Bẫy thanh khoản là gì? Dấu hiệu nhận biết và ví dụ thực tế?

1. Bẫy thanh khoản là gì?

Trong thời điểm suy thoái kinh tế hiện tại, nhiều người lại nghĩ ngay đến bẫy thanh khoản. Bẫy thanh khoản là một trong những tình trạng kinh tế xấu thường xảy ra trong những thời điểm suy thoái nền kinh tế gây ra nhiều hậu quả thật đáng tiếc. Vậy, Bẫy thanh khoản là gì? Dấu hiệu nhận biết và ví dụ thực tế?

1.1. Khái niệm bẫy thanh khoản:

Để hiểu được bẫy thanh khoản là gì, trước tiên chúng ta cần phải biết thanh khoản là gì. Thanh khoản là thuật ngữ chỉ khả năng chuyển đổi thành tiền của một mặt hàng, sản phẩm nào đó một cách nhanh chóng. Thanh khoản là một trong những yếu tố quan trọng trong đầu tư với sự đảm bảo rằng các nhà đầu tư có thể bán tài sản của mình và rút lại tiền mặt nhanh chóng, dễ dàng khi cần thiết.

Bẫy thanh khoản là tình trạng lãi suất thị trường bị rơi xuống mức thấp nhất có thể dẫn tới tình trạng mọi người có tâm lý giữ tài sản với tính thanh khoản cao nhưng khả năng sinh lời thấp. Do tâm lỳ lo sợ này, tạo ra một thị trường không có sự đầu tư và tăng trưởng, tạo cho nền kinh tế bị rơi vào tình trạng suy thoái, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao cũng như giá trị hàng hóa bị suy giảm.

Trong trường hợp này cho dù Ngân hàng Trung ương có bơm tiền để kích thích nền kinh tế thì vẫn thất bại do cầu tiền đang rất thấp. Đây là một tình trạng đáng lo ngại cho một nền kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng và có thể trên đà suy thoái khó có thể phục hồi.

1.2. Nguyên nhân của bẫy thanh khoản:

Bẫy thanh khoản xảy ra có thể do nhiều nguyên nhân tác động, ảnh hưởng. Dưới đây là một số nguyên nhân chính của bẫy thanh khoản theo sự đánh giá và nhìn nhận từ các chuyên gia kinh tế:

– Thứ nhất, bẫy thanh khoản do tình trạng giảm phát. Giảm phát là tình trạng giảm giá của hàng hóa và dịch vụ trong một khoảng thời gian dài. Giá trị hàng hóa bị giảm đi do sự tăng vọt của cung tiền tệ so với nhu cầu tiêu dùng. Mọi người lựa chọn giữ tiền mặt vì mong muốn giá cả hàng hóa, dịch vụ sẽ giảm trong tương lai. Dòng tiền vì thế mà không được lưu thông, trong một trường hợp cực đoan nhất, giá cả hàng hóa tiếp tục giảm. Giá cả hàng hóa giảm thì chi phí đầu tư sản xuất sẽ bắt buộc phải giảm để đảm bảo sự tồn tại của doanh nghiệp. Do đó, tình trạng cắt giảm sản xuất, giảm lương, thậm chí là tình trạng sa thải, số lượng lớn người lao động mất việc làm là điều khó tránh khỏi. Vòng lặp giảm phát này chính là điều kiện để sản sinh ra bẫy thanh khoản.

– Thứ hai, nhu cầu đầu tư thấp cũng là một nguyên nhân dẫn đến cơ hội cho sự phát sinh bẫy thanh khoản. Các công ty xoay vốn bằng cách phát hành trái phiếu và cổ phiếu. Nếu không có sự đầu tư, các nhà đầu tư không thực hiện hay cũng chẳng mặn mà về vấn đề đầu tư sẽ là một sự kìm hãm cho sự phát triển của các doanh nghiệp. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng lo sợ rủi ro hơn, không thực hiện mở rộng sản xuất cũng thắt chặt cơ hội đầu tư từ bên ngoài. Từ đó, gây ra bẫy thanh khoản.

– Thứ ba, do ngân hàng lo ngại về rủi ro tín dụng. Khi các vấn đề khủng hoảng tín dụng bùng phát, ngân hàng sẽ có xu hướng thắt chặt các khoản vay nhằm đảm bảo nguồn vốn lưu động mà ngân hàng có đủ để duy trì và hạn chế các rủi ro xấu cho ngân hàng. Từ đó, dù lãi suất thấp nhất, các doanh nghiệp, người tiêu dùng cũng rất khó để thực hiện vay vốn ngân hàng. Các ngân hàng sẽ thực hiện phân duyệt hồ sơ một cách khắt khe nhất với các tiêu chuẩn đề ra. Doanh nghiệp, người tiêu dùng muốn vay ngân hàng phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu khắt khe ấy. Từ đó nguy cơ bẫy thanh khoản cũng được tạo dựng và hình thành.

Từ nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn tới bẫy thanh khoản, xong hậu quả mà chúng đem lại là những thiệt hại rất lớn, ảnh hưởng nhiều đến tình hình kinh tế thị trường.

2. Dấu hiệu nhận biết bẫy thanh khoản:

Bẫy thanh khoản gây ra nhiều hậu quả xuấu cho nền kinh tế thị trường, dưới đây là những dấu hiệu nhận biết bẫy thanh khoản mà bạn cần biết:

• Thứ nhất, lãi suất thị trường rất thấp hoặc gần bằng 0%. Có thể bạn không ngờ được rằng bẫy thanh khoản lại có thể xuất hiện khi lãi suất thị trường cực kỳ thấp như vậy. Bẫy thanh khoản có thể xảy ra khi lãi suất thị trường rất thấp, do đó, các cá nhân sẽ không có động lực để đầu tư, doanh nghiệp cũng không có động lực để vay tiền mở rộng sản xuất.
• Thứ hai, từ sự suy giảm của hoạt động đầu tư và kinh doanh. Chỉ một tác động của lãi suất thị trường thấp là chưa đủ. Để bẫy thanh khoản xảy ra, sự thiếu hụt của các hoạt động đầu tư và kinh doanh tác động cùng lãi suất cực kỳ thấp sẽ tạo lên một đòn khá mạnh vào kinh tế thị trường. Bẫy thanh khoản được kích hoạt xuất hiện chính là do các nhà đầu tư thì chỉ ưu tiên giữ tiền, các tài khoản có tính thanh khoản cao, không có sự đầu tư, không để cho dòng tiền được lưu thông. Doanh nghiệp cũng lo ngại rủi ro và thắt chặt sản xuất, hạn chế mở rộng quy mô thực hiện thu hút đầu tư. Từ sự tác động hai bên sẽ tạo lên một rủi ro lớn kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế hiện đại. Đó chính là dấu hiệu rõ nét của bẫy thanh khoản.

Bẫy thanh khoản mang lại nhiều hậu quả khó lường cho hệ thống nền kinh tế quốc dân và nền kinh tế toàn cầu.  Từ bẫy thanh khoản này, tỷ lệ thất nghiệp sẽ ngày càng tăng cao, giảm sức mua một cách trông thấy và làm suy thoái nền kinh tế. Kinh tế sẽ bị suy thoái trầm trọng nếu thực tế bẫy thanh khoản được kích hoạt trong thời gian dài và không có biện pháp khắc phục. Cũng như nói, đồng tiền không được lưu thông là đồng tiền chết. Nếu chúng ta không biết cách vận dụng đề dòng tiền đó được lưu thông đúng cách sẽ đem lại nhiều tác hại nguy hiểm tới tình trạng kinh tế quốc gia và nền kinh tế toàn cầu.

3. Ví dụ thực tế về bẫy thanh khoản:

Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất về bẫy thanh khoản trong lịch sử là cuộc Đại suy thoái năm 1929. Sau sự sụp đổ của thị trường chứng khoán Mỹ vào tháng 10 năm đó, mọi người đã chọn giữ tiền mặt và các quỹ thụ động thay vì đầu tư và chi tiêu. . Điều này dẫn đến sự sụt giảm trong sản xuất và gia tăng tỷ lệ thất nghiệp, cuối cùng gây ra suy thoái kinh tế trên toàn thế giới.

Bàn về bẫy thanh khoản không thể không nhắc đến cuộc khủng hoảng kinh tế xảy ra ở Nhật Bản trong những năm 1990. Vào cuối những năm 1980, thị trường chứng khoán và bất động sản Nhật Bản đã trải qua sự tăng trưởng nhanh chóng. Tuy nhiên, khi giá trị của những tài sản này bắt đầu giảm, các doanh nghiệp và người tiêu dùng đã chọn giữ tiền mặt của họ hơn là chi tiêu hoặc đầu tư. Điều này dẫn đến suy thoái kinh tế và chính phủ Nhật Bản đã phản ứng bằng cách liên tục cắt giảm lãi suất trong nỗ lực giải cứu nền kinh tế khỏi bong bóng bất động sản.

Thời điểm hiện tại, năm 2023 cũng là năm nhiều sóng gió với biết bao nhiêu vấn đề kinh tế nổi cộm xảy ra. Thị trường bất động sản leo dốc, thị trường chứng khoán rơi vào nguy hiểm với chuỗi rớt giá liên tục, vàng cũng bấp bênh, có thời điểm lao dốc thẳng đứng. Năm nay chính là một năm nhiều sóng gió cho các nhà đầu tư ở nhiều lĩnh vực quan trọng mà năm trước đó dự đoán là một năm thăng tiến, phát triển vững mạnh. Không chỉ là sự ảnh hưởng từ đại dịch Covid, cùng với tác động kinh tế do cuộc chiến Nga – Ukraina và nhiều tác động khác làm cho nền kinh tế thị trường của Việt Nam đang chững lại. Thời điểm hiện tại, kinh tế Việt Nam đang phát triển chậm lại, dù chưa xuất hiện bẫy thanh khoản xong cũng là một lời cảnh báo nguy hiểm nếu chúng ta không biết cách điều chỉnh và thắt chặt hợp lý. Hiện nay, với tình hình thị trường việc làm đang trên đà nguy hiểm, nhiều đối tượng người lao động lo lắng vì trượt dài trong chuỗi thời gian thất nghiệp, khó kiếm được việc làm dù có chuyên môn, kỹ năng và kinh nghiệm khá tốt. Dù chưa đạt tới bẫy thanh khoản, xong điều này cũng cho thấy được một mối đe dọa ít nhiều cần quan tâm.

Như vậy, bẫy thanh khoản được tạo ra trong thời đại suy thoái kinh tế. Nó là một điểm báo nguy hiểm cho sự phát triển kinh tế trong xã hội, nó cũng ảnh hưởng rất lớn đến chính chúng ta về các mặt xã hội. Việc tìm hiểu “Bẫy thanh khoản là gì? Dấu hiệu nhận biết và ví dụ thực tế?” sẽ giúp bạn tìm ra được những biện pháp phòng tránh và khôi phục khó khăn kinh tế hiệu quả