Không trả nợ đúng hạn ngân hàng có quyền khởi kiện không?

1. Không trả nợ đúng hạn ngân hàng có quyền khởi kiện không?

Điều 274 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định nghĩa vụ là việc mà theo đó, một hoặc nhiều chủ thể (sau đây sẽ gọi chung là bên có nghĩa vụ) phải chuyển giao vật, chuyển giao quyền, trả tiền hoặc các giấy tờ có giá, thực hiện công việc hoặc không được thực hiện công việc nhất định vì lợi ích của một hoặc nhiều các chủ thể khác (sau đây gọi chung là bên có quyền). Theo đó, việc trả nợ cho ngân hàng khi vay tiền tại ngân hàng là nghĩa vụ của người vay. Thêm nữa, tại Điều 278 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định về thời hạn thực hiện nghĩa vụ, Điều này quy định thời hạn thực hiện nghĩa vụ do các bên thoả thuận, theo quy định của pháp luật hoặc là theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Bên có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ của mình đúng thời hạn, trừ trường hợp Bộ luật Dân sự, luật khác có liên quan quy định khác. Như vậy, thời hạn để người vay ngân hàng thực hiện nghĩa vụ trả tiền cho ngân hàng sẽ do bên vay và bên cho vay (ngân hàng) thỏa thuận với nhau và ghi rõ trong hợp đồng vay hai bên đã ký kết. Bên vay tiền ngân hàng phải thực hiện trả tiền cho ngân hàng đúng thời hạn hai bên đã giao kết với nhau. Lưu ý rằng, nghĩa vụ trả tiền cho ngân hàng mà người vay phải thực hiện bao gồm cả tiền lãi trên nợ gốc, trừ trường hợp người vay và bên cho vay (ngân hàng) có thoả thuận khác. Đồng thời đi đôi với nghĩa vụ trả nợ của người vay ngân hàng thì bên phía ngân hàng được quyền nhận khoản tiền mà người vay đã vay của mình theo đúng thời hạn hai bên đã giao kết với nhau và cả tiền lãi trên nợ gốc nếu có (quyền của bên ngân hàng ngoài việc được nhận khoản tiền gốc đã cho vay, khoản tiền lãi trên nợ gốc thì ngân hàng còn có quyền được nhận lãi trên nợ gốc theo lãi suất thỏa thuận trong hợp đồng vay tương ứng với thời hạn vay mà đến hạn chưa trả và lãi chậm trả theo quy định của pháp luật).

Điều 186 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp của mình khởi kiện vụ án (sau đây gọi chung là người khởi kiện) tại Tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Tức là, khi quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân bị xâm phạm thì cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp của mình khởi kiện vụ án tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Như vừa nói ở trên, khi ngân hàng cho một cá nhân, tổ chức vay tiền thì quyền của ngân hàng là được nhận khoản tiền mà người vay đã vay của mình theo đúng thời hạn hai bên đã giao kết với nhau, tiền lãi trên nợ gốc và lãi trên nợ gốc theo lãi suất thỏa thuận trong hợp đồng tương ứng với thời hạn vay mà đến hạn chưa trả; lãi chậm trả theo quy định của pháp luật (nếu có). Nghĩa vụ của người vay tiền là trả tiền cho ngân hàng đúng thời hạn, nhưng nếu như người vay tiền không trả tiền cho ngân hàng đúng thời hạn thì cũng tức là bên người vay đang vi phạm nghĩa vụ của mình đồng thời quyền và lợi ích hợp pháp của ngân hàng cũng đã bị xâm phạm kể từ thời điểm bên vay không trả tiền cho ngân hàng theo đúng thời hạn. Chính vì thế bên ngân hàng hoàn toàn có quyền khởi kiện người vay ra tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền để yêu cầu người vay trả tiền cho mình kể từ thời điểm bên vay vi phạm nghĩa vụ trả tiền.

2. Trình tự, thủ tục ngân hàng khởi kiện người vay khi người vay trả nợ không đúng hạn:

Theo như phân tích ở mục trên, ngân hàng hoàn toàn có quyền khởi kiện người vay ra tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền để yêu cầu người vay trả tiền cho mình kể từ thời điểm bên vay vi phạm nghĩa vụ trả tiền. Trình tự, thủ tục ngân hàng khởi kiện người vay khi người vay trả nợ không đúng hạn được thực hiện như sau:

2.1. Chuẩn bị hồ sơ:

Ngân hàng chuẩn bị hồ sơ khởi kiện người vay ra tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền để yêu cầu người vay trả tiền cho mình gồm những giấy tờ sau:

– Đơn khởi kiện (theo mẫu đơn số 23-DS được ban hành kèm theo Nghị quyết số 01/2017/NQ-HĐTP). Lưu ý trong đơn khởi kiện của ngân hàng phải ghi tên, địa chỉ của ngân hàng và họ, tên, chức vụ của người đại diện hợp pháp của ngân hàng tại mục tên, địa chỉ của người khởi kiện. Ở phần cuối đơn, người đại diện hợp pháp của ngân hàng phải ký tên và đóng dấu của ngân hàng;

– Tài liệu, chứng cứ chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của ngân hàng bị xâm phạm (ví dụ như hợp đồng vay tài sản giữa ngân hàng và người vay đã ký với nhau;…);

– CCCD/CMND của người đại diện hợp pháp của ngân hàng/người bị khởi kiện;

– Giấy tờ chứng minh hoạt động hợp pháp của ngân hàng;

– Các giấy tờ khác có liên quan (ví dụ như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của người vay khi người vay thực hiện vay thế chấp tài sản tại ngân hàng,…).

2.2. Nộp hồ sơ khởi kiện người vay ra tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền:

Sau khi ngân hàng đã chuẩn bị xong bộ hồ sơ khởi kiện người vay để yêu cầu người vay trả tiền cho mình, ngân hàng nộp hồ sơ đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ án bằng một trong các phương thức sau đây:

– Nộp trực tiếp tại Tòa án;

– Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính;

– Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (Người khởi kiện là ngân hàng phải truy cập vào Cổng thông tin điện tử của Tòa án, sau đó điền đầy đủ các nội dung đơn khởi kiện, ký điện tử và gửi đến Tòa án, kèm theo là những giấy tờ khác trong hồ sơ đã chuẩn bị).

2.3. Tòa án nhận và xử lý đơn khởi kiện yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng:

– Nhận đơn khởi kiện và ghi vào sổ nhận đơn:

+ Tòa án qua bộ phận tiếp nhận đơn phải nhận đơn khởi kiện do ngân hàng nộp trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi qua dịch vụ bưu chính và phải ghi vào sổ nhận đơn.

+ Trường hợp Tòa án nhận đơn khởi kiện của ngân hàng được gửi bằng phương thức gửi trực tuyến thì Tòa án in ra bản giấy và phải ghi vào sổ nhận đơn.

– Tòa án xác nhận đã nhận đơn khởi kiện của ngân hàng:

+ Khi nhận đơn khởi kiện nộp trực tiếp, Tòa án có trách nhiệm cấp ngay giấy xác nhận đã nhận đơn cho ngân hàng.

+ Đối với trường hợp nhận đơn qua dịch vụ bưu chính thì trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đơn khởi kiện, Tòa án phải gửi thông báo nhận đơn cho ngân hàng.

+ Trường hợp nhận đơn khởi kiện của ngân hàng bằng phương thức gửi trực tuyến thì Tòa án phải thông báo ngay việc nhận đơn cho ngân hàng qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án.

– Xem xét đơn khởi kiện của ngân hàng: Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được đơn khởi kiện của ngân hàng, Chánh án Tòa án phân công một Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện.

– Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải xem xét đơn khởi kiện của ngân hàng và ra quyết định xử lý đơn khởi kiện của ngân hàng (sửa đổi, bổ sung, thụ lý, chuyển đơn, trả lại đơn).

2.4. Tòa án thụ lý vụ án:

– Sau khi nhận được đơn khởi kiện yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng, Tòa án phải xem xét những tài liệu, chứng cứ cần thiết mà ngân hàng đã nộp lên.

– Nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền của mình thì Tòa án sẽ thông báo cho ngân hàng để ngân hàng nộp tiền tạm ứng án phí.

– Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo của tòa án, ngân hàng phải nộp tiền tạm ứng án phí.

– Sau khi nộp tiền tạm ứng án phí tại cơ quan thi hành án, ngân hàng nộp lại biên lai thu tiền tạm ứng án phí cho Tòa án.

– Tòa án thụ lý đơn khởi kiện yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng sau khi nhận được biên lai này.

2.5. Chuẩn bị xét xử:

– Thời hạn chuẩn bị xét xử vụ án yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng được quy định như sau:

+ 04 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng.

+ Đối với vụ án yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng mà phức tạp hoặc có trở ngại khách quan thì Chánh án Tòa án nơi thụ lý vụ án yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng có thể ra quyết định để gia hạn thêm thời hạn chuẩn bị xét xử một lần nhưng không quá 02 tháng.

– Trong giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng, thẩm phán được phân công giải quyết vụ án phải tiến hành:

+ Lấy lời khai của các đương sự trong vụ án (người vay, ngân hàng,…);

+ Tiến hành các phiên họp thực hiện kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai các chứng cứ;

+ Hòa giải;

+ Tiến hành xem xét, thẩm định tại chỗ hoặc định giá, ủy thác thu thập chứng cứ (nếu có).

2.6. Đưa vụ án yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng ra xét xử sơ thẩm:

– Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án yêu cầu người vay trả tiền cho mình của ngân hàng ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa.

– Trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn mở phiên tòa có thể được kéo dài nhưng không quá 30 ngày.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

– Bộ Luật Dân sự 2015;

– Bộ Luật Tố tụng dân sự 2015.