Bên cạnh những lợi ích mà nền công nghệ thông tin đem lại thì có một số đối tượng xấu lợi dụng sự cả tin, thiếu hiểu biết để lừa đảo nhằm trục lợi. Vậy, có những khuyến cáo nào để người dân tránh các thủ đoạn lừa đảo qua mạng xã hội?
Mục lục bài viết
1. Các thủ đoạn lừa đảo phổ biến hiện nay:
Theo ghi nhận, Việt Nam đang trong giai đoạn bùng nổ công nghệ, đẩy mạnh và tăng tốc chuyển đổi số nên nhiều đối tượng đã lợi dụng sự phát triển về công nghệ thông tin để thực hiện nhiều vụ lừa đảo trực tuyến để chiếm đoạt tài sản giá trị cao. Lừa đảo thông thường là người hiểu rõ các công nghệ mới chính vì vậy luôn tìm ra những lỗ hổng để lợi dụng khai thác các điểm yếu. Các hình thức lừa đảo diễn ra ngày càng gia tăng không ngừng mở rộng các thủ đoạn như lừa đảo đánh cắp thông tin cá nhân, lừa đảo tình cảm, lừa đảo đầu tư nhưng mục tiêu cuối cùng của chúng vẫn chính là tài sản và tiền bạc.
Theo Bộ Thông tin và truyền thông, có ba nhóm lừa đảo chính cùng với 16 hình thức lừa đảo thường xuyên diễn ra trong không gian mạng Việt Nam cụ thể như sau:
1.1. Nhóm 1: Giả tạo các thương hiệu để lừa đảo nạn nhân
– Những đối tượng có ý đồ xấu giả mạo các thương hiệu của các tổ chức uy tín như ngân hàng, cơ quan nhà nước, công ty tài chính, chứng khoán để gửi tin nhắn lừa đảo cho nạn nhân. Nội dung tin nhắn gửi cho nạn nhân có thể là đe dọa hoặc là khuyến cáo nạn nhân thực hiện một số hành động;
– Hành vi này còn có thể giả mạo các trang web block chính thống ( việc giả mạo có thể trên cả giao diện, địa chỉ, tên miền, đường dẫn, logo,…) Mục đích là để tạo sự uy tín sự tín nhiệm của các nạn nhân sau đó thu thập thông tin cá nhân của người dân.
2.2. Nhóm thứ hai: với mục tiêu chiếm đoạt tài sản
– Hành động vi phạm đầu tiên có thể kể đến đó là việc chiếm quyền sử dụng các tài khoản mạng xã hội như Zalo, Facebook, TikTok,… Sau đó tiến hành gửi tin nhắn lừa đảo cho bạn bè, người thân của các chủ sở hữu này nhằm chiếm quyền tài khoản hoặc lấy cắp các thông tin cá nhân chiếm đoạt tài sản hoặc có thể bôi nhọ, danh dự, nhân phẩm của chủ sở hữu tài khoản và để giải quyết được vấn đề này chúng sẽ yêu cầu bị hại chuyển một số tiền nhất định và liên tục tống tiền nhằm chiếm đoạt tài sản với giá trị lớn;
– Hiện nay vẫn luôn tồn tại các ứng dụng quảng cáo, tín dụng đen xuất hiện trên các trang web gửi tràn lan qua các kênh thư điện tử khác, tin nhắn SMS, mạng xã hội như Facebook, telegram Zalo. Nạn nhân sẽ mất cảnh giác và sa đà vào các trang web này chính thức biến mình trở thành con nợ mà không hay biết. Chỉ khi liên tục bị làm phiền và yêu cầu chuyển tiền thì mới nhận ra được thủ đoạn chính của chúng.
2.3. Nhóm thứ ba: Các hình thức kết hợp khác
– Các đối tượng sử dụng số điện thoại có thể là số trong nước hoặc nước ngoài, đầu số lạ để giả danh các cơ quan chức năng như Công an, Viện kiểm sát đã tiến hành gọi điện đe dọa nạn nhân thông báo về việc người này đang vi phạm pháp luật và yêu cầu chuyển khoản;
– Còn có một số thủ đoạn tinh vi hơn khi sử dụng số điện thoại đầu số lạ gọi điện cho nạn nhân, sau khi nạn nhân bắt máy sẽ bị trừ tiền trong tài khoản mà không hề biết lý do;
– Hiện nay, các trang thương mại điện tử luôn phát triển mạnh mẽ người dân tiếp cận với hình thức thương mại điện tử ngày càng phổ biến hơn chính vì vậy đối tượng xấu có thể giả tạo, lợi dụng sự uy tín từ các trang thương mại điện tử lớn tại Việt Nam, nước ngoài để lừa nạn nhân làm cộng tác viên sau đó dẫn dụ nạn nhân đối tượng xấu thực hiện chạy quảng cáo lừa đảo trên Facebook hay gửi tin nhắn quảng cáo spam qua SMS;
– Kẻ lừa đảo còn đánh vào tâm lý hiếu kỳ, sự thương người và lòng tin nên lan truyền tin giả, câu view, câu like sau đấy lừa gạt chiếm đoạt tài sản theo hình thức từ thiện kêu gọi đóng góp,.. – Bán hàng online trên Facebook là một hình thức kinh doanh buôn bán đem lại nhiều lợi nhuận và tiện ích chính vì vậy việc lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua việc quảng bá bán hàng online này cũng ngày càng diễn ra thường xuyên hơn ví dụ như bán hàng giả, chất lượng kém, vé máy bay giả,…
– Hành vi giả mạo trang cá nhân, tài khoản người dùng trên các trang mạng xã hội để tạo uy tín và lừa đảo nạn nhân sử dụng dịch vụ hoặc đầu tư. Ví dụ, đối với những fanpage của người nổi tiếng trên mạng xã hội thì kẻ lừa đảo có thể đóng giả làm nhân viên trợ lý của người nổi tiếng yêu cầu nạn nhân chuyển tiền;
– Nhu cầu về tình cảm của con người luôn là một điểm yếu nếu bị lợi dụng để lấy lòng tin và sự thương hại. Hiện nay, tình trạng bẫy tình lợi dụng tình cảm để lừa đảo qua các nền tảng xã hội như tinder Instagram telegram, Facebook đang bị sử dụng rộng rãi để lừa đảo;
– Lừa đảo cài cắm mã độc thông qua đường dẫn độc hại, phần mềm độc hại. Các đối tượng này còn tạo những công cụ, đường dẫn, phần mềm độc hại để chiếm đoạt tài sản, thông tin tài khoản mạng xã hội;
– Tiến hành thông báo trúng thưởng, quà tặng, khuyến mãi để lừa nạn nhân đến các thông tin tài khoản và các tài sản thông qua các trang web giả tạo;
– Nhu cầu nâng cấp lên sim 4G hay 5G cũng được lợi dụng để lừa lấy số tiền điện thoại của các nạn nhân và mục đích sâu xa hơn là chiếm đoạt thông tin tài khoản và tài sản;
– Tiến hành giả mạo email của ngân hàng ví điện tử tổ chức uy tín để uy hiếp đe dọa lừa tiền nạn nhân;
– Ngoài ra còn lập dàn đầu tư tiền ảo crypto, đầu tư đa cấp đầu tư nhị cấp đầu tư forex,.. tạo sự tin tưởng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
2. Những khuyến cáo để tránh các thủ đoạn lừa đảo qua mạng xã hội:
Để không trở thành nạn nhân của các thủ đoạn lừa đảo trên mạng xã hội, Phòng an ninh và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao khuyến cáo người dân cần thực hiện những việc làm sau đây:
– Khi nhận được yêu cầu chuyển tiền cung cấp thông tin cá nhân, mã OTP, mã tài khoản e-banking mà từ người mình không quen biết thì sẽ không chuyển tiền và cung cấp các thông tin cá nhân của mình; Đối với tài khoản ngân hàng hoặc ví điện tử, các tài khoản mạng xã hội cần cài đặt bảo vệ xác thực hai lớp; Không vì tính tò mò mà nhấn vào các đường link lạ.
Trong trường hợp nếu người thân bạn bè nhắn tin
– Cá nhân cho dù cần gấp một số tiền cũng không nên tiến hành
– Nhu cầu kết bạn với những người xung quanh là nhu cầu thiết yếu. Tuy nhiên, cần có sự kiểm soát chặt chẽ, cảnh giác khi làm quen hẹn hò qua mạng xã hội các web và ứng dụng hẹn hò;
– Luôn giữ cảnh giác với tất cả các email và đường link lại tuyệt đối không đăng nhập vào gửi thông tin cá nhân trong các trang web mà chưa được kiểm chứng về sự an toàn;
– Khi có người lạ tiếp cận và gửi lời mời tham gia đầu tư tài chính trên không gian mạng tuyệt đối không đầu tư khi chưa tìm hiểu rõ ràng; nâng cao cảnh giác với những thủ đoạn huy động vốn và cho hưởng lãi suất cao cần có sự kiểm tra kỹ về các thông tin dự án công ty muốn đầu tư và chỉ nên đầu tư vào các công ty khi đã xác định rõ được công ty này được cấp phép hoạt động;
– Không mua những sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ giá trị lớn qua mạng xã hội. Khi có nhu cầu mua hàng trên các sàn thương mại điện tử thì hãy lựa chọn mua trên những sàn thương mại được cấp phép có uy tín chất lượng;
– Cảnh giác trước các lời mời quảng cáo tuyển cộng tác viên làm nhiệm vụ để hưởng tiền hoa hồng; – Cá nhân cần thường xuyên cập nhật các thông tin trên các trang mạng chính thống về các thủ đoạn hoạt động của tội phạm lừa đảo trên không gian mạng để tự phòng ngừa và tuyên truyền cho những người xung quanh biết để phòng tránh.
3. Cần làm gì khi bị lừa đảo qua mạng:
– Nếu không may đã bị lừa đảo qua mạng xã hội người dân cần dừng ngay việc gửi tiền hoặc và chặn tất cả các liên lạc được các đối tượng phạm tội; nếu việc lừa đảo thông qua ngân hàng và các tổ chức tài chính thì phải liên hệ ngay để báo cáo việc lừa đảo yêu cầu dừng mọi giao dịch.
Đồng thời chuẩn bị tất cả các chứng cứ và làm đơn tố giác trình báo tới cơ quan Cơ quan công an nơi mình đang cư trú ( nơi thường trú và tạm trú);
Nhanh chóng gửi tin cảnh báo cho gia đình, bạn bè để họ có thể phòng tránh những chiêu trò lừa đảo tiếp theo;
– Đối với trường hợp vô ý cung cấp thông tin cá nhân như tên, số điện thoại, địa chỉ, giấy tờ tùy thân cho những kẻ lừa đảo thì người dân cần báo cáo vi phạm dữ liệu cho cơ quan có thẩm quyền; chặn hoặc không trả lời bất kỳ ai mà mình không biết và không nhấp vào bất kỳ liên kết đáng nghi nào;
– Sau khi thực hiện tất cả các công việc trên thì người dân có thể liên lạc đến cơ quan, tổ chức về an ninh mạng, an toàn thông tin như Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Cục an toàn thông tin, Bộ tư lệnh tác chiến không gian mạng để được hỗ trợ một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất.
