Khởi kiện hành vi lừa đảo qua mạng xã hội phải làm thế nào?

1. Hồ sơ, thủ tục thực hiện khởi kiện, tố cáo hành vi lừa đảo qua mạng xã hội: 

1.1. Hồ sơ khởi kiệ, tố cáo hành vi lừa đảo qua mạng xã hội: 

– Đơn tố cáo hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. 

– Các tài liệu, hồ sơ chứng minh việc bị lừa đảo như các ảnh chụp đoạn chat tin nhắn; video, ghi âm, các giao dịch chuyển tiền,… 

– Giấy tờ tùy thân (gồm Chứng minh thư nhân dân hoặc Căn cước công dân) của người nộp hồ sơ. 

– Các giấy tờ, tài liệu khác (nếu có). 

1.2. Thủ tục khởi kiện, tố cáo hành vi lừa đảo qua mạng xã hội: 

Bước 1: Nộp hồ sơ: 

Sau khi chuẩn bị hồ sơ gồm đầy đủ các giấy tờ trên, cá nhân nộp hồ sơ đến cơ quan công an có thẩm quyền. 

Hiện nay, theo khuyến nghị của phía bên cơ quan công an, người dân có thể trình báo qua đường dây nóng. Cụ thể là: 

– Đường dây nóng 113.

– Đường dây nóng Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao: 069.219.4053.

– Người dân có thể gọi đến số điện thoại đường dây nóng 08.3864.0508 (đối với khu vực Thành phố Hồ Chí Minh). 

Bước 2:Tiếp nhận hồ sơ và xử lý: 

Sau khi tiếp nhận hồ sơ trình báo của người dân, cơ quan công an có thẩm quyền sẽ tiến hành tiếp nhận đơn và xác minh. Nếu có dấu hiệu tội phạm sẽ thực hiện quy trình tố tụng hình sự theo quy định. 

2. Một số hình thức lừa đảo qua mạng hiện nay người dân cần lưu ý: 

Hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, các đối tượng lừa đảo đã lợi dụng điều này để thực hiện hành vi phạm tội. Việc lừa đảo qua mạng được hiểu là các đối tượng thông qua mạng máy tính, mạng internet, các đối tượng lên các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo hay qua Email,… để nhằm khiến người người khác tin tưởng thực hiện hành vi nào đó để chiếm đoạt tiền của họ. 

Có thể kể đến một số hình thức lừa đảo phổ biến hiện nay rất nhiều người mắc phải dẫn đến “tiền mất tật mang” như: 

– Lừa đảo thông qua hình thức làm nhiệm vụ trên mạng:

Lợi dụng việc người dân muốn tìm việc làm nhẹ lương cao, làm ở nhà hay đặc biệt những bà mẹ bỉm sữa đang nuôi con cần việc làm online để có thể trang trải cuộc sống, bọn lừa đảo tạo ra những nhiệm vụ thực hiện qua các đường link, cụ thể làm nhiệm vụ như cộng tác viên của shopee, lazada, sen đỏ, hay ấn tim những video, clip trên tiktok,… là được tiền. 

Trước hết, chúng yêu cầu chuyển tiền vài chục nghìn, vài trăm nghìn, thực hiện nhiệm vụ xong sẽ được trả lại tiền gốc và tiền hoa hồng hưởng. Ban đầu, số tiền ít chúng chuyển trả lại với mục đích để làm an tâm người dân. Sau đó, chúng yêu cầu người dân chuyển số tiền lớn, người dân tin tưởng và chuyển tiền, thực hiện nhiệm vụ xong, người ta đưa ra các lý do rằng tiền chưa giải ngân được, hay nhiệm vụ hoàn thành chưa đạt yêu cầu, phải chuyển tiền tiếp để lấy được số tiền trước đó. Cứ như vậy, vì mong muốn nhận được số tiền trước đó mà người dân cứ chuyển tiền chuyển tiền cho bọn lừa đảo.

– Lừa đảo theo hình thức gọi điện báo người dân nhận được quà từ nước ngoài gửi về hoặc được trúng thưởng: 

Đây là một trong những hình thức lừa đảo phổ biến rất nhiều người đã nhẹ mà tin tưởng ngay. Cụ thể là bên lừa đảo thường sẽ mạo danh là người bên nước ngoài nhắn tin nói chuyện một thời gian với người dân, sau đó nói rằng có món quà gửi về là tiền hoặc đồ đạc có giá trị. 

Các đối tượng lừa đảo tự xưng là người nước ngoài hoặc Việt kiều đang sinh sống ở nước ngoài kết bạn qua mạng xã hội như Facebook, Skype. Sau khi đồng ý kết bạn, những người này sẽ chủ động làm quen rồi thường xuyên nhắn tin, trò chuyện để dụ dỗ và chiếm cảm tình của nạn nhân. Tiếp theo ngỏ ý gửi tặng cho về Việt Nam. Mấy ngày sau sẽ có người liên hệ mạo danh là nhân viên của công ty giao hàng, nhân viên hải quan hoặc ngân hàng  và nói rằng quà đang bị giữ tại hải quan gặp rắc rối và nộp một số tiền phí để lấy được quà ra. 

Vì tâm lý “ham của” cũng như thiếu hiểu biết, người dân cứ thế chuyển khoản và làm theo hướng dẫn của bên lừa đảo, bị mất tiền và rồi sau khi nhận được tiền của người dân, chúng sẽ cắt đứt liên lạc. 

3. Chế tài xử lý đối với hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản: 

* Khung 1: Mức phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm: 

– Cá nhân có hành vi chiếm đoạt tài sản của người khác bằng hành vi gian dối, giá trị chiếm đoạt từ 2 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng. 

– Cá nhân có hành vi gian đối để chiếm đoạt tài sản của người khác mà dưới 2 triệu đồng, tuy nhiên thuộc một trong các trường hợp sau: 

+ Trước đó đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản nhưng vẫn còn vi phạm. 

+ Trước đó đã bị kết án về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc một trong các tội bao gồm tội cướp tài sản (Điều 168); tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 169); tội cưỡng đoạt tài sản (Điều 170); tội cướp giật tài sản (Điều 171); tội công nhiên chiếm đoạt tài sản (Điều 172); tội trộm cắp tài sản (Điều 173); tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (Điều 175); tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản (Điều 290) mà còn vi phạm. 

+ Thực hiện hành vi và có gây ảnh hướng xấu đến an ninh, trật tự hay an toàn xã hội. 

+ Thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản và tài sản đó là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại hay gia đình họ. 

* Khung 2: Mức phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

– Thực hiện chiếm đoạt tài sản có tổ chức. 

– Tính chất chuyên nghiệp khi thực hiện hành vi. 

– Giá trị tài sản chiếm đoạt từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng. 

– Tái phạm nguy hiểm. 

– Dùng thủ đoạn xảo quyệt

– Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức để chiếm đoạt tài sản. 

* Khung 3: Mức phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

– Tài sản chiếm đoạt có giá trị từ 200 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng. 

– Lợi dụng thiên tai, dịch bệnh để chiếm đoạt tài sản. 

* Khung 4: Mức phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

– Giá trị tài sản chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên. 

– Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp để nhằm chiếm đoạt tài sản. 

Bên cạnh đó, ngoài mức phạt tù như trên thì người thực hiện hành vi phạm tội còn bị phạt tiền mức từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng. 

Hay cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. Đồng thời, bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

(căn cứ Điều 174 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017). 

4. Biện pháp để tránh bị sập bẫy lừa đảo qua mạng: 

Để tránh bị lừa đảo qua mạng, người dân cần tỉnh táo và lưu ý những điều sau đây: 

Thứ nhất, tuyệt đối không được ấn vào những đường link dẫn lạ trên các trang mạng xã hội như facebook, zalo, e-mail,… Bởi thực tế khi ấn vào những đường link này là bước đầu các đối tượng lừa đảo lấy được thông tin đăng nhập của bạn. 

Do đó, không nên truy cập vào các đường link không rõ nguồn gốc hoặc có nghi ngờ về độ an toàn của đường link đó.

Thứ hai, không tin vào những thông tin tuyển dụng làm những công việc nhẹ nhàng nhưng lương cao; những công việc phải đặt cọc trước,… Như hiện nay, việc lừa đảo làm các công việc cho các gian hàng thương mại điện tử như Lazada, Shopee, Tiki,… bị các đối tượng lừa đảo lợi dụng, làm nhiệm vụ sau đó sẽ phải chuyển tiền cho đối tượng lừa đảo. Chính vì vậy, khi nhận được các thông tin tuyển dụng trên mạng xã hội, người dân cần thận trọng tìm hiểu và tuyệt đối không được tin vào những lời mời chào làm việc nhẹ nhưng được nhận lương cao. 

Thứ ba, những mật khẩu của tài khoản mạng xã hội cần thường xuyên thay đổi và đặt mật khẩu mã hóa phải mạnh và giữ kín để nhằm mục đích tăng tính bảo mật cho tài khoản. Ngoài ra, người sử dụng mạng xã hội nên cài đặt thêm các phần mềm diệt virus, thường xuyên cập nhật các bản vá lỗi của phần mềm và hệ điều hành.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017.