Nội lực là một thuật ngữ khá quen thuộc và được sử dụng nhiều trong thực tiễn đời sống. Quá trình nội lực có những ý nghĩa và vai trò quan trọng đối với sự sống con người và toàn bộ sinh vật trên trái đất. Vậy, nội lực là gì? Nội lực là gì? Bài viết dưới đây trả lời cho câu hỏi này.
1. Nội lực là gì?
Ta hiểu một cách cơ bản thì nội lực chính là những lực sinh ra bên trong Trái Đất. Nội lực sẽ có tác động nén ép vào các lớp đá, làm cho chúng sẽ uốn nếp, đứt gãy hoặc đẩy vật chất nóng chảy ở dưới sâu ngoài mặt đất thành hiện tượng núi lửa hoặc động đất.
Nguyên nhân sinh ra nội lực: Chủ yếu là bởi vì các nguồn năng lượng ở trong lòng Trái Đất cụ thể như các nguồn năng lượng sau đây: năng lượng của sự phân hủy chất phóng xạ, sự chuyển dịch của các dòng vật theo quy luật của trọng lực, năng lượng các phản ứng hóa học,…
2. Tác động của nội lực:
Ta nhận thấy rằng, thường thì nội lực di chuyển các mảng kiến tạo hình thành các dãy núi tạo ra các đứt gãy gây ra động đất núi lửa. Nội lực sẽ tác động đến địa hình bề mặt của trái đất và nó sẽ làm cho lớp vỏ trái đất có những biến đổi lớn.
Ta hiểu về động đất như sau:
Động đất được biết đến chính là hiện tượng rung động đột ngột của vỏ Trái đất, động đất mạnh hay yếu tuỳ từng trận (xác định bằng độ Richter) do sự dịch chuyển của các mảng thạch quyển hoặc các đứt gãy ở dưới mặt đất và truyền qua các khoảng cách lớn.
Một chấn động đơn độc thông thường cũng sẽ kéo dài không quá vài giây, những trận động đất nghiêm trọng nhất thì thường cũng chỉ kéo dài tối đa là 3 phút.
– Nguyên nhân dẫn đến động đất:
+ Nguyên nhân nội sinh dẫn đến động đất:
Động đất do sụp lở các hang động ngầm dưới mặt đất và động đất do các vụ trượt lở đất đá tự nhiên với khối lượng lớn (loại động đất do sụp lở các hang động ngầm dưới mặt đất và động đất do các vụ trượt lở đất đá tự nhiên với khối lượng lớn này thông thường cũng sẽ chỉ làm rung chuyển một vùng hẹp và chiếm khoảng 3% tổng số trận động đất thế giới).
Động đất do núi lửa sẽ chủ yếu liên quan với các hoạt động phun nổ của núi lửa (loại động đất do núi lửa này không mạnh lắm và sẽ chiếm khoảng 7%).
Động đất kiến tạo (sẽ chiếm khoảng 90% các vụ động đất trên thế giới). Động đất kiến tạo có liên quan với hoạt động của các đứt gãy kiến tạo, đặc biệt là các đứt gãy ở rìa các mảng thạch quyển, vận động kiến tạo ở các đới hút chìm; động đất kiến tạo cũng có liên quan đến hoạt động macma xâm nhập vào vỏ trái đất và nó đã làm phá vỡ trạng thái cân bằng áp lực có trước của đá vây quanh và từ đó đã làm đá phát sinh ứng suất và khi bị đứt vỡ thì sẽ vì thế mà xảy ra động đất; động đất kiến tạo còn liên quan đến sự biến đổi tướng đá từ dạng tinh thể này sang dạng tinh thể khác từ đó sẽ gây co rút và dãn nở thể tích đá và việc này cũng sẽ làm biến đổi lớn về thể tích cũng gây ra động đất.
+ Nguyên nhân ngoại sinh dẫn đến động đất: bao gồm nguyên nhân động đất do thiên thạch va chạm vào trái đất.
+ Nguyên nhân nhân sinh dẫn đến động đất: động đất thường sẽ xảy ra do hoạt động làm thay đổi ứng suất đá gần bề mặt đặc biệt chính là các vụ thử hạt nhân, nổ nhân tạo dưới lòng đất hoặc là những tác động của áp suất cột nước của các hồ chứa nước, hồ thủy điện.
Động đất được biết đến chính là một nguyên nhân chính gây ra sóng thần. Khi xảy ra động đất ở trong lòng đại dương, sức địa chấn xảy ra sẽ đẩy khối nước khổng lồ lên cao hơn so với bình thường. Trong khoảng mấy trăm kmthì khối nước bị đẩy lên cao rồi sẽ lại rơi xuống, từ đó mà nó sẽ tạo ra những đợt sóng lớn tràn qua các đại dương và rồi những đợt sóng lớn này cũng đổ bộ vào đất liền.
Đôi khi động đất xảy ra cũng sẽ còn khiến núi lửa hoạt động, thậm chí là những núi lửa đã tắt từ lâu cũng sẽ có thể hoạt động trở lại. Do lòng đất bị nứt ra tạo cơ hội cho nhũng dòng magma phun trào. Những hiện tượng này khi kết hợp với nhau trên thực tiễn sẽ tạo ra những tai họa không lường.
Vì động đất sẽ xảy ra rất bất ngờ cũng như động đất có tính chất nguy hiểm của nó, trong khi chúng ta không thể làm gì để có thể ngăn chặn nó, nên cách duy nhất được sử dụng nhằm mục đích có thể đối phó là tìm ra cáchlàm sao để giảm đến mức tối đa thiệt hại mà động đất gây nên.
Ta hiểu về núi lửa như sau:
Núi lửa được hiểu chính là núi có miệng ở đỉnh, qua đó, từng thời kỳ, các chất khoáng nóng chảy với nhiệt độ và áp suất cao bị phun ra ngoài. Núi lửa phun được hiểu là một hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất hoặc các hành tinh vẫn còn hoạt động địa chấn khác, với các vỏ thạch quyển di chuyển trên lõi khoáng chất nóng chảy. Khi núi lửa phun, một phần năng lượng ẩn sâu trong lòng hành tinh cũng sẽ được giải phóng ra ngoài. Trên thế giới, Indonesia, Nhật Bản và Mỹ được xem là ba nước có nhiều núi lửa đang hoạt động nhất, theo thứ tự giảm dần về mức độ hoạt động.
– Căn cứ theo hình thức hoạt động, núi lửa được chia thành ba loại cụ thể như sau:
+ Thứ nhất: Núi lửa đang hoạt động.
+ Thứ hai: Núi lửa đang hồi dung nham.
+ Thứ ba: Núi lửa đã không hoạt động nữa.
– Quá trình hình thành núi lửa:
Núi lửa thường sẽ được hình thành là bởi vì nhiệt độ bên dưới bề mặt Trái đất rất nóng, càng đi sâu về phía tâm Trái đất, nhiệt độ này sẽ lại càng tăng lên. Ở độ sâu khoảng 20 dặm trong lòng đất, nhiệt độ ở đây thực chất sẽ nóng tới mức có thể làm tan chảy đa số các loại đá.
Khi đá nóng chảy, chúng thường sẽ giãn nở và cần nhiều không gian hơn. Tại một số khu vực trên Trái đất, các dãy núi thường sẽ liên tục được nâng lên. Áp suất ở bên dưới những ngọn núi này không lớn vì vậy mà một hồ chứa đá nóng chảy hay còn gọi là mắc ma đã được hình thành ở bên dưới.
Đá nóng chảy liên tục se xđược đẩy lên trên và kết quả đó chính là những ngọn núi liên tục tăng độ cao. Khi áp lực trong các hồ mắc ma cao hơn áp lực được tạo bởi lớp đá bên trên, mắc ma cũng sẽ phụt lên và chính từ đó mà tạo thành núi lửa.
Trong quá trình phun trào, khí ga nóng và các chất rắn khác đều cũng bị hất tung lên không trung. Những chất khi mà được phun trào ra từ miệng núi lửa thì sẽ rơi xuống sườn núi và chân núi, từ đó mà nó sẽ hình thành một ngọn núi hình nón.
3. So sánh nội lực và ngoại lực:
Điểm giống nhau giữa nội lực và ngoại lực:
Ta nhận thấy rằng, điểm giống nhau của nội lực và ngoại lực đó là cả nội lực và ngoại lực đều là lực tác động lên Trái Đất.
Điểm khác nhau giữa nội lực và ngoại lực:
Điểm khác nhau đầu tiên giữa nội lực và ngoại lực đó chính là nơi sinh ra hai lực này. Nội lực thì sez được sinh ra từ bên trong trái đất còn ngoại lực thì như tên gọi của nó sẽ được sinh ra bên ngoài trái đất.
Về nguyên nhân sinh ra nội lực và ngoại lực, nội lực hay các lực bên trong trái đất sẽ được sinh ra do một số nguyên nhân như do sự dịch chuyển và sắp xếp lại vật chất cấu tạo Trái Đất hay do sự phân hủy của các chất phóng xạ,…Còn đối với ngoại lực thì ta thấy rằng, nguyên nhân sinh ra chủ yếu do nguồn bức xạ của mặt trời.
Điểm khác nhau tiếp theo của nội lực và ngoại lực phải kể đến đó là kết quả sinh ra nội lực và ngoại lực. Việc sinh ra nội lực thường thì sẽ làm cho bề mặt trái đất nhô lên còn ngoại lực thì sẽ có xu hướng làm cho bề mặt Trái Đất có xu hướng phẳng lại.
Quá trình tạo ra nội lực là trải qua quá trình vận động. Đối với ngoại lực thì thường sẽ phải trải qua bốn quá trình cụ thể đó là bóc mòn, bồi tụ, phong hóa, vận chuyển.
Mặc dù sau khi chúng ta thực hiện việc so sánh nội lực và ngoại lực, chúng ta sẽ nhận thấy giữa nội lực và ngoại lực có những điểm giống nhau và khác nhau. Tuy nhiên, nội lực và ngoại lực này lại có một mối quan hệ rất mật thiết với nhau không thể tách rời.
Chúng ta cũng có thể thấy ngoại lực và nội lực là hai lực trái ngược nhau, đồng thời nội lực và ngoại lực sẽ tác động và tạo ra những dạng địa hình trên bề mặt của trái đất.
Mặc dù vậy nhưng giữa nội lực và ngoại lực cũng có một mối liên hệ chặt chẽ, gắn kết và xảy ra song song. Nếu như nội lực mạnh hơn ngoại lực thì bề mặt trái đất sẽ có xu hướng trở nên gồ gề. Còn nếu nội lực bằng ngoại lực, khi đó bề mặt trái đất hầu như sẽ không có sự thay đổi. Và nếu nội lực yếu hơn ngoại lực thì các dạng địa hình được tạo ra ngày một sẽ trở nên san bằng hơn.
