Khởi kiện chia tài sản thừa kế khi đã hết thời hiệu

Khởi kiện chia tài sản thừa kế khi đã hết thời hiệu. Chia di sản thừa kế khi thời hiệu khởi kiện đã hết.

Tóm tắt câu hỏi:

Xin chào Luật sư! Xin Luật sư vui lòng cho em được tư vấn việc này: Ông A năm 2014 khởi kiện ông B yêu cầu chia thừa kế, vì cha ruột của ông A và B chết năm 2004 ( theo giấy chứng tử ), khi Tòa án thụ lý và giải quyết vụ kiện thì ông B đã đưa ra được bằng chứng là cha của các ông chết năm 2003 chứ không phải năm 2004 do vậy yêu cầu chia thừ kế của ông A không được tòa án chấp nhận vì đã hết thời hiệu chia thừa kế. Ông A rút đơn khởi kiện ( có thể ông A sẽ tiếp tục kiện khi Bộ Luật dân sự 2015 có hiệu lực từ ngày 01/01/2017 về thời hiệu khởi kiện chia thừa kế ), sau khi ông A rút đơn và Tòa án đã có quyết định đình chỉ thì ông B có hành vi TẨU TÁN TÀI SẢN bằng cách: chuyển nhượng toàn bộ đất ruộng, đất thổ, kể cả nhà đang ở cho con ruột của mình, hiện vợ chồng ông B không đứng tên bất cứ tài sản nào khác. Xin hỏi như vậy hành vi của ông B có được xem là tẩu tán tài sản không? Ông A có quyền khởi kiện yêu cầu chia thừa kế vào năm 2017 không? Rất mong Luật sư cho xin vài ý kiến để ông A đảm bảo được quyền lợi của mình. Xin cám ơn rất nhiều! ?

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Cơ sở pháp lý:

– Bộ luật dân sự năm 2005.

2. Luật sư tư vấn:

Theo quy định tại Điều 645 Bộ luật dân sự năm 2005 về thời hiệu khởi kiện về thừa kế:

"Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là ba năm, kể từ thời điểm mở thừa kế."

Do ông B đã đưa ra bằng chứng chứng minh được cha của các ông chết năm 2003 nên ông A khỏi kiện năm 2014 đã hết thời hiệu khởi kiện thừa kế. Tòa án không chấp nhận đơn của ông A là sai. Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 2.4 Điều 2 Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP về việc không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế:

"a. Trường hợp trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về quyền thừa kế và có văn bản cùng xác nhận là đồng thừa kế hoặc sau khi kết thúc thời hạn mười năm mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về hàng thừa kế và đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung của các thừa kế. Khi có tranh chấp và yêu cầu Toà án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết và cần phân biệt như sau:

a.1. Trường hợp có di chúc mà các đồng thừa kế không có tranh chấp và thoả thuận việc chia tài sản sẽ được thực hiện theo di chúc khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo di chúc.

a.2. Trường hợp không có di chúc mà các đồng thừa kế thảo thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo thoả thuận của họ.

a.3. Trường hợp không có di chúc và các đồng thừa kế không có thoả thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo quy định của pháp luật về chia tài sản chung.

b. Trường hợp người chết để lại di sản cho các thừa kế nhưng các thừa kế không trực tiếp quản lý, sử dụng mà di sản đó đang do người khác chiếm hữu bất hợp pháp hoặc thuê, mượn, quản lý theo uỷ quyền… thì các thừa kế có quyền khởi kiện người khác đó để đòi lại di sản."

Vậy, sau mười năm hết thời hiệu khởi kiện thừa kế, mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về hàng thừa kế thì di sản do người chết để lại trở thành tài sản chung. Mà ở đây ông B lại coi di sản đó thuộc về mình do đã hết thời hiệu khởi kiện về thừa kế là sai, ông B cũng đã chuyển nhượng số di sản bao gồm đất ruộng, đất thổ và nhà đang ở, nên theo điểm b khoản 2.4 thì ông A có quyền khởi kiện con của ông B để đòi lại di sản thừa kế.

Hành vi tẩu tán tài sản được hiểu là hành vi trốn tránh nghĩa vụ về tài sản tức là tài sản thuộc đối tượng đang tranh chấp mà mang đi cầm cố, thế chấp mua bán hoặc tặng cho…và nếu chứng minh được hành vi đó là tẩu tán tài sản thì mọi giao dịch liên quan sẽ bị coi là không hợp pháp.

Cha ông A và ông B mất không có di chúc thì di sản để lại được coi là tài sản chung, tài sản đó có thể chia theo thỏa thuận của ông A và ông B hoặc nếu không có thỏa thuận thì di sản được chia theo pháp luật. Do đó, ông B không phải là người duy nhất được thừa hưởng số di sản mà một phần nó còn thuộc về ông A, đang trong thời gian tranh chấp mà ông B lại chuyển di sản cho con nên có thể thấy hành vi của ông B  được coi là tẩu tán tài sản nhằm trốn tránh việc phải chia thừa kế.

Về việc ông A có được khởi kiện năm 2017 không thì trong trường hợp này, thời gian ông A nộp đơn khởi kiện là năm 2014 nên bắt buộc phải áp dụng theo Bộ luật dân sự năm 2005 hiện hành, đến năm 2017 thì ông A hoàn toàn có thể khỏi kiện, theo quy định tại Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 về thời hiệu thừa kế:

>>> Luật sư tư vấn pháp luật dân sự qua tổng đài: 1900.6568

"1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

2. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

3. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế."

Quy định về thời hiệu khởi kiện theo Bộ luật dân sự 2005 khác so với Bộ luật dân sự 2015, đặc biệt là về những di sản là bất động sản đã hết thời hiệu khỏi kiện là 10 năm theo luật hiện hành và liệu có được khôi phục thời hiệu khởi kiện theo bộ luật mới. Điều này phụ thuộc và các văn bản hướng dẫn Nghị định, Thông tư hướng dẫn cụ thể về Bộ luật mới. Theo đó, năm 2017 ông A vẫn có thể khởi kiện, nhưng việc Tòa án chấp nhận đơn khởi kiện hay không còn phụ thuộc vào văn bản hướng dẫn của Bộ luật dân sự năm 2015 sẽ quy định chi tiết.