Nghị luận về: Có tài mà không có đức là người vô dụng

1. Nghị luận hay về câu nói Có tài mà không có đức là người vô dụng:

Chủ tịch Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vĩ đại, người cha già kính yêu của dân tộc, luôn mong muốn người dân có được cuộc sống ấm no và cuộc sống sẽ trở nên tốt đẹp hơn. Bác Hồ luôn đưa ra những lời khuyên, chỉ bảo ân cần để dâng đắt chúng ta có được tấm lòng rộng lượng và đầy yêu thương. Trong một cuộc nói chuyện với các em học sinh, Bác Hồ đã nói: “Có tài mà không có đức thì vô dụng. Có đức mà lại không có tài thì làm việc gì cũng khó”. 

Như vậy, theo lời Bác Hồ, tài và đức là hai yếu tố làm nên giá trị đích thực của một con người. Tài ở đây có nghĩa là tài năng, là đặc tính chủ yếu của con người trong một lĩnh vực nào đó, và tài ở đây có nghĩa là có trong mình đầy đủ những kiến ​​thức, kỹ năng cần thiết để hoàn thành một nhiệm vụ nào đó với chất lượng và hiệu quả cao nhất trong thời gian ngắn nhất. Một phần xuất phát từ năng khiếu bẩm sinh, nhưng chủ yếu kết quả ấy là do quá trình học tập và rèn luyện kỹ càng trong một khoảng thời gian.

Còn đức nói một cách đơn giản, có nghĩa là đạo đức, phẩm chất, giá trị con người. Phẩm chất này được hầu hết mọi người trong xã hội công nhận. Người có đạo đức  luôn bảo vệ lợi ích của người khác, biết tôn trọng và bảo vệ nguyên tắc, trật tự, dũng cảm đấu tranh vì lợi ích của người khác, sẵn sàng phê phán những sai lầm, ý kiến ​​tiêu cực mà người khác không dám lên tiếng. Tài và đức, hay còn gọi là năng lực và phẩm chất luôn là hai yếu tố gắn bó chặt chẽ với nhau, không thể tách rời. Hai yếu tố này tạo nên những đức tính cao quý ở con người. 

Như Bác Hồ đã nói: “Có tài mà không có đức là kẻ vô dụng.” Cũng như rừng không thể được tạo nên từ một cây cổ thụ, người thực sự có tài chỉ trở nên tài năng thực sự khi họ đem tài năng ấy phục vụ cho cộng đồng. Khi đó tài năng ấy mới được bộc lộ và được công nhận. 

Ngược lại, ngay cả khi có tài năng, nếu tài năng đó chỉ được phục vụ cho lợi ích riêng của người đó hoặc lợi ích cá nhân thì người đó không thể giúp đỡ người khác. Nói cách khác, người đó đơn giản là kẻ vô dụng. Nguy hiểm hơn nữa là một người có tài nhưng đạo đức kém thì lại là mối nguy hiểm cho xã hội, nếu người đó đi ngược lại lợi ích chung của đất nước thì sẽ gây ra những hậu quả khôn lường.

Những lời dạy của Bác Hồ cho thấy Bác luôn quan tâm sâu sắc đến thế hệ mai sau của đất nước. Lời của Bác cho phép chúng ta  nhận thức chính xác hơn vai trò thiết yếu của phẩm chất đạo đức ở mỗi người. Là những học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường, chúng em hứa sẽ luôn học tập nâng cao kiến ​​thức, trình độ và nhớ rèn luyện phẩm chất đạo đức, ngày càng trở thành những người công dân có ích cho đất nước trong tương lai.

2. Nghị luận sâu sắc về câu nói Có tài mà không có đức là người vô dụng:

“Có tài mà không có đức là người vô dụng”. Tài có nghĩa là tài năng, trí tuệ và trí thông minh. Những người tài là những người có những kỹ năng đặc biệt trong một hoặc nhiều lĩnh vực hơn đa số mọi người. Chúng ta có thể thấy trên thế giới có rất nhiều nhân tài như Newton, Einstein hay chính vị lãnh tụ Chủ tịch Hồ Chí Minh mà chúng ta kính trọng. Tài năng của họ giúp bản thân họ nhanh chóng đánh giá và giải quyết vấn đề. Đó chính là nguồn lực để phát triển xã hội và quốc gia. Đức ở đây nói đến đạo đức, nhân phẩm, nhân cách của một người. Người có đạo đức thường có tâm hồn trong sáng, đầy lòng vị tha và bác ái. Là người luôn đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân, luôn muốn giúp đỡ mọi người bằng mọi cách có thể. Họ muốn cống hiến cuộc đời mình cho xã hội, cần cù, tiết kiệm, biết liêm chính, công bằng, vô tư và sẵn sàng cống hiến cả cuộc đời cho lý tưởng cách mạng.

“Có tài mà không có đức là người vô dụng”. Câu nói trên là một câu nói rất nổi tiếng và có ý nghĩa sâu sắc. Thế nhưng, tại sao Bác Hồ đã nói như vậy? Bác muốn dạy dỗ rằng, không chỉ tài năng mà còn phải có đạo đức mới là người có ích cho xã hội. 

Có tài mà không có đức là người vô dụng, bởi vì: Thứ nhất, người có tài mà không có đức sẽ lạm dụng tài năng của mình để làm những việc xấu, gây hại cho xã hội. Ví dụ, một nhà khoa học có tài mà không có đức sẽ sử dụng kiến thức của mình để chế tạo vũ khí hủy diệt, hoặc một nhà báo có tài mà không có đức sẽ viết những bài báo sai sự thật, phỉ báng người khác. Thứ hai, người có tài mà không có đức sẽ không nhận được sự kính trọng và tin tưởng của xã hội. Dù có tài năng đến đâu, nếu không có đạo đức, người ta sẽ coi thường và ghét bỏ họ. Một ca sĩ có tài mà không có đức sẽ bị công chúng chỉ trích và tẩy chay khi hát nhép, hoặc một chính trị gia có tài mà không có đức sẽ bị bầu cử thất bại khi lừa dối dân chúng. Và cuối cùng, người có tài mà không có đức sẽ không hạnh phúc và bền vững trong cuộc sống. Tài năng chỉ là phương tiện để đạt được mục tiêu, còn đạo đức mới là giá trị cốt lõi của con người. Nếu không có đạo đức, người ta sẽ không biết trân trọng những gì mình có, không biết quan tâm đến người khác, không biết tự kiểm soát và chịu trách nhiệm. 

Hiện trạng này cần được khắc phục và ngăn chặn. Để làm được điều này, cần có sự đồng lòng của cả xã hội, từ các cấp chính quyền đến các tổ chức xã hội và từng cá nhân. Cần có sự giáo dục và rèn luyện đạo đức cho mọi người, từ nhỏ đến lớn, từ trong gia đình đến trong trường học và nơi làm việc: tôn vinh và khuyến khích những người có tài và có đức, cũng như sự trừng phạt và lên án những người có tài mà không có đức. Bên cạnh đó tạo điều kiện và bình đẳng cho mọi người phát huy tài năng của mình, nhưng cũng cần có sự kiểm soát và giám sát để ngăn chặn những sai lầm và sai trái. Chỉ khi đó, xã hội mới có thể phát triển bền vững và con người mới có thể sống an lành và hạnh phúc.

3. Nghị luận ngắn gọn về câu nói Có tài mà không có đức là người vô dụng:

Đất nước chúng ta đang bước vào một thời đại mới xây dựng một nước Việt Nam thịnh vượng, hạnh phúc. Sứ mệnh to lớn mà đất nước và thời đại chúng ta đặt ra cho mỗi thế hệ trẻ là không ngừng trau dồi và rèn luyện phẩm chất, đạo đức, tài năng để các em có thể thực hiện được nhiệm vụ vẻ vang mà đất nước đã giao phó. Trong cuộc nói chuyện với các học sinh  khi còn sống, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Có tài mà không có đức là người vô dụng.” Lời Bác Hồ đã đặt ra những câu hỏi rất cụ thể và cần thiết cho thế hệ trẻ chúng ta: Phải tu dưỡng và rèn luyện như thế nào để có đạo đức và tài năng. Làm sao để hiểu đúng lời dạy của Bác Hồ? 

Tài có nghĩa là có kiến ​​thức, kỹ năng, kinh nghiệm để thực hiện thành công mọi nhiệm vụ được giao, dù công việc có khó khăn  hay dù hoàn cảnh có phức tạp đến đâu. Đức hạnh là đạo đức, phẩm chất, nhân cách của con người và chỉ những người sống đúng mục đích mới có đạo đức cao thượng. Tài năng và đạo đức tuy có những biểu hiện khác nhau nhưng chúng có mối quan hệ mật thiết, tạo thành một tổng thể thống nhất làm nên giá trị con người. Có tài thì phải có đức và ngược lại. Nếu thiếu một trong hai khía cạnh này, con người sẽ trở nên phiến diện, “tàn tật” và vô dụng đối với xã hội. 

Nếu có tài mà không có đạo đức thì tài năng ấy sẽ không được phục vụ cho mục đích cao cả và tài năng sẽ bị lãng phí. Hơn nữa, tài năng còn được sử dụng như một vũ khí để đạt được những mục tiêu cá nhân ích kỷ. Tài năng này không những “vô dụng” mà còn vi phạm  lợi ích của cộng đồng. Người có tài mà không có đức thì tách biệt khỏi quần chúng, ngạo mạn coi thường xã hội, đi theo con đường tội lỗi dẫn đến những hành vi xâm phạm quyền lợi của người dân. Tài năng thực sự phát huy được tác dụng vào của nó khi được hình thành và phát triển trên nền tảng đạo đức trong sáng, cao đẹp.

Lời dạy của Bác sẽ mãi mãi là phương hướng giáo dục và phấn đấu của thế hệ trẻ Việt Nam. Thanh thiếu niên Việt Nam không chỉ có niềm đam mê học tập, trau dồi kiến ​​thức văn hóa mà còn không ngừng rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng để hoàn thiện bản thân xây dựng đất nước hùng mạnh trong tương lai.