Theo quy định của pháp luật hiện nay, dù đã ly hôn, các bên có thể thỏa phân chia tài sản sau đó hoặc nếu có yêu cầu hoặc tranh chấp về tài sản chung thì một trong hai bên hoặc cả hai bên đều có quyền yêu cầu Tòa án phân chia tài sản chung.
Mục lục bài viết
1. Ly hôn trước, yêu cầu chia tài sản sau có được không?
Pháp luật hiện nay đã có những quy định cụ thể về ly hôn và chia tài sản. Căn cứ theo quy định tại Điều 33 của Luật hôn nhân gia đình năm 2014 có ghi nhận về vấn đề tài sản chung của vợ chồng như sau:
– Tài sản chung của vợ chồng bao gồm tài sản do vợ chồng tạo ra trong thời kỳ hôn nhân;
– Thu nhập hợp pháp từ hoạt động lao động và quá trình sản xuất kinh doanh của vợ chồng, hoa lợi và lợi tức phát sinh từ tài sản riêng cũng sẽ được coi là tài sản chung của vợ chồng;
– Thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, ví dụ như trúng thưởng … trừ trường hợp được quy định tại Điều 40 của Luật hôn nhân gia đình năm 2014;
– Tài sản mà vợ chồng được nhận thừa kế chung hoặc được nhận tặng cho chung trong thời kỳ hôn nhân, và các tài sản khác mà vợ chồng có thỏa thuận đó là tài sản chung;
– Quyền sử dụng đất mà vợ chồng có được trong thời kỳ hôn nhân cũng được xác định là tài sản chung.
Ngoài ra có thể nói, tài sản chung của vợ chồng là tài sản chung hợp nhất theo quy định của pháp luật, tài sản chung của vợ chồng được dùng để đảm bảo cho quá trình sinh hoạt của gia đình và thực hiện nghĩa vụ chung của vợ chồng. Trong trường hợp không có căn cứ để chứng minh tài sản mà vợ chồng đang tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên, thì tài sản đó mặc nhiên sẽ được coi là tài sản chung, tức là bên nào có quan điểm cho rằng đó là tài sản riêng thì phải chứng minh. Trong quá trình ly hôn, ngoài yêu cầu giải quyết quan hệ hôn nhân, cấp dưỡng và con cái … thì các bên vợ chồng hoàn toàn có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền đó là tòa án phân chia tài sản chung theo các nguyên tắc căn cứ theo quy định tại Điều 59 của Luật hôn nhân gia đình năm 2014. Theo đó thì vợ chồng hoàn toàn có quyền tự do thỏa thuận với nhau về toàn bộ các vấn đề trong quá trình ly hôn, trong đó bao gồm cả việc phân chia tài sản. Trong trường hợp vợ chồng không thỏa thuận được thì có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét và quyết định việc áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định.
Nhiều người hiện nay đặt ra câu hỏi: Ly hôn trước và yêu cầu chia tài sản sau có được không? Thì có thể nói, việc chia tài sản chung của vợ chồng có thể được giải quyết theo thỏa thuận của vợ chồng hoặc theo quyết định của tòa án. Hai vợ chồng hoàn toàn có quyền yêu cầu phân chia tài sản ngay trong đơn ly hôn và cùng lúc với yêu cầu ly hôn. Ngược lại, nếu như trong đơn ly hôn không đề cập đến vấn đề đó thì tài sản vẫn không được chia, và tòa án sẽ chỉ giải quyết trong phạm vi yêu cầu của đương sự. Do đó, dù đã ly hôn thì các bên vẫn có thể thỏa thuận phân chia tài sản sau ly hôn. Hay nói cách khác, các bên hoàn toàn có thể làm thủ tục ly hôn trước, sau đó mới thực hiện việc phân chia tài sản bất cứ lúc nào.
Yêu cầu chia tài sản sau ly hôn có thể được thực hiện theo các cách sau:
Thứ nhất, vợ chồng tự phân chia tài sản chung sau khi đã giải quyết ly hôn. Nếu như bạn lựa chọn phương thức này thì hai vợ chồng chỉ cần thực hiện ký kết
Thứ hai, vợ chồng có đơn yêu cầu tòa án có thẩm quyền công nhận việc phân chia tài sản sau ly hôn hoặc giải quyết việc phân chia tài sản chung sau ly hôn. Trong trường hợp hai vợ chồng không thể tự mình thực hiện thỏa thuận việc phân chia thì có quyền yêu cầu tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền giải quyết. Căn cứ theo quy định tại Điều 39 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 thì tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết vụ án phân chia tài sản chung của vợ chồng sau ly hôn và tòa án nhân dân cấp huyện nơi có tài sản, nếu bất động sản ở nhiều nơi thì nguyên đơn có quyền lựa chọn một trong những tòa án nhân dân cấp huyện nơi có bất động sản để giải quyết. Hoặc tòa án nhân dân cấp huyện nơi vợ chồng cư trú cũng sẽ có thẩm quyền giải quyết trong trường hợp công nhận sự thỏa thuận phân chia tài sản chung của vợ chồng sau ly hôn.
2. Trình tự, thủ tục yêu cầu chia tài sản sau ly hôn:
Theo như phân tích ở trên, nếu trong trường hợp hôn nhân tan vỡ thì hai vợ chồng hoàn toàn có quyền ly hôn trước và yêu cầu chia tài sản sau. Trình tự và thủ tục yêu cầu chia tài sản sau thời kỳ hôn nhân được thực hiện như sau:
Bước 1: Thỏa thuận phân chia tài sản sau ly hôn. Suy cho cùng thì pháp luật luôn luôn ưu tiên quá trình thỏa thuận của các bên. Pháp luật luôn luôn tôn trọng quyền tự định đoạt tài sản của vợ chồng cho phép vợ chồng tự thỏa thuận về việc chia tài sản chung của vợ chồng sau ly hôn.
Bước 2: Khởi kiện phân chia tài sản của vợ chồng sau ly hôn và chuẩn bị hồ sơ. Sau nhiều lần áp dụng phương thức hòa giải và thỏa thuận giữa hai vợ chồng nhưng vẫn không đạt được tiếng nói chung. Thì một bên hoặc hai bên sẽ chuẩn bị hồ sơ để khởi kiện ra tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền đề nghị phân chia tài sản. Đây được coi là phương án cuối cùng khi đã thực hiện hoạt động thỏa thuận nhiều lần nhưng không được. Khi thực hiện việc khởi kiện yêu cầu chia tài sản sau ly hôn thì cần phải chuẩn bị các loại giấy tờ sau:
– Đơn khởi kiện yêu cầu chia tài sản sau ly hôn theo mẫu do pháp luật quy định;
– Các tài liệu chứng cứ kèm theo;
– Giấy tờ tùy thân của các bên;
– Bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực của tòa án về việc ly hôn;
– Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản chung của vợ chồng.
Bước 3: Nộp hồ sơ đến tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền. Thẩm quyền của tòa án trong quá trình giải quyết yêu cầu chia tài sản chung sau ly hôn thuộc về tòa án nhân dân cấp huyện căn cứ theo quy định tại Điều 35 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015. trường hợp nếu tài sản có bất động sản thì việc phân chia tài sản chung sau ly hôn không có quan hệ tranh chấp hôn nhân và nuôi con chung thì thẩm quyền giải quyết rất thuộc về tòa án nhân dân cấp huyện nơi có bất động sản.
Bước 4: Tòa án nhận đơn và tiến hành các thủ tục cần thiết giải quyết theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp hòa giải không thành thì tòa án sẽ đưa vụ việc ra xét xử. Sau khi có bản án sơ thẩm, nếu xét tới quyền lợi của mình bị xâm phạm thì các đương sự có quyền kháng cáo để giải quyết theo thủ tục phúc thẩm.
Tuy nhiên, cần phải lưu ý trong quá trình giải quyết chia tài sản sau ly hôn như sau:
– Vợ chồng cần phải xác định được tài sản nào là tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân;
– Trong quá trình tranh chấp phân chia tài sản, nếu một bên không có căn cứ chứng minh đó là tài sản riêng thì mặc nhiên coi là tài sản chung của vợ chồng;
– Việc chia tài sản chung của vợ chồng khi ly hôn sẽ không làm chấm dứt quyền và nghĩa vụ tài sản của vợ chồng đối với vợ thứ ba, trừ trường hợp vợ chồng là người thứ ba có thỏa thuận khác.
3. Nguyên tắc chia tài sản sau khi ly hôn:
Chia tài sản sau ly hôn cần phải đảm bảo các nguyên tắc sau:
– Đối với tài sản riêng của vợ hoặc tài sản riêng của chồng thì sẽ thuộc về quyền sở hữu riêng của người đó;
– Tài sản chung của vợ chồng sẽ được chia bằng hiện vật, nếu như không chia bằng hiện vật thì sẽ chia theo giá trị của tài sản, bên nào nhận tài sản bằng hiện vật có giá trị lớn hơn phần tài sản mà mình được hưởng trên thực tế thì sẽ phải có trách nhiệm thanh toán cho bên còn lại phần chênh lệch;
– Phải đảm bảo quyền lợi hợp pháp của vợ và con chưa thành niên, những đối tượng được xác định là con đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không thể tự nuôi sống chính mình;
– Tài sản chung của vợ chồng sau thời kỳ hôn nhân về bản chất sẽ được chia đôi, nhưng cần phải xem xét đến 04 yếu tố tính tỷ lệ tài sản được chia, bao gồm:
+ Hoàn cảnh của gia đình và hoàn cảnh của vợ chồng trên thực tế;
+ Công sức đóng góp của vợ chồng trong quá trình duy trì và phát triển khối tài sản chung đó, lao động của vợ chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;
+ Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong quá trình sản xuất và hoạt động nghề nghiệp để các bên có thể có điều kiện thuận lợi tiếp tục lao động tạo ra thu nhập cho bản thân;
+ Xem xét đến lỗi của mỗi bên trong việc vi phạm quyền và nghĩa vụ của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân.
Lưu ý: Việc chia tài sản sau thời kỳ hôn nhân (hay còn gọi là sau khi ly hôn) phải bảo vệ được quyền lợi hợp pháp của những đối tượng được xác định là con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự, con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động hoặc không có tài sản để tự nuôi lấy chính bản thân mình và người vợ.
Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Bộ luật Dân sự năm 2015;
– Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.
