Đô thị hóa được hiểu là quá trình mở rộng của đô thị, tính theo tỷ lệ phần trăm giữa diện tích hoặc số dân đô thị trên tổng diện tích hoặc số dân của một khu vực. Để biết đô thị hóa ảnh hưởng như thế nào đến phát triển kinh tế xã hội, mời bạn tham khảo bài viết Nêu một số ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế xã hội ở địa phương em?
Mục lục bài viết
1. Nêu một số ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế xã hội ở địa phương em?
Câu hỏi: Hãy nêu một số ảnh hưởng của đô thị hoá đến phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương em.
Lời giải:
- Học sinh tìm thông tin qua sách, báo hoặc internet về thông tin đô thị hóa ở địa phương mình sinh sống.
- Một số ảnh hưởng của đô thị hoá đến phát triển kinh tế, xã hội học sinh có thể lưu ý:
* Tích cực
+ Tác động mạnh mẽ tới quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
+ Ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế – xã hội của các địa phương.
+ Tạo thị trường tiêu thụ hàng hóa lớn và đa dạng.
+ Sử dụng đông đảo lực lượng lao động, tạo nhiều việc làm, tăng thu nhập,…
* Tiêu cực
+ Ô nhiễm môi trường.
+ Cạn kiệt tài nguyên.
+ Nảy sinh nhiều vấn đề an ninh trật tự xã hội,…
2. Ảnh hưởng của đô thị hóa:
- Ảnh hưởng tích cực:
+ Về kinh tế: tăng quy mô và tỉ lệ lao động ở các khu vực công nghiệp và xây dựng, dịch vụ; thay đổi cơ cấu nền kinh tế, đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế, tăng năng suất lao động,…
+ Về xã hội: tạo thêm nhiều việc làm mới; phổ biến rộng rãi lối sống thành thị, tạo điều kiện tiếp cận nhiều thiết bị văn minh trong đời sống; nâng cao trình độ văn hoá, nghề nghiệp của một bộ phận dân cư,…
+ Về môi trường: mở rộng và phát triển không gian đô thị; hình thành môi trường đô thị, nâng cao chất lượng cuộc sống,…
- Ảnh hưởng tiêu cực:
+ Ô nhiễm không khí: Đô thị hóa đi kèm với tăng trưởng dân số và phát triển công nghiệp, giao thông. Điều này dẫn đến mức độ ô nhiễm không khí tăng lên do lưu lượng xe cộ và quy mô công nghiệp tăng cao. Khói và bụi từ các phương tiện di chuyển và nhà máy công nghiệp làm gia tăng nồng độ các chất gây ô nhiễm, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người và hệ sinh thái.
+ Sự mất cân bằng sinh thái: Ảnh hưởng của đô thị hóa đến môi trường dẫn đến sự mất cân bằng trong hệ sinh thái. Việc san lấp đất, phá hủy các môi trường sống tự nhiên để xây dựng nhà cửa và cơ sở hạ tầng đô thị làm giảm không gian sống cho động vật và cây cỏ, làm suy giảm đa dạng sinh học và phá vỡ chuỗi thức ăn tự nhiên. Điều này có thể dẫn đến tác động xấu đến các loài động vật và thực vật trong khu vực.
+ Tiêu thụ tài nguyên: Đô thị hóa đi đôi với tăng trưởng kinh tế và sự tiêu thụ tài nguyên. Tăng cường xây dựng và sử dụng năng lượng, nước và vật liệu xây dựng gây ra sự cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên. Việc khai thác tài nguyên cũng gây ra sự phá hủy môi trường, như khai thác mỏ và khai thác hệ thống tài nguyên nước.
+ Sự phá vỡ môi trường tự nhiên: Ảnh hưởng của đô thị hóa đến môi trường – Đô thị hóa thường đòi hỏi phá vỡ môi trường tự nhiên, bao gồm đánh bại cây cối, san lấp vùng đầm lầy và sông ngòi, và phá hủy địa hình tự nhiên. Điều này không chỉ gây cản trở cho sự phát triển của các sinh vật tự nhiên mà còn gây ra nguy hiểm cho môi trường và mất cân bằng trong hệ động thực vật.
+ Sự tăng cường quy mô phân tán: Đô thị hóa thường dẫn đến sự tăng cường quy mô phân tán của các khu dân cư và cơ sở hạ tầng. Điều này dẫn đến việc sử dụng không hiệu quả đất và tăng cường nhu cầu về giao thông. Sự phát triển không đồng đều trong khu vực đồng thời dẫn đến sự tiêu thụ không cân đối tài nguyên và dịch vụ, gây ra sự mất cân đối và không ổn định.
3. Các giải pháp để giảm ảnh hưởng của đô thị hóa:
Để giảm ảnh hưởng của đô thị hóa có một số giải pháp sau đây:
- Xây dựng các công trình xanh: Thúc đẩy việc xây dựng các công trình có tính chất sinh thái, bao gồm các tòa nhà xanh, mái nhà vườn, công viên và khu vườn đô thị. Các công trình này giúp tạo ra không gian xanh, làm giảm hiệu ứng nhiệt đô thị và hấp thụ khí CO2.
- Giao thông công cộng và đi lại bằng xe đạp: Đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng để giảm lượng phương tiện cá nhân trên đường và khuyến khích việc sử dụng xe đạp làm phương tiện đi lại. Điều này không chỉ giảm lượng khí thải, mà còn giúp giảm ùn tắc giao thông và tiếng ồn.
- Quản lý chất thải: Áp dụng chính sách quản lý chất thải hiệu quả, bao gồm việc tái chế và tái sử dụng các vật liệu. Đồng thời, khuyến khích người dân thực hiện việc phân loại chất thải tại nguồn để tăng khả năng tái chế và giảm lượng chất thải đi vào bãi rác.
- Bảo vệ và phục hồi các khu vực sinh thái: Tạo ra các vùng dự trữ tự nhiên, công viên quốc gia và khu bảo tồn để bảo vệ các loài động thực vật và động vật. Đồng thời, công nhận và tái tạo các khu vực bị tổn thương để khôi phục hệ sinh thái và bảo vệ đa dạng sinh học.
- Sử dụng năng lượng tái tạo: Khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió và thủy điện để giảm sự phụ thuộc vào năng lượng từ nguồn hóa thạch. Đồng thời, tăng cường hiệu quả năng lượng trong các công trình và gia đình để tiết kiệm năng lượng.
- Giáo dục và nâng cao nhận thức: Tăng cường giáo dục và nhận thức về bảo vệ môi trường thông qua các chương trình đào tạo, chiếu phim, hội thảo và các hoạt động giáo dục khác. Điều này giúp tạo ra hành động cụ thể từ cộng đồng để bảo vệ môi trường đô thị.Những giải pháp trên có thể giúp giảm ảnh hưởng của đô thị hóa đến môi trường và tạo ra môi trường sống bền vững trong thành phố.
3. Bài tập vận dụng có đáp án:
Câu 1: Căn cứ vào Atlat Địa lí Việt Nam trang 4-5, hãy cho biết các đô thị trực thuộc Trung ương của nước ta là
A. Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ.
B. Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, Đà Lạt, Cần Thơ.
C. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hạ Long, Cần Thơ, Huế.
D. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng, Cần Thơ.
Đáp án: Căn cứ vào Atlat Địa lí Việt Nam trang 4 -5:
B1. Nhận biết kí hiệu đô thị trực thuộc Trung ương.
B2. Đọc tên các đô thị trực thuộc Trung ương, gồm: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ.
Đáp án cần chọn là: A
Câu 2: Quá trình đô thị hoá của nước ta 1954 – 1975 có đặc điểm:
A. Phát triển rất mạnh trên cả hai miền.
B. Hai miền phát triển theo hai xu hướng khác nhau.
C. Quá trình đô thị hoá bị chửng lại do chiến tranh.
D. Miền Bắc phát triển nhanh trong khi miền Nam bị chững lại.
Đáp án: – Từ 1954 – 1975 đô thị hóa nước ta có đặc điểm:
+ Miền Nam: Phục vụ âm mưu thôn tính của đế quốc Mĩ.
+ Miền Bắc: Đô thị hóa gắn liền với công nghiệp hóa.
⇒ Như vậy Hai miền phát triển theo hai xu hướng khác nhau. Hai miền phát triển theo hai xu hướng khác nhau.
Đáp án cần chọn là: B
Câu 3: Hệ thống đô thị của Việt Nam hiện nay được chia thành:
A. 3 loại.
B. 4 loại.
C. 5 loại.
D. 6 loại.
Đáp án: Dựa vào các tiêu chí như: số dân, chức năng, mật độ dân số, tỉ lệ phi nông nghiệp… mạng lưới đô thị ở nước ta được phân thành 6 loại: loại đặc biệt, loại 1,2,3,4,5.
Đáp án cần chọn là: D
Câu 4: Căn cứ vào Atlat Địa lí Việt Nam trang 4-5, hãy cho biết thành phố nào sau đây không phải là thành phố trực thuộc Trung ương ?
A. Hải Phòng.
B. Huế.
C. Đà Nẵng.
D. Cần Thơ.
Đáp án: B1. Xem kí hiệu của Thành phố trực thuộc Trung ương ở trang Kí hiệu chung (Atlat trang 3)
B2. Dựa vào Atlat trang 4 -5: Xác định vị trí của 4 thành phố kết hợp đối chiếu kí hiệu xem ở trang 3.
⇒ Các thành phố trực thuộc Trung ương là: Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ.
– Huế không phải là thành phố trực thuộc Trung ương.
Đáp án cần chọn là: B
Câu 5: Nguyên nhân dẫn tới quá trình đô thị hoá diễn ra mạnh mẽ trong thời gian qua là
A. công nghiệp hoá phát triển mạnh.
B. quá trình đô thị hoá tự phát.
C. mức sống của người dân cao.
D. kinh tế phát triển nhanh.
Đáp án: Thời gian qua, nước ta đã thực hiện chính sách Đổi mới nền kinh tế, đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, đặc biệt trong công nghiệp, dịch vụ. Nhờ vậy hệ thống cơ sở hạ tầng kiến trúc được xây dựng và hiện đại hóa, giải quyết việc làm, nâng cao đời sống người dân…làm xuất hiện nhiều thành phố công nghiệp, đô thị lớn tập trung đông dân cư.
⇒ Như vậy quá trình công nghiệp hóa đã thúc đẩy đô thị hóa ở nước ta phát triển mạnh mẽ.
Đáp án cần chọn là: A
Câu 6: Các đô thị Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh có chức năng là
A. là các trung tâm kinh tế.
B. trung tâm chính trị – hành chính.
C. văn hóa – giáo dục.
D. tổng hợp.
Đáp án:
+ Thành phố Hà Nội là thủ đô, trung tâm kinh tế, văn hóa – giáo dục, hành chính- chính trị của cả nước (tập trung nhiều khu công nghiệp,công ty, bệnh viện, trường học, trung tâm văn hóa – chính trị lớn (nhà hát lớn, lăng chủ tịch, trụ sở các Bộ ngành, cơ quan Chính phủ).
+ Tương tự, TP. HCM cũng là trung tâm kinh tế rất lớn của cả nước, là đô thị đặc biệt, tập trung nhiều trường ĐH lớn, bệnh viện TW, các trung tâm văn hóa du lịch lớn (Dinh Thống nhất, nhiều nhà hát, bảo tàng, là nơi có hoạt động giải trí sôi động nhất cả nước).
⇒ Hai thành phố này có chức năng tổng hợp.
Đáp án cần chọn là: D
Câu 7: Để giảm tình trạng di dân tự do vào các đô thị, giải pháp lâu dài và chủ yếu là
A. phát triển và mở rộng mạng lưới các đô thị.
B. xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng ở đô thị.
C. hạn chế sự gia tăng dân số cả ở nông thôn và đô thị.
D. xoá đói giảm nghèo ở nông thôn, công nghiệp hoá nông thôn.
Đáp án: – Nguyên nhân của di dân tự do là: Vùng nông thôn, do tính mùa vụ của hoạt động sản xuất nông nghiệp ⇒ dẫn đến tình trạng thiếu việc làm.
⇒ Người dân từ nông thôn di chuyển lên thành thị để tìm kiếm việc làm, cải thiện đời sông.
⇒ Để khắc phục tình trạng di dân này cần tạo nhiều việc làm cho người dân ở vùng nông thôn bằng các biện pháp xóa đói giảm nghèo, đa dạng hóa hoạt động kinh tế, phát triển sản xuất công nghiệp…
Đáp án cần chọn là: D
Câu 8: Nhận định không đúng về đặc điểm đô thị hóa ở Việt Nam là
A. Hoạt động của dân cư gắn với nông nghiệp.
B. Xu hướng tăng nhanh dân số thành thị.
C. Dân cư tập trung vào các thành phố lớn và cực lớn.
D. Lỗi sống thành thị phổ biến rộng rãi.
Đáp án: – Đô thị hóa gắn với liền với sự phát triển kinh tế, cụ thể là quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa.
⇒ Hoạt động chính của dân cư đô thị là công nghiệp và dịch vụ
⇒ Vì vậy nhận xét: đô thị hóa gắn liền với nông nghiệp ⇒ Sai
Đáp án cần chọn là: A
Câu 9: Đô thị cổ đầu tiên của nước ta là
A. Phú Xuân.
B. Phố Hiến.
C. Cổ Loa.
D. Tây Đô.
Đáp án: Đô thị cổ đầu tiên ở nước ta là Cổ Loa (xuất hiện vào thế kỉ thứ III trước Công Nguyên)
Đáp án cần chọn là: C
Câu 10: Các đô thị thời Pháp thuộc có chức năng chủ yếu là:
A. Thương mại, du lịch.
B. Hành chính, quân sự.
C. Du lịch, công nghiệp.
D. Công nghiệp, thương mại.
Đáp án: Thời Pháp thuộc, đô thị nước ta có quy mô nhỏ với chức năng chính là: hành chính, quân sự.
Đáp án cần chọn là: B
THAM KHẢO THÊM:
