Ngũ giới là gì? Ngũ giới – 5 điều cấm đối với người Phật tử?

1. Ngũ giới là gì?

Ngũ giới là năm quy tắc mà Đức Phật đặt ra nhằm ngăn chặn những suy nghĩ xấu, lời nói không lành mạnh và hành động không chính đáng. Những quy tắc này dựa trên tâm từ bi và bình đẳng, nhằm loại bỏ tội lỗi cá nhân và tạo ra trật tự, hòa bình trong xã hội. Đức Phật không ép buộc chúng ta phải tuân theo hoàn toàn, cũng không đe dọa trừng phạt nếu không thực hiện. Việc giữ hay không giữ các giới này hoàn toàn phụ thuộc vào sự tự giác của mỗi người. Khác với nhiều tôn giáo khác, Phật giáo không coi Đức Phật là một vị quan tòa tối cao có quyền thưởng phạt. Chính hành vi, lời nói,và suy nghĩ của chúng ta đã tự mang theo những hệ quả của nó. Đức Phật chỉ đóng vai trò là người hướng dẫn từ bi và sáng suốt, chỉ cho chúng ta con đường đúng đắn và cảnh báo về những con đường nguy hiểm. Nếu chúng ta chọn đi con đường nguy hiểm, chúng ta sẽ phải đối mặt với những hệ quả tự nhiên, không phải do Đức Phật tạo ra để trừng phạt. Luật nhân quả chính là tòa án công bằng. Nếu chúng ta làm điều xấu, chúng ta sẽ nhận được kết quả xấu; nếu làm điều thiện, chúng ta sẽ gặt hái kết quả tốt. Ngũ giới giống như những thành trì bảo vệ, ngăn chúng ta không lạc vào con đường ác và giữ chúng ta tránh xa những cạm bẫy trong hành trình tìm kiếm sự giải thoát.

2. Ngũ giới – 5 điều cấm đối với người Phật tử:

5 điều cấm đối với Phật tử bao gồm: Không được giết hại; Không được trộm cướp; Không được tà dâm; Không được nói dối; Không được uống rượu.

3. Không sát sinh: 

Phật giáo khuyến khích chúng ta không được sát hại bất kỳ sinh mạng nào, từ con người đến loài vật, vì sinh mạng là giá trị vô cùng quý báu. Giết hại sinh mạng để bảo vệ hoặc nâng cao sinh mạng của chính mình là hành vi sai trái và không hợp lý.

Lý do Phật giáo cấm sát sinh rất rõ ràng:

– Tôn trọng sự công bằng: Chúng ta coi trọng sự sống của chính mình và phản kháng khi bị đe dọa. Nếu chúng ta biết trân trọng mạng sống của bản thân, thì cũng nên tôn trọng mạng sống của người khác và loài vật. 

– Tôn trọng Phật tánh bình đẳng: Mặc dù chúng ta có hình dạng khác nhau, nhưng mọi loài đều chia sẻ một Phật tánh bình đẳng. Không thể coi Phật tánh ở con người có giá trị hơn ở loài vật. Việc sát hại một sinh vật chính là sát hại Phật tánh.

– Nuôi dưỡng lòng từ bi: Đức Phật xem tất cả sinh vật như con cái của mình và không đồng ý với việc sát sinh. Hành động giết chóc là biểu hiện của lòng độc ác và làm suy yếu lòng từ bi. 

– Tránh nhân quả báo ứng oán thù: Giết hại sinh vật dẫn đến sự oán hận và báo thù. Những sinh vật bị sát hại có thể để lại sự căm hận, và điều này có thể dẫn đến nghiệp báo xấu cho chúng ta trong tương lai.

Lợi ích của việc không sát hại rất đáng kể:

– Về phương diện cá nhân: Không sát sinh giúp tâm hồn được thanh thản, giảm bức rứt và hối hận, tạo ra sự bình an trong cuộc sống và giấc ngủ tốt hơn.

– Về phương diện xã hội: Nếu mọi người đều tuân theo giới cấm sát sinh, chiến tranh sẽ giảm và xã hội sẽ hòa bình hơn. Như Tổ dạy: “Hết thảy chúng sanh không nghiệp giết, Mười phương nào có nỗi đao binh.”

Tuy nhiên, việc không sát sinh hoàn toàn là rất khó khăn, đặc biệt với những người ăn thịt hoặc làm việc liên quan đến sát sinh. Quan trọng là không giết người và những loài vật lớn, còn đối với các loài nhỏ, nên hạn chế tối đa.

4. Không trộm cắp: 

Phật giáo nghiêm cấm hành vi trộm cướp. Đây là việc lấy tài sản của người khác mà không có sự đồng ý hoặc cưỡng ép họ phải đồng ý. Trộm cướp có nhiều hình thức, từ ăn cướp bằng sức mạnh và quyền lực, đến ăn trộm bằng mưu mẹo và lén lút. Bất kỳ hành vi nào nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác bằng lòng tham đều được coi là trộm cướp.

Phật cấm trộm cướp vì các lý do sau:

– Tôn trọng công bằng: Chúng ta không muốn bị lấy tài sản của mình, vì vậy cũng không nên lấy tài sản của người khác. 

– Tôn trọng sự bình đẳng: Mỗi người đều có Phật tánh bình đẳng. Không nên làm khổ người khác để được hưởng lợi ích bất chính. 

– Nuôi dưỡng lòng từ bi: Khi mất mát tài sản, ta cảm thấy đau khổ. Vì vậy, việc lấy của người khác dẫn đến sự đau đớn và khổ sở của họ. 

– Tránh nghiệp báo oán thù: Trộm cướp dẫn đến sự trừng phạt và khổ sở, không chỉ cho kẻ phạm tội mà còn cho gia đình họ. Dù không bị pháp luật trừng trị, luật nhân quả vẫn sẽ đưa đến báo ứng. 

Lợi ích của việc không trộm cướp:

– Về cá nhân: Người không trộm cướp sống an ổn, không bị đòi hỏi hay tù tội và được người khác tin cậy. 

– Về xã hội: Nếu không ai trộm cướp, tài sản sẽ không bị mất mát và mọi người sẽ sống trong an bình. 

5. Không lạm dụng tình dục: 

Tà dâm là hành vi dâm dục không chính đáng hoặc trái pháp luật. Phật giáo yêu cầu người xuất gia hoàn toàn từ bỏ dâm dục, trong khi người tại gia cần tránh tà dục. Tà dâm bao gồm việc ngoại tình, lén lút quan hệ với người khác phái, hoặc có hành vi không đúng mực trong quan hệ vợ chồng. Hành vi phóng túng, đắm đuối vào sắc dục cũng được coi là tà dâm.

Phật cấm tà dâm vì các lý do sau:

– Tôn trọng sự công bằng: Mỗi người đều muốn gia đình mình yên ấm và vợ con đoan chính. Do đó, không nên phá hoại hạnh phúc gia đình người khác hoặc làm nhục người khác. 

– Bảo vệ hạnh phúc gia đình: Tà dâm gây đau khổ lớn cho gia đình. Khi một trong hai vợ chồng không trung thủy, hạnh phúc gia đình bị đổ vỡ, gây đau khổ cho con cái, làm mất uy tín và sự tôn trọng trong cộng đồng. 

– Tránh oán thù và quả báo xấu: Tà dâm có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như mất mát tài sản, gia đình tan vỡ hoặc thậm chí là tử vong.

Lợi ích của việc không tà dâm:

– Về cá nhân: Theo Kinh Thập Thiện, người không tà hạnh sẽ có:

+ Sáu căn (tai, mắt, mũi, lưỡi, thân, ý) được vẹn toàn.

+ Được người khác kính trọng suốt đời.

+ Không bị phiền lụy khuấy nhiễu.

+ Cuộc tình duyên không bị xâm phạm.

– Về xã hội: Nếu mọi người đều tránh tà dâm, xã hội sẽ trở nên hòa bình và hạnh phúc hơn. Gia đình sẽ được yên vui và con cái sẽ được nuôi dưỡng trong một môi trường khỏe mạnh. 

6. Không vọng ngữ: 

Nói sai sự thật có bốn hình thức: nói dối, nói thêu dệt, nói lưỡi hai chiều và nói lời hung ác.

– Nói dối: Là không nói thật sự việ, bao gồm việc nói không đúng sự thật về điều đã xảy ra, làm ngược lại lời đã nói, hoặc có thái độ khác nhau trong các tình huống khác nhau. Ví dụ, khen trước mặt nhưng chê sau lưng, hoặc nói điều dịu dàng khi ưa thích và cay nghiệt khi ghét bỏ.

– Nói thêu dệt: Điều này bao gồm việc thêm bớt thông tin, nói một cách hoa mỹ để lừa người nghe hoặc sử dụng ngôn từ chế giễu, châm biếm.

– Nói lời hung ác: Là nói những lời thô tục, chửi rủa gây đau khổ, sợ hãi cho người nghe.

Phật cấm nói sai sự thật vì các lý do sau:

– Tôn trọng sự thật: Đạo Phật đề cao sự thật và yêu cầu người tu hành phải trung thực. 

– Nuôi dưỡng lòng từ bi: Lòng dối trá thường xuất phát từ ích kỷ và ác độc, gây đau khổ cho người khác. Một người tu hành không thể phát triển lòng từ bi nếu thường xuyên lừa dối và làm hại người khác.

– Bảo tồn sự trung tín trong xã hội: Tin cậy là nền tảng của các mối quan hệ gia đình và xã hội. Không có sự tin cậy, mọi công việc và quan hệ sẽ thất bại.

Lợi ích của việc không dối trá:

– Về cá nhân: Được tôn trọng và tin cậy, không bị oán thù và được giao phó nhiều trọng trách quan trọng trong nghề nghiệp.

– Về đoàn thể: Gia đình và xã hội trở nên đoàn kết hơn, công việc chung đạt hiệu quả tốt, và mọi người thương yêu, thông cảm nhau hơn.

Hạn chế: Trong một số tình huống đặc biệt, việc nói dối có thể được biện minh nếu đó là để cứu người hoặc vật trong hoàn cảnh khẩn cấp. Tuy nhiên, nói dối vì lòng tham hay sân hận là không thể chấp nhận.

7. Không uống rượu:

Phật cấm uống rượu vì các lý do quan trọng sau:

– Bảo vệ trí tuệ: Rượu không chỉ gây hại tức thì mà còn ảnh hưởng lâu dài đến trí tuệ. Một chén rượu có thể làm mất đi khả năng sáng suốt, ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều kiếp sau, trong khi thuốc độc chỉ làm chết một lần.

– Ngăn ngừa tội lỗi: Dù rượu không phải là tội lỗi trực tiếp như sát sanh hay trộm cướp, nó có thể dẫn đến những hành động tội lỗi. Rượu làm suy giảm khả năng phán đoán, khiến người ta dễ phạm lỗi. 

10 tai hại của rượu:

– Mất của cải.

– Trí tuệ trở nên kém hơn

– Sự nghiệp không thành.

– Thân tâm khổ đau.

– Bệnh tật.

– Tâm sân hận, cãi cọ.

– Tiêu tán phước đức.

– Giảm tuổi thọ.

– Đọa vào địa ngục.

Lợi ích của việc không uống rượu:

– Về cá nhân: Tránh được những tai hại nêu trên, giúp bảo toàn sức khỏe, trí tuệ và sự nghiệp.

– Về đoàn thể: Gia đình trở nên hòa thuận, con cái khỏe mạnh và xã hội ổn định, phát triển.