Báo cáo tài chính là một khâu quan trọng trong hoạt động đánh giá tình trạng quản lý và vận hành của các doanh nghiệp; chính vì vậy việc xây dựng báo cáo tài chính phải dựa trên các yếu tố chủ quan và khách quan. Việc kiểm toán độc lập từ một chủ thể thứ ba ngoài doanh nghiệp.
Mục lục bài viết
1. Kiểm toán độc lập?
Để Đảm bảo tính khách quan và chính xác của báo cáo tài chính ngoài việc kiểm tra, đánh giá từ hoạt động kiểm toán nội bộ các doanh nghiệp còn thực hiện hoạt động kiểm toán độc lập từ các doanh nghiệp kiểm toán bên ngoài hay gọi là bên thứ ba bằng các hợp đồng kiểm toán. Bởi lẽ nhìn một cách tổng thể nhất thì “người ngoài cuộc thường sẽ có cái nhìn khách quan và đưa ra đánh giá, nhận xét tốt hơn những người trong cuộc”.
Kiểm toán độc lập là việc của các doanh nghiệp kiểm toán, kiểm toán viên, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam tiến hành kiểm tra, đưa ra ý kiến về báo cáo tài chính của doanh nghiệp được kiểm toán và các công việc kiểm toán khác theo hợp đồng kiểm toán.
2. Đặc trưng của kiểm toán độc lập:
Mỗi một hiện tượng đều có những đặc trưng riêng để làm cơ sở phân biết với các hiện tượng khác có đặc điểm tương đồng và Kiểm toán độc lập cũng vậy. Từ khái niệm trên ta có thể đưa ra những đặc trưng sau về kiểm toán độc lập:
Thứ nhất, kiểm toán độc lập hoạt động một cách độc lập. Như tên gọi của mình hoạt động kiểm toán độc lập hoạt động không phụ thuộc vào doanh nghiệp là đối tượng kiểm toán được thực hiện bởi một bên thứ ba, một tổ chức riêng được thành lập theo thủ tục riêng, có tiềm lực tài chính riêng,… Có đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn cao và kỹ năng tốt; cụ thể là các kiểm toán viên, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài trong các lĩnh vực liên quan đến kiểm tra, đánh giá báo cáo tài chính; hoạt động kiểm toán chỉ tuân theo pháp luật về kiểm toán. Vì vậy kết quả kiểm toán của hoạt động kiểm toán luôn đảm bảo độ khách quan và chính xác cao.
Thứ hai, Hoạt động kiểm toán được phát sinh từ một hợp đồng kiểm toán. Hoạt động kiểm toán độc lập không phải là hoạt động diễn ra trong nội bộ doanh nghiệp là đối tượng kiểm toán mà đây là hoạt động giữa một bên là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chuyên về kiểm toán và doanh nghiệp là đối tượng của kiểm toán hay nói cách khác các công ty, doanh nghiệp đã tiến hành thuê các công ty kiểm toán để thực hiện kiểm tra, đánh giá, lấy ý kiến về các vấn đề liên quan đến báo cáo tài chính của doanh nghiệp mình. Vì vậy hoạt động kiểm toán độc lập được thực hiện giữa trên sự thỏa thuận thống nhất ý chí giữa công ty kiểm toán và doanh nghiệp cần kiểm toán được thể hiện dưới một hình thức hợp đồng dịch vụ hay cụ thể là hợp đồng kiểm toán.
Thứ ba, Đối tượng của kiểm toán độc lập là báo cáo tài chính.
Công việc của kiểm toán chính là kiểm tra, xác minh tính trung thực của những báo cáo tài chính đó, từ đó giúp cung cấp những thông tin chính xác nhất về tình hình tài chính của tổ chức đó. Hay nói cách khác, kiểm toán là quá trình thu thập và đánh giá bằng chứng liên quan đến những thông tin tài chính được kiểm tra (cung cấp bởi kế toán) nhằm xác định và báo cáo về mức độ phù hợp giữa thông tin đó với các chuẩn mực đã được thiết lập.
Có thể nói, kiểm toán hướng đến rất nhiều đối tượng, nhưng nhìn chúng những đối tượng này đều trong phạm vi của báo cáo tài chính. Chính vì vậy báo cáo tài chính là đối tượng của hoạt động kiểm toán độc lập.
Thứ tư, hoạt động kiểm toán độc lập nhằm mục đích chính là thu lợi nhuận. Hoạt động kiểm toán độc lập được thực hiện bởi bên thứ ba là doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực kiểm toán dựa trên các hợp đồng kiểm toán giữa các doanh nghiệp với nhau chính, hay có thể nói hoạt động kiểm toán là một nghề nghiệp đội ngũ hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán sẽ thực hiện việc kiểm tra, xác minh tính trung thực của báo cáo tài chính đổi lại họ sẽ nhận được một tiên khoản tương ứng với những gì mang lại cho công ty. Chính vì vậy mục đích chính mà kiểm toán độc lập hướng đến là lợi nhuận từ hoạt động kiểm toán độc lập mang lại để duy trì sự tồn tại và phát triển công ty.
3. Vai trò của kiểm toán độc lập:
Toàn bộ các thông tin của doanh nghiệp từ khả năng kinh doanh, tốc độ tăng trưởng, doanh thu, lợi nhuận,… Đều sẽ được thể hiện trên báo cáo tài chính; Báo cáo tài chính sẽ giúp tổng kết một chu kỳ, quá trình hoạt động của doanh nghiệp thông thường là trong khoảng thời gian một năm. Từ báo cáo tài chính doanh nghiệp sẽ nắm được doanh nghiệp của mình đang đứng ở vị trí nào trên thị trường cũng như tình trạng, khả năng tồn tại và phát triển của doanh nghiệp ra sao cũng như là cơ sở để nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho các cơ quan về thuế.
Chính vì vậy đòi hỏi các thông tin trên báo cáo tài chính phải chính xác, kịp thời và trung thực. Để đáp ứng được các yêu cầu này các doanh nghiệp cần có sự trợ giúp can thiệp của một tổ chức thứ ba có trình độ và kỹ thuật chuyên môn về hoạt động kiểm toán. Các tổ chức này đang ngày càng được chú trọng và đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong công tác xây dựng báo cáo tài chính cũng như sự phát triển của doanh nghiệp.
Kiểm toán độc tạo được niềm tin cho những bên quan tâm.
Kiểm toán giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo độ chính xác và trung thực của báo cáo tài chính (bao gồm bản báo cáo kết quả kinh doanh, bảng cân đối kế toán, bảng lưu chuyển tiền tệ và bản thuyết minh báo cáo tài chính). Độ chính xác ở đây được thể hiện qua các số liệu, thông số được các bên thu thập trong quá trình tổng kết hoạt động của công ty trong khoảng thời gian một năm. Các thông tin nay có thể là các thông tin liên quan đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp hay doanh thu, tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp,…
Thông qua hoạt động kiểm toán độc lập giúp bản báo cáo tài chính của doanh nghiệp được chính xác. Đây sẽ là các thông tin quan trọng để các bên liên quan tin tưởng vào doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh, đầu tư và cả trong mối quan hệ pháp luật như cơ quan thuế, các nhà đầu tư, ngân hàng, tổ chức tín dụng cho vay vốn,….
Một doanh nghiệp trong quá trình hoạt động liên kết, ảnh hưởng và thu hút sự quan tâm của rất nhiều đối tượng khác nhau. Doanh nghiệp thường đưa ra các báo cáo tài chính nhưng không phải lúc nào cũng minh bạch, rõ ràng. Có những khuyết điểm mà doanh nghiệp muốn giấu đi khiến những đối tượng quan tâm không thể nắm bắt được.
Kiểm toán độc lập nâng cao hiệu quả và năng lực quản lý cho doanh nghiệp.
Trong quá trình quản lý doanh nghiệp vận hành các doanh nghiệp phải không ngừng đưa ra các chiến lược kinh doanh để nhằm thâm nhập, thống lĩnh thị trường. Chính vì vậy việc nắm rõ các thông tin, tình hình của doanh nghiệp mình là rất cần thiết cho việc đưa ra các chiến lược kinh doanh. Để nâng cao được hiệu quả và năng lực quản lý cho doanh nghiệp kiểm toán độc lập sẽ giúp cho chủ doanh nghiệp có được cách nhìn, cách kiểm soát tài chính cho doanh nghiệp mình; thông qua hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính để nắm bắt, xác minh được tình hình tài chính kế toán của công ty mình theo từng kỳ hạn. Các kiểm toán viên uy tín, hoạt động kiểm toán của các công ty kiểm toán chuyên nghiệp sẽ thực hiện hoạt động kiểm toán và đưa ra được các ý kiến có giá trị cho doanh nghiệp khách hàng.
Nâng cao hiệu quả và năng lực quản lý cũng là một vai trò lớn của kiểm toán độc lập. Bên cạnh việc xác minh và cung cấp thông tin thì người kiểm toán độc lập còn thực hiện nhiệm vụ tư vấn cho các doanh nghiệp nếu cần. Các doanh nghiệp cần sự giúp đỡ từ những kiểm toán có chuyên môn và trình độ cao để kịp thời phát hiện những sai sót và khắc phục kịp thời.
Những nhận xét của kiểm toán viên sẽ giúp cho chủ doanh nghiệp phát hiện được các sai sót trong hoạt động tài chính, những sai sót, lãng phí hoặc vi phạm pháp luật trong hoạt động để kịp thời đưa ra phương án và phương hướng xử lý.
Ngoài ra vai trò của bộ phận kiểm toán độc lập cũng ảnh hưởng rất nhiều đến những người lao động. Dựa trên những báo cáo tài chính rõ ràng mà kiểm toán độc lập cung cấp, người lao động có thể cân nhắc và lựa chọn cho mình doanh nghiệp phù hợp để làm việc một cách cẩn thận.
Tóm lại hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính cho doanh nghiệp là một công cụ đắc lực và hiệu quả trong việc hạn chế được các rủi ro, phát hiện được các thế mạnh trong tài chính doanh nghiệp.
4. Mục đích của kiểm toán độc lập:
Hoạt động kiểm toán độc lập nhằm góp phần công khai, minh bạch thông tin kinh tế, tài chính của đơn vị được kiểm toán và doanh nghiệp, tổ chức khác; làm lành mạnh môi trường đầu tư; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng; phát hiện và ngăn chặn vi phạm pháp luật; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành kinh tế, tài chính của Nhà nước và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
