Cảnh sát giao thông sử dụng vũ lực khi đang thi hành công vụ là một vấn đề nhạy cảm và gây nhiều tranh cãi. Việc sử dụng vũ lực để trấn áp người vi phạm phải tuân theo đúng các quy định của pháp luật. Vậy trong trường hợp này thì cảnh sát giao thông được sử dụng vũ lực?
Mục lục bài viết
1. Quyền hạn của cảnh sát giao thông?
Căn cứ Văn bản hợp nhất Luật Giao thông đường bộ năm 2023 và Điều 8 Thông tư 32/2023/TT-BCA, quyền hạn của CSGT được quy định như sau:
– Được dừng các phương tiện giao thông theo quy định của Luật Giao thông đường bộ, Thông tư 32/2023/TT-BCA và quy định khác có liên quan. Trong quá trình kiểm soát, được phép tiến hành kiểm soát phương tiện giao thông, giấy tờ của phương tiện giao thông, người, giấy tờ của người điều khiển phương tiện giao thông và giấy tờ tùy thân của người trên phương tiện giao thông theo quy định của pháp luật. CSGT cũng được quyền kiểm soát việc thực hiện các quy định về an toàn vận tải đường bộ.
– Yêu cầu cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân hợp tác và hỗ trợ trong việc giải quyết các tình huống như tai nạn giao thông, ùn tắc, hoặc các trường hợp gây mất trật tự và an toàn giao thông trên đường bộ. Trong trường hợp cấp bách nhằm bảo vệ an ninh quốc gia, duy trì trật tự, an toàn xã hội, hoặc ngăn chặn hậu quả nguy hiểm cho cộng đồng, cán bộ CSGT có thể huy động phương tiện giao thông, phương tiện thông tin liên lạc, và các phương tiện khác của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc người điều khiển, sử dụng phương tiện giao thông đó theo quy định của Luật Công an nhân dân. Huy động này có thể được thực hiện thông qua yêu cầu trực tiếp hoặc bằng văn bản.
– Được áp dụng các biện pháp ngăn chặn và xử lý vi phạm hành chính về giao thông đường bộ cũng như trật tự, an toàn xã hội và các hành vi vi phạm pháp luật khác theo quy định.
– Có thể tạm ngừng hoạt động di chuyển trên một số phần của đường, điều chỉnh luồng và tuyến đường, cũng như chỉ định các vị trí tạm thời để dừng hoặc đỗ phương tiện giao thông khi có tình huống ùn tắc giao thông, tai nạn giao thông, hoặc khi cần thực hiện các biện pháp để đảm bảo an ninh, trật tự và an toàn xã hội.
– Cán bộ Cảnh sát giao thông được trang bị và được phép sử dụng các phương tiện giao thông, các thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ, vũ khí, công cụ hỗ trợ, phương tiện thông tin liên lạc và các phương tiện kỹ thuật khác theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính (sửa đổi, bổ sung năm 2020), Luật quản lý và sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017, cũng như các quy định khác của pháp luật liên quan và của Bộ Công an.
– Các quyền hạn khác của lực lượng Công an nhân dân theo quy định của pháp luật.
2. Cảnh sát giao thông có được dùng vũ lực trấn áp người vi phạm không?
Cảnh sát giao thông có thẩm quyền áp dụng các biện pháp ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm giao thông đường bộ và trật tự xã hội, cũng như các hành vi vi phạm khác theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, trong Thông tư 32/2023/TT-BCA, không có quy định nào cho phép cảnh sát giao thông có quyền đánh người vi phạm hoặc sử dụng vũ lực đối với họ.
Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 14 Nghị định 208/2013/NĐ-CP, CSGT sẽ được phép sử dụng công cụ hỗ trợ hoặc vũ thuật để khống chế đối tượng vi phạm trong một số trường hợp đặc biệt như sau:
– Thông báo, giải thích cho người có hành vi vi phạm biết rõ là họ đã phạm luật và yêu cầu họ dừng ngay hành vi vi phạm. Yêu cầu người vi phạm xuất trình giấy tờ tuỳ thân và các giấy tờ cần thiết khác để tiến hành kiểm tra.
– Nếu người vi phạm có hành vi chống người thi hành công vụ thì được quyền bắt giữ; được quyền khám người, phương tiện vi phạm; tước bỏ, vô hiệu hóa vũ khí, hung khí, công cụ hỗ trợ, vật liệu nổ.
– Được quyền cưỡng chế người có hành vi phạm luật chấm dứt sự vi phạm đó và chấp hành hiệu lệnh, yêu cầu của người thi hành công vụ.
– Khi có tình huống tập trung đông người chống lại người thi hành công vụ, cần thực hiện các biện pháp vận động và thuyết phục đối tượng dừng hành vi vi phạm. Trong trường hợp cần thiết, phải áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật về bảo đảm trật tự công cộng để giải tán đám đông, ngăn chặn, bao vây, kiểm soát, cô lập, hoặc bắt giữ các đối tượng cầm đầu, tổ chức, hoặc kích động.
– Trong trường hợp cần thiết, khẩn cấp hoặc khi có người chống đối người thi hành công vụ sử dụng vũ khí quân dụng hoặc vũ khí thô sơ tấn công người thi hành công vụ, việc sử dụng vũ lực, công cụ hỗ trợ và các phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ hoặc nổ súng để tự vệ, tấn công, kiểm soát hoặc bắt giữ người chống đối được quyết định tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm, cũng như từng trường hợp cụ thể. Hành động nổ súng trong quá trình thi hành nhiệm vụ phải tuân thủ quy định tại Điều 22 của Luật quản lý và sử dụng vũ Khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017 cùng với các quy định khác của pháp luật có liên quan.
– Việc xử lý người có hành vi chống người thi hành công vụ được thực hiện theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính và pháp luật hình sự, pháp luật tố tụng hình sự.
Các hành động kiểm soát, trấn áp đối tượng vi phạm chỉ được coi là hợp pháp khi chúng được xem xét trong ngữ cảnh của “phòng vệ chính đáng” hoặc “tình thế cấp thiết”, như được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi năm 2017. Bất kỳ hành vi nào vượt quá phạm vi này đều bị coi là vi phạm pháp luật.
Do đó, CSGT không được phép đánh người vi phạm. Quyền hạn của họ chỉ bao gồm việc sử dụng vũ lực để kiểm soát đối tượng chống lại người thi hành công vụ và các tình huống liên quan được quy định trong luật.
3. Cảnh sát giao thông được nổ súng trong trường hợp nào?
Những trường hợp cho phép CSGT được nổ súng quy định tại Điều 23 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017, trong đó có 05 trường hợp phải cảnh báo trước khi nổ súng và 06 trường hợp được nổ súng luôn mà không cần cảnh báo. Cụ thể như sau:
– Các trường hợp phải cảnh báo trước khi nổ súng thông qua hành động, mệnh lệnh lời nói hoặc bắn chỉ thiên:
+ Người sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, hoặc các phương tiện, công cụ khác đang gây ra sự hỗn loạn trật tự công cộng và đe dọa tính mạng, sức khỏe, và tài sản của người khác.
+ Người đang sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, vũ lực, hoặc các công cụ, phương tiện khác để tấn công hoặc chống lại người thi hành công vụ hoặc người khác, đe dọa tính mạng và sức khỏe của họ.
+ Khi biết rõ đối tượng đang thực hiện hành vi phạm tội nghiêm trọng, phạm tội rất nghiêm trọng, phạm tội đặc biệt nghiêm trọng.
+ Người đang bị bị bắt, bị truy nã, bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, hoặc đang bị tạm giữ, tạm giam, bị áp giải, xét xử hoặc đang trong thời gian chấp hành hình phạt tù đang thực hiện hành vi chống trả hoặc đe dọa tính mạng và sức khỏe của người thi hành công vụ hoặc người khác. Đối tượng cũng bao gồm người đang tấn công hoặc giải thoát người bị dẫn giải, tạm giam, áp giải do phạm tội nghiêm trọng, phạm tội rất nghiêm trọng, phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, hoặc tái phạm nguy hiểm.
+ Nổ súng vào phương tiện giao thông đường thủy nội địa, phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, trừ trường hợp nổ súng vào phương tiện giao thông của cơ quan lãnh sự nước ngoài, cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan đại diện tổ chức quốc tế để dừng phương tiện đó trong trường hợp đối tượng điều khiển phương tiện đó tấn công hoặc đe dọa trực tiếp đến tính mạng người thi hành công vụ hoặc người khác; hoặc khi biết rõ rằng phương tiện đó do đối tượng phạm tội điều khiển cố ý chạy trốn, trừ khi trên phương tiện có người hoặc con tin; hoặc khi biết rõ rằng trên phương tiện đó có đối tượng phạm tội hoặc có vũ khí, vật liệu nổ trái phép, tài liệu phản động, bí mật nhà nước, ma túy, hoặc bảo vật quốc gia cố ý chạy trốn, trừ khi trên phương tiện có người hoặc con tin.
– Các trường hợp được nổ súng mà không cần cảnh báo:
+ Những người sản xuất, mua bán, tàng trữ, vận chuyển hoặc tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy có thể sử dụng vũ khí, vật liệu nổ chống lại việc bị bắt giữ.
+ Người đang sử dụng vũ khí hoặc vật liệu nổ có thể đang thực hiện các hành vi phạm tội như khủng bố, giết người, bắt cóc con tin, hoặc đang chống lại việc bị bắt giữ sau khi thực hiện xong hành vi phạm tội đó.
+ Người đang sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, hoặc vũ lực có thể trực tiếp đe dọa tính mạng của người thi hành công vụ hoặc người khác.
+ Người đang trực tiếp thực hiện hành vi cướp súng của người thi hành công vụ.
+ Người đang sử dụng vũ khí hoặc vật liệu nổ có thể tấn công hoặc đe dọa trực tiếp an toàn của nhân viên bảo vệ, các công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia, và các mục tiêu quan trọng cần bảo vệ được pháp luật quy định.
+ Được nổ súng vào động vật đang đe dọa trực tiếp đến tính mạng và sức khỏe của người thi hành công vụ hoặc người khác.
Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Văn bản hợp nhất Luật Giao thông đường bộ năm 2023;
– Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017;
– Nghị định 208/2013/NĐ-CP quy định các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý hành vi chống người thi hành công vụ;
– Thông tư 32/2023/TT-BCA quy định nhiệm vụ, quyền hạn, hình thức, nội dung và quy trình tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm hành chính về giao thông đường bộ của cảnh sát giao thông.
THAM KHẢO THÊM:
