Bò sát là loài động vật mà chúng ta có thể bắt gặp rất nhiều trong đời sống. Bài viết tham khảo dưới đây sẽ đem lại cho các bạn những kiến thức thú vị về vai trò, đặc điểm và cấu tạo bên ngoài của loài bò sát.
Mục lục bài viết
1. Bò sát là gì?
Từ bò sát có nguồn gốc từ tiếng Latinh và có nghĩa là ‘kẻ bò lổm ngổm’. Bò sát là một nhóm đa dạng của động vật có xương sống (chúng có xương sống) bao gồm rắn, thằn lằn, cá sấu Mỹ, cá sấu, rùa, thằn lằn giun và caimans. Chúng sống ở sa mạc, rừng, đầm lầy nước ngọt và đại dương rộng mở. Vì bò sát là loài máu lạnh và cần ít thức ăn hơn chim và động vật có vú nên chúng là động vật thống trị trong môi trường sa mạc.
2. Đặc điểm của loài bò sát:
Sau đây là những đặc điểm quan trọng của loài bò sát:
Đây là những động vật trên cạn bò và đào hang với vảy trên cơ thể.
Chúng là động vật máu lạnh được tìm thấy ở hầu hết các vùng có khí hậu ấm hơn trên thế giới.
Da của loài bò sát thường có tầng hóa sinh bảo vệ chúng khỏi mất nước. Chính vì vậy da của loài này không có chức năng hô hấp. Da của các loài này cũng có tính đàn hồi cao nhờ lớp biểu bì ở bên dưới.
Bên cạnh đó một số loại bò sát có lớp da là lớp vảy cứng như rùa hay cá sấu. Ở một số loại bò sát còn có chu kỳ thay da theo tuần hay theo tháng. Có một số loài da còn có thể biến đổi màu sắc theo môi trường cũng như nhiệt độ có thể kể đến như tắc kè hoa.
Dạng điển hình dạng nhất của các loài bò sát có thể kể đến như thằn lằn hoặc cá sấu. Hình dạng này thường bao gồm đầu và cổ rõ ràng, bốn chi dài khỏe cũng như cơ thể có thể nâng ngang nằm khỏi mặt đất. Bên cạnh đó cũng có các loại động vật không có chân như rắn hoặc trăn.
Quá trình hô hấp diễn ra với sự trợ giúp của phổi.
Một số đặc điểm của hộp sọ giúp phân biệt bò sát với các lớp thú khác. Ví dụ, loài bò sát có một xương duy nhất ở hộp sọ, một xương thính giác duy nhất giúp truyền rung động từ màng nhĩ đến tai trong và một xương hàm rất khỏe. Người ta tin rằng vào một thời điểm nào đó trong quá trình tiến hóa ban đầu của động vật có vú, các xương hàm này di chuyển ra phía sau đầu và cuối cùng hình thành các lỗ và rãnh trong tai động vật có vú để hỗ trợ nghe âm thanh tần số cao hơn.
Bộ xương bò sát phù hợp với mô hình chung của động vật có xương sống, cột sống dài bao quanh dây thần kinh cột sống, xương sườn tạo thành một giỏ xương bảo vệ xung quanh nội tạng và khung các chi.
Mỗi nhóm bò sát đã phát triển các biến thể đặc biệt của riêng mình trên mô hình chính này phù hợp với xu hướng thích nghi chung của nhóm. Chẳng hạn, loài rắn đã mất xương các chi, mặc dù một số ít còn giữ được dấu tích của các chi sau. Các chi của một số loại bò sát biển đã được biến đổi thành vây hoặc chân chèo.
Tim của bò sát thông thường có 3 ngăn. Tuy nhiên, cá sấu có trái tim 4 ngăn.
Đối với bò sát tuyến nước bọt giúp việc tẩm ướp mồi phát triển hơn so với lưỡng thê. Đối với rắn tuyến nọc độc do tuyến nước bọt biến đổi, đối với rùa và cá sấu thì lưỡi sẽ ẩn trong miệng. Một số loài bò sát có hai mắt có cuống cũng như khả năng đảo độc lập.
Hệ thống thần kinh bao gồm 12 cặp dây thần kinh sọ.
Loài bò sát không có lỗ tai bên ngoài. Màn nhĩ đại diện cho tai.
Bò sát là loài đẻ trứng và trứng có rất nhiều lòng đỏ.
3. Vai trò của loài bò sát:
Các loài bò sát là các thành phần quan trọng của mạng lưới thực phẩm trong hầu hết các hệ sinh thái. Chúng đảm nhận một vai trò quan trọng cả là loài săn mồi và con mồi. Các loài ăn cỏ cũng có thể là những người phân tán hạt giống quan trọng, đặc biệt là trên môi trường sống trên đảo.
Trong ngành nông nghiệp nói chung, bò sát không có giá trị thương mại lớn so với gia cầm và động vật có vú có móng ; tuy nhiên, chúng có giá trị kinh tế đáng kể đối với thực phẩm và các dịch vụ sinh thái (chẳng hạn như kiểm soát côn trùng ) ở cấp địa phương, và chúng có giá trị quốc gia và quốc tế đối với thực phẩm, sản phẩm thuốc, đồ da và buôn bán thú cưng .
Các loài bò sát có tác động kinh tế lớn nhất ở một số vùng ôn đới và nhiều vùng nhiệt đới, mặc dù tác động này thường bị bỏ qua vì đóng góp của chúng hoàn toàn mang tính địa phương. Một giá trị tiền tệ thường không được gán cho bất kỳ động vật có xương sống nào cung cấp kiểm soát dịch hại. Tuy nhiên, nhiều loài thằn lằn kiểm soát côn trùng gây hại trong nhà và vườn; rắn là loài săn mồi chính của loài gặm nhấm và tầm quan trọng của việc kiểm soát loài gặm nhấm đã được chứng minh nhiều lần khi quần thể rắn ăn loài gặm nhấm bị tàn phá do thu hoạch rắn để buôn bán da. Sự vắng mặt của những con rắn như vậy cho phép quần thể loài gặm nhấm bùng nổ.
Bò sát đã đóng góp đáng kể cho một loạt các chương trình nghiên cứu sinh học cơ bản và y sinh. Các nghiên cứu về nọc độc của rắn đã đóng góp rất nhiều cho việc chăm sóc bệnh nhân đau tim trong những năm 1960 và 1970 và được nghiên cứu rộng rãi trong việc phát triển các loại thuốc giảm đau. Các nghiên cứu thực địa về thằn lằn và các loài bò sát khác cũng như thao túng quần thể của nhiều loài thằn lằn khác nhau (chẳng hạn như thằn lằn [ Anolis ]) đã mang đến cho các nhà khoa học cơ hội kiểm tra các giả thuyết về các khía cạnh khác nhau của quá trình tiến hóa. Nghiên cứu bò sát vẫn là một lĩnh vực quan trọng của sinh học tiến hóa. Tương tự, thằn lằn và các loài bò sát khác đã cung cấp các mô hình thí nghiệm để kiểm tra các cơ chế sinh lý, đặc biệt là các cơ chế liên quan đến nhiệt độ cơ thể .
4. Phân loại bò sát:
Bò sát hiện nay, được chia thành 4 bộ là bộ Đầu mỏ, bộ Có vảy, bộ Cá sấu, bộ Rùa.
Bộ Đầu mỏ:
– Hiện nay, chỉ còn 1 loài sống trên vài hòn đảo nhỏ ở Tân Tây Lan được gọi là Nhông Tân Tây Lan.
Bộ Có vảy
– Môi trường sống: chủ yếu sống trên cạn.
– Không có mai và yếm.
– Hàm có răng, hàm ngắn, răng nhỏ, mọc trên hàm.
– Trứng có vỏ dai bao bọc.
– Đại diện:
+ Thằn lằn bóng: có chi màng nhĩ rõ.
+ Rắn ráo: không có chi, không có màng nhĩ.
Bộ Cá sấu
– Môi trường sống: vừa sống ở nước vừa sống ở cạn.
– Không có mai và yếm.
– Hàm có răng, hàm rất dài, có nhiều răng lớn, nhọn sắc, mọc trong lỗ chân răng.
– Trứng có vỏ đá vôi bao bọc.
Bộ Rùa
– Môi trường sống: vừa ở nước vừa ở cạn.
– Có mai và yếm.
– Hàm không có răng.
– Trứng có vỏ đá vôi bao bọc.
5. Thực trạng khai thác loài bò sát hiện nay:
Rùa, cá sấu, rắn và thằn lằn thường xuyên bị thu hoạch để làm thức ăn cho người dân địa phương ở nhiều vùng nhiệt đới. Khi việc thu hoạch này trở thành thương mại, nhu cầu đối với các quần thể bò sát địa phương thường vượt quá khả năng tự thay thế của các loài bằng các phương tiện sinh sản thông thường. Việc thu hoạch thường tập trung vào các cá thể lớn hơn của hầu hết các loài và những cá thể này thường là con cái và con đực trưởng thành trong quần thể; việc loại bỏ chúng làm giảm đáng kể đàn giống và dẫn đến sự suy giảm dân số nhanh chóng.
Việc khai thác quá mức cá sấu cho ngành công nghiệp da trong những năm 1950 và 1960 đã gây ra sự tuyệt chủng trên diện rộng hoặc tuyệt chủng cục bộ của nhiều loài cá sấu. Ngoài ra, các quần thể sống sót đã trải qua sự sụt giảm số lượng gần như trên toàn thế giới. Kể từ đó, các quy định ở cấp quốc gia và quốc tế đã làm giảm đáng kể các vụ thu hoạch, và các biện pháp quản lý và bảo tồn chủ động đã cho phép nhiều quần thể cá sấu phục hồi. Thu hoạch theo quy định hiện cung cấp đủ số lượng da cho ngành buôn bán da và cũng cho phép cá sấu tiếp tục vai trò là loài săn mồi hàng đầu trong nhiều hệ sinh thái dưới nước. Sự trở lại vào cuối thế kỷ 20 của cá sấu Mỹ (Alligator mississippiensis ) khỏi nguy cơ tuyệt chủng ở đông nam Hoa Kỳ chứng minh rằng việc quản lý thành công các quần thể bò sát là có thể nếu được giám sát chặt chẽ.
Việc thu hoạch rắn và thằn lằn lớn theo quy định cũng đang được tiến hành ở một số vùng của Indonesia. Ngoài ra, một số nhóm bò sát (thằn lằn tegu ở Argentina, rùa nước ngọt ở Trung Quốc và cự đà xanh ở Trung Mỹ) được nuôi làm gia súc. Thông thường, quy trình thu hoạch theo quy định bắt đầu bằng việc loại bỏ một số trứng, con non hoặc con trưởng thành khỏi quần thể hoang dã. Các đàn bò sát được nuôi trong các trang trại và trại chăn nuôi. Các trang trại và trang trại sau đó bán một số cá thể cho lợi ích thương mại, trong khi những người khác được giữ lại làm giống.
Trên đây là những thông tin hữu ích về loài bò sát!
