Đới nóng là gì? Đặc điểm của đới nóng? Vị trí phân bố của đới nóng? Các kiểu môi trường của đới nóng? Hoạt động sản xuất ở đới nóng? Dân cư ở môi trường đới nóng? Tất cả các câu hỏi trên đều sẽ được giải đáp chi tiết ở bài viết dưới đây:
Mục lục bài viết
1. Đới nóng là gì?
Theo một số nguồn tin thì đới nóng là nơi có nhiệt độ cao, nằm giữa hai chí tuyến Bắc và Nam, kéo dài liên tục từ Tây sang Đông thành một vành đai bao quanh Trái đất cùng nhiều tác động, ảnh hưởng trực tiếp đến Trái Đất. Đới nóng trên Trái Đất là nơi có gió Tín phong Đông Bắc và gió Tín phong Đông Nam thổi quanh năm từ hai dải cao áp chí tuyến về phía xích đạo, chiếm một phần khá lớn diện tích quy hoạnh đất nổi trên Trái Đất.
2. Đặc điểm của đới nóng:
– Đới nóng có khí hậu nóng ẩm quanh năm, nhiệt độ cao, trung bình trên 20°C, chênh lệch nhiệt độ ngày đêm không quá lớn, biên độ nhiệt thấp.
– Có gió Tín phong Đông Bắc và Tín phong Đông Nam thổi quanh năm từ hai dải áp cao chí tuyến về phía xích đạo.
– Góc chiếu và thời gian chiếu sáng: góc chiếu quanh năm lớn, thời gian chiếu trong năm chênh lệch không nhiều.
– Chiếm một phần lớn diện tích đất nổi trên Trái Đất, có thảm động, thực vật và vi sinh vật khá đa dạng và phong phú.
– Mưa nhiều quanh năm, lượng mưa trung bình từ 1000mm đến trên 2000mm, độ ẩm cao trên 80% tại điều kiện cho rừng rậm xanh quanh năm phát triển
– Đới nóng là nơi phân bố, cư ngụ của hơn 70% các loại cây và chim, thú trên Trái Đất.
– Đới nóng là khu vực đông dân cư, tập trung được nhiều nước đang phát triển.
– Có bốn kiểu môi trường: Môi trường xích đạo ẩm, môi trường nhiệt đới, môi trường nhiệt đới gió mùa, môi trường hoang mạc.
3. Vị trí phân bố của đới nóng:
Đới nóng nằm ở khoảng giữa hai chí tuyến Bắc và Nam: ở đường chí tuyến Bắc ( 23 độ 27′ Bắc) đến chí tuyến Nam (23 độ 27 ‘ Nam).
4. Các kiểu môi trường đới nóng:
4.1. Môi trường xích đạo ẩm (Môi trường xích đạo):
Môi trường xích đạo ẩm nằm trong khoảng vĩ tuyến 5°B đến 5°N. Lượng mưa trung bình năm từ 1500 đến 2500mm, mưa gần như diễn ra quanh năm, càng gần xích đạo càng mưa nhiều. Độ ẩm trung bình năm thường khá là cao trên 80%, không khí ẩm ướt, ngột ngạt. Chênh lệch nhiệt độ giữa các tháng cao nhất và thấp nhất có tỷ lệ rất nhỏ (chỉ khoảng 3°C), tuy nhiên sự chênh lệch giữa nhiệt độ ban ngày và ban đêm lại lên tới 10°C, biên độ nhiệt cũng tương đối cao, xấp xỉ khoảng 30 độ.
Nắng nóng và mưa nhiều tạo điều kiện thuận lợi cho rừng rậm xanh phát triển quanh năm tươi tốt. Rừng có nhiều loại cây mọc thành nhiều tầng, rậm rạp, độ cao trung bình khoảng 40 – 50m và có nhiều loài chim thú sinh sống, phát triển tại hệ sinh thái này.
Khí hậu xích đạo thường có ở những vùng có vĩ tuyến cách đường xích đạo khoảng 10 độ về phía Bắc và Nam. Nó có mặt hầu hết ở phần lớn các quốc gia tiếp giáp với xích đạo là Tây Nam Ấn Độ, Nam Đông Nam Á, khu vực Châu Phi, một phần Đông Trung Mỹ và Bắc Nam Mỹ , Nam Venezuela, Đông Nam và các thung lũng thấp bên trong Colombia, Tây Bắc Ecuador,….
4.2. Môi trường nhiệt đới:
Môi trường nhiệt đới là khu vực nằm trong phạm vi khoảng từ 50 đến chí tuyến ở cả hai bán cầu Nam Bắc. Đây là khu vực có khí hậu vô cùng đặc trưng, với nhiệt độ thường rất cao. Trong một năm sẽ có thời kì khô hạn trong khoảng từ 3 đến 9 tháng. Khi nằm ở vị trí gần chí tuyến, thời kì khô hạn sẽ kéo dài hơn và với biên độ nhiệt lớn hơn. Nhiệt độ trung bình hằng năm là 20° C, tuy nhiên nhiệt độ sẽ tăng khi mặt trời lên đến thiên đỉnh.Lượng mưa trung bình hàng năm từ 500 mm đến 1500 mm.
4.3. Môi trường nhiệt đới gió mùa:
Khí hậu nhiệt đới gió mùa điển hình ở khu vực Nam Á và Đông Nam Á. Sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa theo mùa gió là đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa khiến thời tiết diễn biến thất thường. Ở Nam Á và Đông Nam Á, vào mùa hạ có gió thổi từ Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương tới theo hướng Tây Nam, đem theo không khí mát mẻ và mưa lớn. Vào mùa đông, gió mùa thổi từ lục địa châu Á ra theo hướng Đông Bắc, kéo theo không khí khô và lạnh.
Giống như khí hậu ẩm và khô nhiệt đới (khí hậu, khí hậu nhiệt đới gió mùa có nhiệt độ trung bình năm trên 200C,biên độ nhiệt năm khoảng 8° C. Lượng mưa trung bình năm khoảng từ 1000 đến 1500 mm nhưng thay đổi tuỳ thuộc vào vị trí gần hay xa biển, sườn núi đón gió hay khuất gió. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 với 75% lượng mưa, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4. Nơi có lượng mưa cao nhất thế giới là Sê-ra-pun-đi (nằm ở phía Nam dãy Hi-ma-lay-a) với 12.000mm.
Thời tiết diễn biến thất thường: mùa mưa có năm đến sớm, có năm đến muộn hoặc có năm mưa ít, năm mưa nhiều. Vì vậy dễ gây ra thiên tai, hạn hán, lũ lụt.
Khí hậu nhiệt đới gió mùa phổ biến ở phía Nam và Trung Mỹ. Tuy nhiên, khu vực Đông Nam Á, Nam Á, Châu Phi (đặc biệt Tây và Trung Phi), Bắc Mỹ, Caribean và Úc cũng có kiểu khí hậu này.
4.4. Môi trường hoang mạc:
Phần lớn các môi trường hoang mạc nằm dọc theo hai bên đường chí tuyến hoặc giữa đại lục Á – Âu. Khí hậu ở nơi đây khô hạn, khắc nghiệt do nằm ở nơi có áp cao thống trị hoặc ở sâu trong nội địa. Hoang mạc đới nóng có biên độ nhiệt trong năm cao, có mùa đông ấm, mùa hạ rất nóng. Còn hoang mạc đới ôn hòa thì có biên độ nhiệt trong năm rất cao, mùa hạ không quá nóng và mùa đông rất lạnh. Lượng mưa quanh năm rất ít khoảng 250mm trên năm, thậm chí còn có những nơi không có mưa. Động, thực vật ít ỏi, nghèo nàn, thưa thớt, cằn cỗi, động vật chủ yếu là bò sát và côn trùng. Dân cư chỉ tập trung trên các ốc đảo là nơi có mạch nước ngầm lộ ra sát mặt đất.
5. Hoạt động sản xuất ở đới nóng:
Môi trường đới nóng phân hoá phong phú, làm cho hoạt động giải trí nông nghiệp ở vùng nhiệt đới, nhiệt đới gió mùa và vùng xích đạo có những đặc thù khác nhau. Nhìn chung, ở đới nóng, việc trồng trọt được tiến hành quanh năm, để tiết kiệm thời gian, công sức thì người dân luôn xen canh nhiều loại cây màu khác nhau.
Trong điều kiện khí hậu nóng, mưa nhiều hoặc mưa tập trung chuyên sâu theo mùa, đất dễ bị rửa trôi hết chất dinh dưỡng, dễ úng nước hoặc xói mòn. Vì vậy, những công việc như bảo vệ rừng, trồng cây bao trùm đất và làm thuỷ lợi cần được đặt đên hàng đầu và tìm ra nhiều phương pháp, hướng giải quyết.
Các cây trồng ở khu vực đới nóng đa phần là lúa nước, ngoài ra những loại ngũ cốc khác và nhiều cây công nghiệp nhiệt đới gió mùa còn có giá trị xuất khẩu cao. Sự tăng trưởng của trồng trọt cũng đã góp thêm phần giúp cho việc chăn nuôi của dân cư ngày càng cải thiện, phát triển.
Ở môi trường tự nhiên xích đạo ẩm, nhiệt độ và nhiệt độ cao, mưa nhiều rất thích hợp với sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên khí hậu nóng ẩm như thế lại tạo điều kiện kèm theo khiến những loại côn trùng nhỏ, sâu bọ, mầm bệnh dễ tăng trưởng, có thể gây hại cho cây xanh và vật nuôi. Vì vậy, những người dân cần phải lên kế hoạch sắp xếp mùa vụ và lựa chọn những loại cây xanh bị chi phối bởi lượng mưa và chính sách mưa trong năm.
6. Dân cư ở môi trường đới nóng:
Đới nóng được báo cáo là khu vực tập trung chuyên sâu đông dân của quốc tế, chiếm hơn 50 % dân số quốc tế. Theo điều tra nghiên cứu của nhiều chuyên viên, cụ thể thì dân cư tập trung chuyên sâu đông đúc ở một số ít nơi như: Khu vực Đông Nam Á, Nam Á, Tây Phi, Đông Nam Brasil …. Vốn có tỷ lệ dân số cao là lợi thế về nguồn lực lao động, nhưng lúc bấy giờ sự ngày càng tăng dân số ngày càng cao thì khu vực đới nóng vẫn ở trong thực trạng bùng nổ dân số nghiêm trọng.
Dân số đông, tăng nhanh ở đới nóng đã gây nên tình trạng bùng nổ sân số, tạo sức ép nặng nề đối với tài nguyên môi trường và lên sự tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội ở những nước thuộc đới nóng. Vấn đề dân số hiện đang là mối quan tâm hàng đầu của các nước trong khu vực. Nhiệm vụ cấp bách đặt ra trước mắt là tìm những giải pháp hạ tỷ lệ tăng dân đồng thời nâng cao đời sống người dân, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế, văn hóa.
Một số giải pháp trong vấn đề dân số để phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao đời sống nhân dân và bảo vệ môi trường ở đới nóng là giảm tỉ lệ gia tăng dân số thông qua:
– Chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình.
– Tăng cường tuyên truyền, truyền thông về dân số.
– Nâng cao trình độ dân trí.
