Lễ hội Ok Om Bok là gì? Khám phá về lễ hội Ok Om Bok?

1. Lễ hội Ok Om Bok là gì?

Lễ hội Ok Om Bok, còn được gọi là lễ Cúng Trăng, là một trong những sự kiện lớn của người Khmer tại miền Tây Nam bộ và các vùng lân cận ở Việt Nam. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về lễ hội Ok Om Bok:

Nguồn gốc và Ý nghĩa: Lễ Ok Om Bok bắt nguồn từ nền văn hóa và cuộc sống nông nghiệp của người Khmer. Mặt trăng được coi là vị thần quản lý thời tiết và mùa màng, do đó, lễ hội này là cách của họ để tạ ơn thần Mặt trăng đã bảo vệ và đảm bảo cho mùa màng trúng mưa và phát triển tốt. Đồng thời, họ cũng cầu nguyện cho mùa màng sắp tới sẽ bội thu.

Tổ chức: Lễ hội Ok Om Bok thường được tổ chức tại gia đình và trong các chùa. Đối với một số vùng lớn, có các sự kiện lễ hội lớn hơn, thu hút đông đảo người tham gia. Lễ hội này thường kéo dài từ đêm trăng rằm thứ 10 đến đêm trăng rằm thứ 11 trong tháng 10 âm lịch.

Hoạt động trong lễ hội: Trong lễ hội Ok Om Bok, người dân thường tổ chức các hoạt động truyền thống như thi đấu cần thơ trên sông, thi rước đèn trăng, cắm đèn lồng, và cúng thờ các vị thần trong ngày họp mặt gia đình. Đặc biệt, việc cúng thờ thần Mặt trăng là trung tâm của lễ hội này.

Ý nghĩa văn hóa: Lễ hội Ok Om Bok không chỉ có ý nghĩa tôn giáo và nông nghiệp mà còn thể hiện sự đoàn kết trong cộng đồng người Khmer, gắn kết gia đình và bà con với nhau. Nó là dịp để người dân giao lưu, cùng hát hò, vui chơi và cùng nhau tạo nên một không gian ấm áp và đầy màu sắc.

Công nhận Di sản Văn hóa phi vật thể: Lễ hội Ok Om Bok đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia. Điều này thể hiện giá trị văn hóa độc đáo và ý nghĩa của lễ hội trong đời sống người Khmer và văn hóa Việt Nam nói chung.

Lễ hội Ok Om Bok là một phần quan trọng của văn hóa và đời sống của người Khmer, đồng thời cũng là một cơ hội thú vị để khám phá và tìm hiểu về nền văn hóa đa dạng của Việt Nam

2. Lễ hội Ok Om Bok được tổ chức như thế nào?

2.1. Thời gian diễn ra lễ hội Ok Om Bok là ngày mấy?

Lễ hội Ok Om Bok thường diễn ra vào trung tuần tháng 10 âm lịch hàng năm, với tâm điểm chính là đêm Rằm tháng 10. Tuy nhiên, khi có năm nhuận, lễ hội này sẽ được tổ chức vào tháng 9 âm lịch. Thời gian này tương đương với khoảng giữa tháng 11 và tháng 12 dương lịch, tùy theo lịch âm lịch mỗi năm.

Lễ hội Ok Om Bok thường diễn ra trong không gian ấm áp, tràn đầy màu sắc và ý nghĩa tại các ngôi chùa, sân nhà và các khu đất trống của cộng đồng người Khmer. Đây là thời điểm quan trọng để họ cùng nhau tôn vinh thần Mặt trăng và cầu nguyện cho mùa màng thịnh vượng và bội thuận.

Nếu bạn muốn trải nghiệm và tham gia vào lễ hội Ok Om Bok, hãy xem xét lịch âm lịch hàng năm để biết thời gian chính xác của lễ hội trong năm đó và tìm hiểu về các điểm đến tại các khu vực có cộng đồng người Khmer lớn để tham gia vào lễ hội này

2.2. Cách thức tổ chức:

Lễ hội Ok Om Bok là một trong những sự kiện quan trọng và đặc biệt trong văn hóa của người Khmer, đồng thời cũng là dịp để họ tôn vinh và tạ ơn thần Mặt trăng, người được coi là vị thần cai quản thời tiết và mùa màng. Dưới đây, chúng ta sẽ đi sâu hơn vào cách tổ chức và ý nghĩa của lễ hội này.

Chuẩn bị và Trang trí: Lễ hội Ok Om Bok bắt đầu từ việc chuẩn bị và trang trí cho sự kiện này. Một chiếc cổng bằng tre được xây dựng và trang trí với hoa lá. Cổng này thường được gắn thêm một dây trầu có 12 lá trầu cuốn tròn, tượng trưng cho 12 tháng trong năm, và một dây cau có 7 trái, mỗi trái cau được chẻ ra hai bên để tượng trưng cho 7 ngày trong tuần. Cảnh quan này tạo ra một không gian trang nghiêm và trang trọng cho lễ hội.

Mâm lễ cúng: Mâm lễ cúng là một phần quan trọng của lễ hội. Nó bao gồm các loại trái cây và nông sản như khoai môn, khoai mì, trái dừa tươi, chuối và cốm dẹp. Cốm dẹp là loại cốm đặc biệt được làm từ hạt nếp đã chín, sau đó rang và quết dẹp. Những thực phẩm này được sắp xếp trên mâm lễ cúng một cách cẩn thận và đẹp mắt.

Nghi thức cầu nguyện: Sau khi mâm lễ cúng đã được sắp xếp, gia đình và cộng đồng thực hiện nghi thức cầu nguyện. Các thành viên trong gia đình thực hiện nghi thức này bằng cách chọn thức ăn và đưa từng phần nhỏ cho trẻ nhỏ trong gia đình. Sau khi trẻ ăn, họ sẽ được vỗ nhẹ sau lưng và hỏi về ước nguyện của họ. Câu trả lời của trẻ được coi là niềm tin và động lực cho gia đình trong năm tới.

Lễ hội Ok Om Bok thường diễn ra trong không gian ấm áp của gia đình và cộng đồng. Nó không chỉ là dịp để tôn vinh thần Mặt trăng mà còn là cơ hội để người Khmer kết nối với nguồn gốc của họ và cùng nhau cầu nguyện cho một mùa màng thịnh vượng. Lễ hội này thể hiện sự tôn trọng và sự kết nối mạnh mẽ giữa con người và thiên nhiên, và nó đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát huy văn hóa của người Khmer.

3. Lễ hội Ok Om Bok có những hoạt động đặc sắc nào?

Lễ hội Ok Om Bok cũng là dịp để người dân thể hiện và truyền tải những giá trị văn hóa truyền thống của họ thông qua các màn biểu diễn nghệ thuật. Các màn múa hát truyền thống, nhạc cụ truyền thống như gong, kèn, và đàn tranh thường xuất hiện trong lễ hội. Những tiết mục biểu diễn như múa rối nước, múa nón, và hát cải lương cũng làm cho lễ hội trở nên thú vị và đa dạng.

3.1. Lễ thả đèn gió, đèn nước:

a. Hoạt động thả đèn gió:

Hoạt động thả đèn gió trong lễ hội Ok Om Bok là một phần quan trọng của lễ hội và mang theo nhiều ý nghĩa tinh thần và tâm linh đối với người dân Khmer. Hoạt động này không chỉ là cách để họ thể hiện lòng biết ơn đối với thần Gió và thần Mặt trăng, mà còn thể hiện sự hy vọng, ước nguyện và lòng tin vào một mùa màng bội thuận và cuộc sống tốt lành.

Có hai loại đèn gió chính được làm bởi người dân Khmer, đó là loại đèn vuông và loại đèn tròn. Quá trình làm đèn gió là một công việc thủ công tốn kém công sức và kiên nhẫn. Người nghệ nhân phải tạo ra khung bằng tre và giấy quyến, sau đó dán giấy quyến xung quanh khung để tạo hình dạng của đèn. Đáy của đèn gió thường để trống, và người nghệ nhân gắn một ổ nhện bằng kẽm vào đáy đèn. Bên trong ổ nhện, họ đặt một lớp bông gòn và tẩm ướt bằng dầu đậu phộng.

Khi đèn đã sẵn sàng, người dân tập trung lại tại các vùng nghiêm cấm và chuẩn bị thả đèn. Trước khi thả, họ đốt lớp bông gòn bên trong đèn, làm tăng nhiệt độ và tạo ra áp lực bên trong. Khi đủ áp lực, đèn gió sẽ bắt đầu nâng lên và trôi vào bầu trời đêm. Đây là một hình ảnh rất đẹp và phấn khích, khi hàng trăm hoặc thậm chí hàng nghìn chiếc đèn gió nổi lên trong bầu trời đêm tạo thành một khung cảnh thần kỳ.

Ngoài việc tôn vinh thần Gió và thần Mặt trăng, hoạt động thả đèn gió còn mang ý nghĩa của việc gửi đi những điều xui xẻo, không may mắn, và hy vọng vào những điều tốt lành. Đây cũng là cách mà người dân thể hiện lòng kính trọng và tôn vinh thiên nhiên, phần không thể thiếu trong đời sống và nghề nghiệp của họ.

b. Hoạt động thả đèn nước:

Hoạt động thả đèn nước trong lễ hội Ok Om Bok là một trong những phần quan trọng và thú vị của lễ hội này. Đây không chỉ là một hoạt động văn hóa truyền thống mà còn thể hiện lòng biết ơn và sự tôn vinh đối với thần Nước, nguồn tài nguyên quý báu mà người dân Khmer phụ thuộc vào trong cuộc sống hàng ngày.

Chiếc đèn nước có hình dạng tựa như một ngôi đền với kiến trúc độc đáo và trang trí bằng các hoa văn và màu sắc tươi đẹp. Đèn này thường được làm bằng thân cây chuối và bẹ chuối, thể hiện sự sáng tạo và khéo léo của người nghệ nhân địa phương. Bên trong chiếc đèn nước, người dân bày biện các thức cúng, tượng trưng cho việc tôn vinh thần Nước và tạ ơn cho nguồn nước đã mang lại cuộc sống và mùa màng bội thuận.

Buổi lễ thả đèn nước thường diễn ra vào đêm Rằm tháng 10 âm lịch, tạo nên một bầu không khí rất đặc biệt và phấn khích. Trước khi thả đèn, người dân thường họp tại các bãi sông hoặc kênh nước gần nhà, nơi mà họ có thể thả những chiếc đèn nước này. Một lễ cúng nhỏ được tiến hành trước khi thả đèn, trong đó sư sãi và người dân tham gia vào việc thắp nhang và nghe sư tụng kinh cầu nguyện.

Khi chiếc đèn nước được thả vào dòng nước, người dân thường cùng nhau nhìn theo và trò chuyện, thể hiện lòng biết ơn và tôn vinh thần Nước cũng như cầu nguyện cho một mùa màng bội thuận và cuộc sống bình an. Hoạt động này thường diễn ra trong bầu không khí vui tươi, hào hứng và đoàn kết, là một phần quan trọng của lễ hội Ok Om Bok và văn hóa của người Khmer

3.2. Hội đua Ghe Ngo:

Hội đua Ghe Ngo là một phần quan trọng của lễ hội Ok Om Bok và là một môn thể thao truyền thống đặc sắc của người Khmer. Hoạt động này không chỉ là cách để họ tôn vinh thần nước và biểu đạt lòng biết ơn đối với mùa màng bội thuận, mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa và giá trị thiêng liêng trong văn hóa của họ.

Hội đua Ghe Ngo được chia thành hai loại chính: đua trên cạn và đua dưới nước, và cả hai loại này đều có ý nghĩa và giá trị riêng của họ:

Đua Ghe Ngo trên cạn: Đây là hoạt động tái hiện và mô phỏng lại cuộc đua Ghe Ngo truyền thống, nhưng được thực hiện trên cạn thay vì trên nước. Nó thường diễn ra tại các lễ hội truyền thống và là một trò chơi quan trọng trong phần hậu lễ sau các nghi lễ tôn vinh thần Mặt trăng. Đua Ghe Ngo trên cạn có thể được thực hiện bằng cách đẩy, kéo hoặc chạy cùng với chiếc ghe.

Đua Ghe Ngo dưới nước: Đây là phần quan trọng và được mong đợi nhất trong lễ hội Ok Om Bok. Để tham gia đua Ghe Ngo dưới nước, người dân và du khách sẽ cùng nhau lên chiếc Ghe Ngo truyền thống, một loại thuyền lớn có độ dài khoảng 30 mét và chứa từ 50 đến 60 người. Những chiếc Ghe Ngo này thường được trang trí với các hình ảnh và mô típ đặc trưng như con rồng Naga, hoa lá, và các con thú vùng đồng bằng sông Cửu Long. Hai bên mũi của ghe thường được vẽ hình các con thú để trang trí và thể hiện sự mạnh mẽ của chiếc ghe.

Cuộc đua Ghe Ngo dưới nước là một màn trình diễn thú vị và ấn tượng, nơi người dân và du khách có thể tham gia vào cuộc thi và cảm nhận tinh thần đoàn kết và sự hào hứng của lễ hội.