Nguyên tắc phân quyền trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước tư sản. Bài tập nhóm Lý luận Nhà nước và pháp luật 8 điểm.

MỞ ĐẦU

Trong lịch sử phát triển của xã hội, trước khi nhà nước tư sản và nhà nước xã hôi chủ nghĩa ra đời,mọi quyền lực nhà nước được tập trung vào trong tay một người hoặc một cơ quan. Đây chính là căn nguyên của sự độc tài, chuyên chế trong việc thực hiện quyền lực nhà nước. Để chấm dứt chế độ này và đặt nền móng cho sự hình thành các thể chế tự do, dân chủ, một học thuyết của nhiều học giả tư sản đã được nêu ra, đó là học thuyết tam quyền phân lập hay học thuyết phân chia quyền lực. Học thuyết này là cơ sở của nguyên tắc phân quyền trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước tư sản.

NỘI DUNG

I.Khái niệm về nguyên tắc phân quyền trong tổ chức và hoạt động của nhà nước tư sản.

Trước hết ta phải hiểu nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước là gì? Đó là sự khởi nguồn xuyên suốt, chuẩn mực những nguyên lí, tư tưởng, đạo lí, quan điểm để chỉ đạo việc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước. Và nguyên tắc phân chia quyền lực của ngà nước tư sản là một mô hình quản lí nhà nước với mục tiêu kiềm chế quyền lực để hạn chế lạm quyền, bảo vệ tự do và công bằng pháp luật. Thuyết phân chia quyền lực được nghiên cứu và được đề cập bởi nhiều nhà khoa học với nhiều quan điểm khác nhau, điển hình là quan điểm của Montesquieu trình bày trong tác phẩm nổi tiếng “Tinh thần pháp luật”1 xuất bản năm 1748. Theo ông quyền lực nhà nước bao gồm ba thứ quyền lực chủ yếu là quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp. Trong đó, quyền lực nhà nước luôn có xu hướng tự mở rộng, tự tăng cường vai trò của mình, nếu cả ba thứ quyền lực này tập trung trong tay một người hoặc một cơ quan sẽ tạo ra sự lạm dụng quyền lực, là nguyên nhân dẫn đến sự xâm phạm các quyền công dân và quyền con người. Nên theo ông phải tổ chức bộ máy nhà nước sao cho quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp được phân chia cho ba hệ thống cơ quan nhà nước khác nhau, độc lập với nhau nhưng có thể kiềm chế, đối trọng và tương tác lẫn nhau trong đó quyền lập pháp thuộc về Nghị viện, quyền hành pháp thuộc về chính phủ, quyền tư pháp thuộc về tòa án. Từ đó góp phần loại trừ được nguy cơ tập trung tất cả quyền lực nhà nước vào tay một cá nhân, nhóm người hay một cơ quan quyền lực và đồng thời hạn chế quyền lực của nhà nước. Sự hạn chế quyền lực nhà nước có thể hiểu là hạn chế về quyền hạn và phạm vi hoạt động của các cơ quan nhà nước cũng như việc chịu trách nhiệm về các hành vi, việc làm của các cơ quan ấy.Vì vậy trong nhà nước, sự phân công quyền lực càng rõ ràng thì sự ỷ lại vào nhau của các cơ quan, cá nhân càng ít đi và trách nhiệm cá nhân càng tăng lên. Bên cạnh đó các cơ quan Nhà nước không những ngang bằng độc lập với nhau mà còn kiềm chế, đối trọng lẫn nhau trong quá trình hoạt động theo nguyên tắc: “quyền lực ngăn cản quyền lực”. Nhờ cơ chế này mà không cơ quan nhà nước nào có thể chi phối hoặc lấn át hoàn toàn hoạt động của cơ quan khác. Đồng thời không cơ quan nào, tổ chức nào đứng ngoài hoặc đứng trên pháp luật; nằm ngoài sự kiểm tra, giám sát từ phía cơ quan nhà nước khác.Có thể nói ưu điểm quan trọng nhất của học thuyết tam quyền phân lập là vừa hạn chế sự chuyên quyền, độc đoán trong thực hiện quyền lực nhà nước vừa tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát hiện sự lạm quyền, đồng thời đề cao trách nhiệm cá nhân.