Lý thuyết Lịch sử lớp 10: Văn minh Văn Lang – Âu Lạc

1. Cơ sở hình thành văn minh Văn Lang – Âu Lạc:

Văn minh Văn Lang – Âu Lạc có tên gọi là Văn minh sông Hồng, văn minh Việt cổ, ra đời vào khoảng TK VII TCN, gắn liền với sự phát triển của Văn hóa Đông Sơn và sự ra đời của quốc gia Văn Lang – Âu Lạc.

a) Điều kiện tự nhiên

– Vị trí địa lí:

+ Hình thành chủ yếu trên phạm vi lưu vực sông Hồng, sông Mã, sông Cả (Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ Việt Nam ngày nay).

+ Phía bắc tiếp giáp với Trung Quốc ngày nay; phía đông giáp biển.

=> Thúc đẩy sự giao lưu, tiếp xúc của cư dân Việt cổ với các nền văn minh khác.

– Hệ thống sông: sông  Hồng, sông Mã, sông Cả đã bồi đắp phù sa, hình thành các vùng đồng bằng màu mỡ.

=> Cư dân sớm định cư sinh sống trong các xóm làng.

– Khí hậu: Chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm, mưa nhiều.

=> Thuận lợi để cư dân đảm bảo nguồn thức ăn đa dạng.

– Tài nguyên khoáng sản: như sắt, đồng, chì, thiếc,…

=> Cư dân chế tác các loại hình công cụ lao động trong sản xuất và đồ dùng trong sinh hoạt hằng ngày.

b) Cơ sở xã hội

– Xuất hiện sự phân hóa giữa các tầng lớp xã hội:

+ Quý tộc: những người giàu, có thế lực.

+ Nông dân tự do: sinh sống trong các công xã nông thôn và chiếm đại đa số dân cư.

+ Nô tì: tầng lớp thấp nhất trong xã hội, chủ yếu phục vụ trong gia đình quý tộc.

– Hình thành mối liên kết giữa các cộng đồng cư dân Việt cổ:

+ Cư dân đoàn kết chống giặc ngoại xâm.

+ Đắp đê, trị thủy.

+ Khai hoang mở rộng địa bàn cư trú.

2. Thành tựu nhà nước Văn Lang – Âu Lạc:

a) Đời sống vật chất

b) Đời sống tinh thần 

c) Tổ chức xã hội và nhà nước

Tổ chức xã hội và nhà nước Văn Lang

– Sự ra đời của nhà nước Văn Lang:

+ Thời gian ra đời: khoảng thế kỉ VII TCN.

+ Phạm vi: ven sông Hồng từ Việt Trì (Phú Thọ) đến chân núi Ba Vì (Hà Nội) ngày nay.

+ Kinh đô: thuộc Việt Trì (Phú Thọ) ngày nay.

– Tổ chức nhà nước Văn Lang:

+ 15 bộ, giúp việc cho vua là các Lạc hầu, Lạc tướng. Đứng đầu các chiềng, chạ là Bồ chính.

+ Xã hội bao gồm những người quyền quý, dân tự do (nông dân công xã, thợ thủ công) và nô tì.

–  Nhận xét về tổ chức bộ máy nhà nước Văn Lang:

+ Nhà nước hình thành từ trung ương đến địa phương nhưng sơ khai, tổ chức đơn giản, chia làm 3 cấp (chỉ có vài chức quan).

+ Chưa có quân đội, chưa có luật pháp, nhưng đã là tổ chức chính quyền cai quản nhà nước. Khi có chiến tranh, nhà nước huy động thanh niên trai tráng ở các chiềng, chạ tập hợp lại cùng chiến đấu.

Tổ chức xã hội và nhà nước Âu Lạc

– Sự ra đời nhà nước Âu Lạc:

+ Ra đời năm 208 TCN.

+ Tổ chức bộ máy: An Dương Vương đứng đầu, giúp việc là các lạc hầu.

– Chức năng của kinh đô: thành Cổ Loa “dài đến ngàn trượng, cao và xoáy trôn ốc” để phòng vệ, là kinh đô, vừa là căn cứ quân sự vững chắc

3. Bài tập về nhà nước Văn Lang – Âu Lạc:

Câu 1. Trong đời sống thường ngày, nam giới người Việt cổ mặc trang phục như thế nào?

A. Mặc áo ngắn, đóng khố, đi guốc mộc.

B. Mặc áo the, đội khăn xếp, đi guốc mộc.

C. Đóng khố, để mình trần, đi chân đất.

D. Đóng khố, đi dép làm từ mo cau.

Câu 2. Loại hình nhà ở phổ biến của người Việt cổ là

A. nhà tranh vách đất.

B. nhà mái bằng xây từ gạch.

C. nhà trệt xây từ gạch.

D. nhà sàn làm từ gỗ, tre, nứa.

Câu 3. Nội dung nào dưới đây không phản ánh đúng đời sống vật chất của cư dân Việt cổ?

A. Nguồn lương thực chủ yếu là gạo nếp, gạo tẻ.

B. Lấy thương mại đường biển làm nguồn sống chính.

C. Nhà ở phổ biến là kiểu nhà sàn từ gỗ, tre, nứa,…

D. Phương tiện đi lại chủ yếu trên sông là thuyền, bè.

Câu 4. Nội dung nào dưới đây không phản ánh đúng các tín ngưỡng của người Việt cổ?

A. Thờ Thiên Chúa.

B. Thờ các vị thần tự nhiên.

C. Thờ cúng tổ tiên.

D. Thờ các vị thủ lĩnh.

Câu 5. Người Việt cổ không có phong tục nào dưới đây?

A. Ăn trầu.

B. Xăm mình.

C. Làm bánh chưng, bánh dày.

D. Lì xì cho trẻ em vào dịp Tết.

Câu 6. Nhà nước Văn Lang ra đời vào khoảng thời gian nào?

A. Thế kỉ VII TCN.

B. Thế kỉ III TCN.

C. Thế kỉ I.

D. Thế kỉ V.

Câu 7. Văn minh Văn Lang – Âu Lạc được hình thành trên khu vực nào của Việt Nam hiện nay?

A. Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.

B. Bắc Trung Bộ và Nam Trung Bộ.

C. Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

D. Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ.

Câu 8. Nội dung nào dưới đây không phản ánh đúng cơ sở về điều kiện tự nhiên dẫn đến sự hình thành của văn minh Văn Lang – Âu Lạc?

A. Phía Bắc giáp Trung Quốc, phía Đông giáp biển.

B. Có nhiều sông lớn, đồng bằng màu mỡ.

C. Nguồn tài nguyên khoáng sản nghèo nàn.

D. Chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa.

Câu 9. Văn minh Văn Lang – Âu Lạc ra đời vào khoảng thế kỉ VII TCN, gắn với nền văn hóa nào dưới đây?

A. Văn hóa Óc Eo.

B. Văn hóa Đông Sơn.

C. Văn hóa Sa Huỳnh.

D. Văn hóa Hòa Bình

Đáp án đúng là: B

Câu 10. Văn minh Văn Lang – Âu Lạc còn được gọi là

A. văn minh Đại Việt.

B. văn minh sông Mã.

C. văn minh Việt Nam.

D. văn minh sông Hồng.

THAM KHẢO THÊM:

• Bản đồ và các xã phường thuộc huyện Bảo Lạc (Cao Bằng)
• Giám định pháp y tử thi chết ngạt trong chất lỏng