều này là do hoạt động tình dục với trẻ em được coi là tội phạm bất kể ý định hoặc nhận thức của người phạm tội về độ tuổi của đứa trẻ.

3. Sự khác biệt về độ tuổi và sự tự nguyện giữa tội hiếp dâm và tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi:

Điểm khác biệt quan trọng giữa tội hiếp dâm và tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi là tuổi của nạn nhân. Theo đó, trong tội hiếp dâm, nạn nhân có thể là trưởng thành bất kỳ giới tính nào, từ đủ 16 tuổi trở lên. Trong khi đó, trong tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, nạn nhân là một đứa trẻ chưa đủ tuổi để cho phép hợp pháp tham gia vào các hoạt động tình dục. Quy định này phù hợp với quy định tại Điều 1 Luật trẻ em năm 2016, trẻ em là người dưới 16 tuổi. Nó cũng phù hợp với sự phát triển về tâm sinh lý do các em ở độ tuổi này khó có thể tự vệ được và dễ bị dụ dỗ, mua chuộc.

Điểm khác biệt tiếp theo giữa tội hiếp dâm và tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi là có sự đồng ý của nạn nhân. Trong tội hiếp dâm, sự đồng ý của nạn nhân là yếu tố quan trọng để xác định hành vi phạm tội có xảy ra hay không. Tuy nhiên, trong tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, sự đồng ý của nạn nhân không được coi là yếu tố có ý nghĩa quyết định tội danh.

Điều này là do trẻ em chưa đủ lớn để hiểu các hoạt động tình dục và hậu quả của chúng. Do đó, ngay cả khi một đứa trẻ đồng ý tham gia vào các hoạt động tình dục, điều này không có nghĩa là nó được chấp nhận về mặt pháp lý hoặc về mặt đạo đức.

4. Sự khác biệt về hình phạt giữa tội hiếp dâm và tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi:

Điểm khác biệt giữa tội hiếp dâm và tội cưỡng dâm người dưới 16 tuổi về mức độ nghiêm khắc của hình phạt.

-Tội hiếp dâm:

Điều luật quy định 03 khung hình phạt chính (trong đó khung hình phạt cơ bản gồm 02 loại tương ứng với 2 độ tuổi của nạn nhân) và 01 khung hình phạt bổ sung.

Khung hình phạt cơ bản có mức phạt tù từ 02 năm đến 07 năm được quy định cho trường hợp nạn nhân đủ 18 tuổi trở lên; Đối với trường hợp nạn nhân từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, khung hình phạt cơ bản có mức phạt từ 05 năm tù đến 10 năm tù.

Khung hình phạt tăng nặng thứ nhất có mức phạt tù từ 07 năm đến 15 năm được quy định cho trường hợp phạm tội có một trong các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng.

Khung hình phạt tăng nặng thứ hai có mức phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân được quy định cho trường hợp phạm tội có một trong các tình tiết định khung hình phạt tăng

– Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi:

Khoản 1 của Điều 142 quy định  mức phạt tù từ 07 năm đến 15 năm là quy định mức hình phạt ở khung cơ bản.

Khoản 2 của Điều 142 quy định là khung hình phạt tăng nặng từ 12 đến 20 năm, là trường hợp phạm tội đặc biệt nghiêm trọng áp dụng đối với các trường hợp phạm tội. Việc người phạm tội phải áp dụng tình tiết định khung này là đáng lên án cần phải xử lý nghiêm minh vì tính chất nguy hiểm khôn lường về mặt hậu quả dài lâu của nó.

Khoản 3 của Điều 142 quy định là khung hình tăng nặng là bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình. Ngoài hình phạt trên, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, mức hình phạt đối với hành vi hiếp dâm người dưới 16 tuổi là gồm 4 khung hình phạt: phạt tù từ 07 năm – 15 năm, phạt tù từ 12 năm – 20 năm, phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình tùy theo mức độ hành vi phạm tội của người có hành vi hiếp dâm.

5. Sự khác biệt về chủ thể thực hiện giữa tội hiếp dâm và tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi:

Trong tội hiếp dâm thì chủ thể thực hiện hành vi phải thỏa mãn dấu hiệu quy định tại khoản 1 Điều 141 (quy định về loại tội phạm nghiêm trọng) là người độ tuổi từ đủ 16 tuổi trở lên có năng lực chịu trách nhiệm hình sự còn với các khung hình phạt còn lại của loại tội phạm này thì chủ thể là người có năng lực chịu trách nhiệm hình sự  từ đủ 14 tuổi trở lên.

Trong khi đó tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi thì chủ thể là người có năng lực trách nhiệm hình sự từ đủ 14 tuổi trở lên.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết: 

Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017

Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn xét xử xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi