Mâm cúng, văn khấn cúng Giao thừa trong nhà và ngoài sân

1. Cúng Giao thừa là gì và tầm quan trọng của nghi thức này:

Lễ cúng Giao thừa, hay còn gọi là Trừ tịch, là một trong những nghi thức truyền thống không thể thiếu vào dịp Tết đến Xuân về của mỗi gia đình Việt. Lễ này được thực hiện vào giờ Tý từ 23h đến 1h sáng khoảnh khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Đây là thời điểm để xua đuổi ma quỷ, điềm xấu và những điều xui xẻo, đồng thời đón chào những điều tốt đẹp của năm mới.

• Ý nghĩa của lễ cúng Giao thừa

Lễ Trừ tịch mang ý nghĩa sâu sắc là xóa bỏ những điều không may mắn của năm cũ để đón nhận những điều tốt lành trong năm mới. Người Việt thường cúng Giao thừa không chỉ trong nhà mà còn bày mâm cỗ ngoài trời, thể hiện sự thành kính và lòng biết ơn đối với các vị thần linh.

•  Phong tục đón các vị Thiên binh

Theo phong tục cổ truyền, lễ cúng Giao thừa được tổ chức để đón các vị Thiên binh gồm 12 vị Hành khiển tượng trưng cho 12 con giáp, luân phiên trông coi việc dưới hạ giới. Mỗi năm, một vị Hành khiển sẽ cai quản hạ giới và vào thời điểm chuyển giao năm mới, vị quan cũ sẽ bàn giao công việc cho vị quan mới tiếp nhận. Chu kỳ này kéo dài qua 12 con giáp, rồi quay lại vị quan đầu tiên của năm con Tý.

2. Mâm cúng Giao thừa ngoài sân:

• Mâm cúng giao thừa ở miền Bắc

Mâm cơm cúng giao thừa của người miền Bắc thường gồm những món ăn truyền thống với số lượng món phụ thuộc vào quy mô và điều kiện của gia đình. Thường có các lựa chọn như 4 bát, 4 đĩa hoặc nếu cỗ lớn, có thể là 6 bát, 6 đĩa hay 8 bát, 8 đĩa. Các món ăn phổ biến bao gồm:

– Bát móng giò hầm măng

– Bát bóng nấu thập cẩm

– Bát mọc

– Bát miến nấu lòng gà

– Đĩa thịt gà luộc

– Đĩa giò lụa

– Đĩa nem

– Đĩa giò xào

– Đĩa nộm

– Đĩa hành muối

– Đĩa bánh chưng

• Mâm cỗ cúng giao thừa ở miền Trung

Mâm cỗ cúng giao thừa ở miền Trung thường kết hợp cả bánh chưng và bánh tét, cùng với các món ăn đặc trưng khác. Các món phổ biến bao gồm:

– Đĩa dưa món

– Đĩa giò lụa

– Đĩa thịt đông

– Đĩa gà bóp rau răm

– Đĩa chả

– Đĩa thịt heo luộc

– Dưa giá

– Bát măng khô ninh

– Bát miến

– Đĩa cá chiên

– Đĩa ram

Ở một số vùng miền Trung, mâm cỗ còn có thể bao gồm các món như cuốn diếp gỏi ngó sen, gỏi bao tử, bánh răng bừa, xà lách gân bò, chả tôm, nem lụi, và nhiều món ăn khác.

• Mâm cơm cúng giao thừa của người miền Nam

Do đặc trưng thời tiết nắng nóng, mâm cỗ cúng giao thừa của người miền Nam thường ưu tiên các món nguội. Mâm cỗ phổ biến bao gồm:

– Canh măng tươi

– Canh khổ qua nhồi thịt

– Thịt kho hột vịt

– Gỏi tôm thịt

– Chả giò

– Dưa món

– Củ kiệu

– Bánh tét ăn kèm củ cải ngâm nước mắm

• Các loại đồ cúng khác

Ngoài các món ăn chính, mâm cúng giao thừa còn cần chuẩn bị các đồ cúng khác như:

– 1 đĩa trầu cau

– 1 đĩa trái cây gồm 5 loại quả

– Đèn dầu

– 1 đĩa muối

– 1 đĩa gạo

– 3 hoặc 5 ly trà

– Bánh mứt các loại (tùy theo gia đình)

– 1 bình hoa cúng

– Vàng mã

Những món ăn và đồ cúng này không chỉ thể hiện lòng thành kính của gia đình đối với tổ tiên và thần linh mà còn mang ý nghĩa cầu mong một năm mới an lành, thịnh vượng và may mắn.

•  Ý nghĩa của mâm cỗ Giao thừa ngoài trời

Mâm cỗ Giao thừa ngoài trời không chỉ là biểu tượng của sự tri ân mà còn là cách để tiễn đưa vị quan cũ và đón chào vị quan mới. Vì công việc bàn giao và tiếp quản diễn ra rất khẩn trương, các vị Thiên binh không thể vào trong nhà mà chỉ có thể dừng lại vài giây để nhận lễ vật hoặc chứng kiến lòng thành của chủ nhà.

Lễ cúng Giao thừa ngoài trời là một phần quan trọng trong phong tục Tết của người Việt, thể hiện sự kết nối giữa con người và thần linh, giữa năm cũ và năm mới. Việc chuẩn bị và thực hiện lễ cúng với lòng thành kính không chỉ mang ý nghĩa tôn kính mà còn hy vọng mang lại may mắn, bình an cho gia đình trong năm mới.

3. Văn khấn cúng Giao thừa ngoài sân:

Nam mô A-di-đà Phật

Nam mô A-di-đà Phật

Nam mô A-di-đà Phật

Kính lạy:

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương

Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị tôn thần

Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan.

Con kính lạy ngài đương niên thiên quan Nguy Vương Hành khiển, Mộc Tinh hành binh chi thần, Tiêu Tào phán quan.

Con kính lạy các ngài Ngũ Phương, Ngũ Hổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Tân Sửu với năm Nhâm Dần

Chúng con là: …, sinh năm: …, hành canh: … tuổi, cư ngụ tại số nhà:…, ấp/khu phố:…, xã/phường …, quận/huyện/ thành phố …, tỉnh/thành phố …

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng-đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật-Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cái Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.

Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A-di-đà Phật

Nam mô A-di-đà Phật

Nam mô A-di-đà Phật

Sau đó cúi lạy thành tâm trước măm cúng  ba lần

4. Mâm cúng Giao thừa trong nhà:

Lễ vật cúng giao thừa trong nhà cũng tương tự như mâm cúng bên ngoài sân và tùy vào văn hoá của từng miền nhưng có chủ yếu gồm: Hương hoa, đèn nến, vàng mã, trầu cau, bánh kẹo, rượu.

Sau khi thành tâm bày lễ lên bàn thờ thì người chịu trách nhiệm khấn cúng sẽ đốt nến, thắp hương và khấn cúng vào đúng thời khắc Giao thừa.

5. Văn khấn cúng Giao thừa trong nhà:

Nam mô A Di Đà Phật.
Nam mô A Di Đà Phật.

Nam mô A Di Đà Phật.

Kính lạy: Đức đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.

• Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.

• Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.

• Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này

• Các Cụ Tổ tiên nội ngoại chư vị tiên Linh.

Nay là giờ phút Giao thừa năm …….

Chúng con là :…

Ngụ tại :…

Phút Giao thừa vừa tới, nay theo Vận luật, tống cựu nghinh tân, giờ Tý đầu Xuân, đón mừng Nguyên Đán. Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cung trần, dâng lên trước Án, cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm hương dốc lòng bái thỉnh .

Chúng con kính mời: Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.

Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa.

Ngài định Phúc Táo quân.

Ngài Phúc Đức chính Thần.

Các Ngài Ngũ Phương , Ngũ Thổ , Long mạch tài Thần.

Ngài Bản Gia Táo Quân.

Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.

Cúi xin giáng lâm trước Án , thụ hưởng lễ vật.

Chúng con lại kính mời: các cụ Tiên Linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, cô di Tỷ, Muội, nội ngoại Tộc chư vị Hương Linh, cúi xin giáng về Linh Sàng hâm hưởng lễ vật.

Chúng con lại kính mời các vị Vong Linh tiền Chủ hậu Chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết Giao thừa, giáng lâm trước Án, chiêm ngưỡng Tôn Thần, thụ hưởng lễ vật .

Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng .

Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo.

 Sau đó cúi lạy thành tâm trước mâm cúng ba lần