Người chứng kiến là gì? Quy định về người chứng kiến trong tố tụng hình sự?

Người chứng kiến đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi và giám sát các hoạt động tố tụng của các cơ quan có thẩm quyền. Vậy người chứng kiến là gì? Quy định của pháp luật tố tụng hình sự về người chứng kiến như thế nào? Tại bài viết này, Luật Dương Gia sẽ cung cấp cho người đọc những thông tin cơ bản về chế định người chứng kiến theo pháp luật tố tụng hình sự.

Căn cứ pháp lý:

– Bộ luật tố tụng hình sự 2015.

Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568

1. Người chứng kiến là gì?

Người chứng kiến là người được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng yêu cầu chứng kiến việc tiến hành hoạt động tố tụng theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự.

Người chứng kiến tiếng Anh là  “Beholder”.

2. Người chứng kiến gồm những ai?

Người chứng kiến có thể là đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn, người láng giềng hoặc những người khác tùy vào từng hoạt động điều tra nhất định.

3. Quy định về người chứng kiến trong tố tụng hình sự:

Người chứng kiến được quy định tại Điều 67 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, cụ thể như sau:

” 1. Người chứng kiến là người được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng yêu cầu chứng kiến việc tiến hành hoạt động tố tụng theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015.

2. Những người sau đây không được làm người chứng kiến:

a) Người thân thích của người bị buộc tội, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

b) Người do nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất mà không có khả năng nhận thức đúng sự việc;

c) Người dưới 18 tuổi;

d) Có lý do khác cho thấy người đó không khách quan.

3. Người chứng kiến có quyền:

a) Được thông báo, giải thích quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều này;

b) Yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tuân thủ quy định của pháp luật, bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản và quyền, lợi ích hợp pháp khác của mình, người thân thích của mình khi bị đe dọa;

Yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản và quyền, lợi ích hợp pháp khác của mình, người thân thích của mình khi bị đe dọa;

Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng liên quan đến việc mình tham gia chứng kiến;

+ Về nghĩa vụ:

Có mặt theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

Giữ bí mật về hoạt động điều tra mà mình chứng kiến;

4. Những lưu ý khi xác định người chứng kiến:

Người chứng kiến phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện cụ thể khác nhằm bảo đảm danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản của công dân hoặc bảo đảm tính khách quan của hoạt động tố tụng; cụ thể:

Điều kiện về giới:

Khi khám xét người, xem xét dấu vết trên thân thể bắt buộc phải có người cùng giới chứng kiến nhằm bảo đảm danh dự, nhân phẩm cho người bị khám xét, bị xem xét dấu vết trên thân thể.

Điều kiện người chứng kiến là đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn, đại diện cơ quan, tổ chức:

Đối với những trường hợp khám xét, bắt người tại nơi cư trú, niêm phong đồ vật… bắt buộc phải có đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn chứng kiến.

– Khi tiến hành bắt người tại nơi người đó làm việc, học tập phải có đại diện cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc, học tập chứng kiến (Khoản 2 Điều 113);

– Khi khám xét tại nơi làm việc của một người…, phải có đại diện của cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc chứng kiến (Khoản 2 Điều 195);

– Khi thu giữ thư tín, điện tín, bưu kiện, bưu phẩm, phải có đại diện của cơ quan, tổ chức bưu chính, viễn thông chứng kiến (Khoản 3 Điều 197);

Những quy định này nhằm bảo đảm tính khách quan, kịp thời vì chính quyền xã, phường, thị trấn, cơ quan, tổ chức là nơi diễn ra việc khám xét, bắt người, do đó, việc họ chứng kiến thể hiện tính khách quan cao.

5. Những trường hợp đặc biệt cần có hai người chứng kiến:

Căn cứ tại Khoản 1, 2, 4 Điều 195 Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự năm 2015, có những trường hợp nhất định bắt buộc phải có hai người chứng kiến, bao gồm:

– Khi khám xét chỗ ở mà người có chỗ ở bị khám xét, người từ đủ 18 tuổi trở lên cùng chỗ ở cố tình vắng mặt, bỏ trốn hoặc vì lý do khác họ không có mặt mà việc khám xét không thể trì hoãn thì việc khám xét vẫn được tiến hành nhưng phải có đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi khám xét và hai người chứng kiến. Chỉ yêu cầu 02 người chứng kiến và đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn là đủ.

– Khi khám xét nơi làm việc mà không có đại diện cơ quan, tổ chức thì việc khám xét vẫn được tiến hành nhưng phải có đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi khám xét và 02 người chứng kiến.

6. Phân biệt người chứng kiến với người làm chứng: