Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an là gì? Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an?
Khi một đất nước đang trên đà phát triển đặc biệt là về các hoạt động kinh tế thương mại, công nghệ thông tin, phương tiện giao thông vận tải,….thì việc dẫn đến tình trạng tội phạm diễn biến phức tạp và rất tinh vi hơn trong các hành vi phạm tội của các đối tượng này. Bởi có sự gia tăng về tình hình phạm tội rất nghiêm trọng và càng trở nên phức tạp hơn nên việc nâng cáo các kỹ năng và trách nhiệm của Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an là điều rất cần thiết. Vậy pháp luật hiện hành đã quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an có nội dung như thế nào? Trong nội dung bài viết dưới đây, Luật Dương Gia sẽ đưa ra các quy định của pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an.
Dịch vụ Luật sư tư vấn pháp luật qua điện thoại: 1900.6568
Cơ sở pháp lý: Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015.
1. Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an là gì?
Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an là một đơn vị điều tra thuộc Bộ Công an Việt Nam. Cơ quan này có nhiệm vụ điều tra các vụ án hình sự nghiêm trọng, phức tạp, liên quan đến nhiều địa phương. Có thể nói, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an là “cấp cao nhất’ trong 3 cơ quan điều tra hình sự trong quy định của pháp luật hiện hành.
So với Cơ quan Điều tra hình sự Bộ Quốc phòng, cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an thì không thuộc cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân. Nhưng cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an ở một “nhánh khác” và có nhiệm vụ, quyền hạn cũng có sự khác biệt so với cơ quan Điều tra hình sự, mặc dù họ vẫn có các nhiệm vụ, quyền hạn chung của một cơ quan điều tra theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự, Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự.
2. Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an
Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra hình sự Bộ Quốc phòng được quy định tại Điều 19 Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, với 6 nhiệm vụ, quyền hạn cơ bản:
Thứ nhất, Tổ chức công tác trực ban hình sự, tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thuộc thẩm quyền giải quyết của mình hoặc chuyển ngay đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết.
Đây là nhiệm vụ mà hầu hết các cơ quan cảnh sát điều tra đều phải thực hiện. Và đây được xem là nhiệm vụ được thực hiện nhằm đáp ứng trước hết là việc các cơ quan cảnh sát điều tra thực hiện giải quyết các vấn đề về tội phạm trước mắt, trong đó có tiếp nhận, phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, việc giải quyết chỉ mang tính chất xác nhận và bước đầu thực hiện một số nghiệp vụ cơ bản mà chưa có sự điều tra thực sự và cụ thể. Kiến nghị khởi tố là quyền và cũng là nhiệm vụ của Điều tra viên thuộc cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an, có ý nghĩa quan trọng và thường được chấp nhận để chủ thể có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự, là giai đoạn mở đầu cho tố tụng hình sự, tiến hành điều tra và đề nghị truy tố.
Thứ hai, Tiến hành Điều tra vụ án hình sự thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an cấp tỉnh về những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, xảy ra trên địa bàn nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hoặc tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra; các vụ án đặc biệt nghiêm trọng thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan Cảnh sát điều tra do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hủy để điều tra lại.
Ở nhiệm vụ quyền hạn này, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an được điều tra các vụ án hình sự thuộc thẩm quyền điều tra của cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an cấp tỉnh, cụ thể: “các tội phạm quy định tại khoản 2 Điều 21 của Luật này khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hoặc các tội phạm thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an cấp huyện xảy ra trên địa bàn nhiều huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, phạm tội có tổ chức hoặc có yếu tố nước ngoài nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra..” (Khoản 2, Điều 20 Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự).
Dẫn chiếu đến Khoản 2, Điều 28: “vụ án hình sự về các tội phạm quy định tại các chương từ Chương XIV đến Chương XXIV của Bộ luật hình sự khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp huyện, trừ các tội phạm thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Cơ quan An ninh Điều tra của Công an nhân dân.”
Như vậy, cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an được điều ta các vụ án hình sự về tội phạm quy định tại các chương từ Chương XIV đến Chương XXIV của Bộ luật hình sự khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp huyện hoặc các tội phạm thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Điều tra hình sự khu vực nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra.
Đồng thời đó phải là những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, xảy ra trên trên địa bàn nhiều huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, phạm tội có tổ chức hoặc có yếu tố nước ngoài nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra. Tính đặc biệt nghiêm trọng dựa trên hành vi và hậu quả của hành vi đối với xã hội, đặc biệt là dựa trên căn cứ pháp lý về phân loại tội phạm được ghi nhận trong Bộ luật hình sự: “Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.” (Điểm d, Khoản 1, Điều 9, Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017).
Đối vụ án đặc biệt nghiêm trọng thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan Cảnh sát điều tra do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hủy để điều tra lại. Trường hợp này thì thông thường vụ án bị hủy đó cũng thuộc chính thẩm quyền của cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an.
Thứ ba, Hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ Điều tra và kiểm tra việc chấp hành pháp luật, nghiệp vụ trong công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm đối với các cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an cấp tỉnh, Công an cấp huyện; hướng dẫn các cơ quan của lực lượng Cảnh sát nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động Điều tra thực hiện hoạt động Điều tra.
Nhiệm vụ, quyền hạn này của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an xuất phát từ địa vị pháp lý mà cơ quan này đang có, như đã nói ở Mục 1, cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, được xem là “cấp trên” so với cơ quan Cảnh sát điều tra trong Công an cấp tỉnh và cơ quan Cảnh sát điều tra trong công an cấp huyện. Do vậy, việc thực hiện kiểm tra, hướng dẫn, chỉ đạo nghiệm vụ điều tra là điều hoàn toàn cần thiết và hợp lý nhằm đảm bảo hoạt động điều tra trong hệ thống cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an phải đáp ứng được yêu cầu chuyên môn và thực tế. Việc kiểm tra việc chấp hành pháp luật là công tác để kiện toàn hệ thống cơ quan, đảm bảo mọi hoạt động tiếp nhận, giải quyết tin báo tội phạm phải hợp pháp, tôn trọng và đảm bảo quyền cho công dân trong xã hội.
Đối với các lực lượng được giao nhiệm vụ một số hoạt động điều tra, đây là các lực lượng phát sinh nhiệm vụ điều tra trong một số trường hợp nhất định và sự góp mặt của các lực lượng này nhằm giải quyết nhanh chóng, hiệu quả trong hoạt động điều tra, vì vậy, việc cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, hướng dẫn là để cho hoạt động của lực lượng này được đi đúng hướng và đúng nhiệm vụ trọng tâm.
Thứ tư, Kiến nghị với cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng biện pháp khắc phục nguyên nhân, Điều kiện làm phát sinh tội phạm.
Đây là quyền của hầu hết cơ quan điều tra nói chung và cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an nói riêng, dó đó được cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an thực hiện nhằm phối với với cơ quan, tổ chức khắc phục nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm đã xảy ra hoặc ngăn chặn tội phạm mới trong tương lai.
Thứ năm, Tổ chức sơ kết, tổng kết công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Cảnh sát Điều tra của Công an nhân dân. Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cũng giống như tất cả cơ quan nhà nước khác cũng có hoạt động sơ kết, tổng kết là hoạt động mang tính điển hình để nhìn lại chặng đường hoạt động đã qua trong một khoảng thời gian nhất định, đưa ra được kết quả đạt được, những hạn chế còn tồn động và đưa ra phương án xử lý hiệu quả trong tương lại; hơn nữa việc tổ chức sơ kết, tổng kết cũng là tư liệu để cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an lưu trữ và cung cấp khi có yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền cao hơn.
Thứ sáu, Giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự.
Giải quyết khiếu nại, tố cáo đặt ra đối với Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an khi cơ quan này có quyết định hoặc người của cơ quan này có quyết định, hành vi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được cho là vi phạm pháp luật và ảnh hưởng đến quyền lợi ích của chính cá nhân, tổ chức, cơ quan khiếu nại hoặc ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của cộng đồng, xã hội.
