IFAD là gì? Giới thiệu về Quỹ quốc tế về phát triển nông nghiệp

1. IFAD là gì?

Quỹ quốc tế về phát triển nông nghiệp (viết tắt: IFAD) là tổ chức chuyên môn của Liên Hiệp Quốc được thành lập vào năm 1977, có tính chất là một định chế tài chính quốc tế hoạt động vì mục tiêu xóa đói giảm nghèo ở nông thôn nước đang phát triển.

Ý tưởng về thành lập IFAD được nêu ra tại Hội nghị Lương thực thế giới năm 1974. Hiệp định về thành lập quĩ được thông qua ngày 13/6/1976 và ký ngày 20/12/1976 khi nhận được cam kết ban đầu là 01 tỉ đô la Mỹ (USD). Hiệp định có hiệu lực từ ngày 30/11/1977. IFAD là tổ chức chuyên môn thuộc Liên hợp quốc. Trụ sở IFAD đóng tại Rôm, Italia.

Khoảng 3/4 người nghèo trên thế giới sống tại nông thôn thuộc các quốc gia đang phát triển nhưng chỉ có 4% hỗ trợ phát triển chính thức đầu tư cho nông nghiệp. Mục đích của IFAD là trợ lực cho người nghèo tại các khu vực này gia tăng thu nhập và cải thiện mức sống.

IFAD tiếng Anh là International Fund for Agricultural Development

The International Fund for Agricultural Development (IFAD; French: Fonds international de développement agricole (FIDA) is an international financial institution and a specialised agency of the United Nations that works to address poverty and hunger in rural areas of developing countries. It is the only multilateral development organization that focuses solely on rural economies and food security.

Headquartered in Rome, Italy, IFAD is involved in over 200 projects across nearly 100 countries. It funds and sponsors initiatives that improve land and water management, develop rural infrastructure, train and educate farmers in more efficient technologies, build up resilience against climate change, enhancing market accessibility, and more.

IFAD has 177 member states and works in partnership with the Organization of the Petroleum Exporting Countries (OPEC) and members of the Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). Since its foundation in 1977, IFAD has provided US$22.4 billion in loans and grants and coordinated an addition US$31 billion in international and domestic co-financing.

2. Thành viên của IFAD:

Mọi thành viên của LHQ đều có thể trở thành thành viên IFAD. Hiện nay (tháng 6/2016) IFAD có 176 quốc gia thành viên. Các nước thành viên được chia làm 3 loại A, B và C.

Nhóm A: gồm 23 nước thuộc Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế (OECD);

Nhóm B: gồm 12 nước thuộc Tổ chức xuất khẩu dầu lửa (OPEC);

Nhóm C: gồm 133 nước, chia thành ba nhóm nhỏ:

– Nhóm C1: gồm các nước Châu Phi;

– Nhóm C2: gồm các nước Châu Âu và các nước Châu Á-Thái Bình Dương

– Nhóm C3: gồm các nước Mỹ La tinh và Vịnh Ca-ri-bê.

Nhóm A và B là các nước phát triển có đóng góp đáng kể vào quĩ, nhóm C chủ yếu là các nước đang phát triển nhận viện trợ. Ba loại thành viên trên có quyền bầu cử ngang nhau. Ngân sách hoạt động của IFAD trích từ nguồn đóng góp tự nguyện của các nước thành viên.

3. Sứ mệnh và hoạt động Quỹ quốc tế về phát triển nông nghiệp:

3.1. Sứ mệnh:

Mục tiêu hoạt động chủ yếu của IFAD là huy động các nguồn vốn bổ sung từ các nước tài trợ (donor) để phát triển sản xuất và tăng cường dinh dưỡng cho các nhóm người dân có thu nhập thấp ở các nước đang phát triển.

Trong khuôn khổ chiến lược của IFAD, quĩ vẫn tiếp tục hướng tới mục tiêu giúp cải thiện tình trạng đói nghèo, phát triển nông thôn, cải cách kinh tế, xã hội, xây dựng năng lực, quản lý môi trường và bình đẳng giới.

3.2. Hoạt động:

IFAD là tổ chức cho vay tiền, hầu hết với điều kiện ưu đãi. Quĩ IFAD không chỉ quan tâm đến việc tăng sản xuất nông nghiệp mà còn hỗ trợ phát triển về việc làm, tăng cường dinh dưỡng và phân chia thu nhập ở các địa phương. Hoạt động chính gồm Chương trình thường kì và Chương trình đặc biệt cho châu Phi.

IFAD hợp tác với các chính phủ để cấp vốn vay và viện trợ thông qua các chương trình và dự án để giúp người nghèo tự vươn lên thoát nghèo. Từ năm 1978 đến nay, IFAD đã đầu tư khoảng 12 tỉ đô la Mỹ và 7,5 tỉ mác Đức thông qua 860 dự án và chương trình, vươn tới 370 triệu người nghèo nông thôn. Vốn đối ứng của các chính phủ và các nguồn tài chính khác ở các quốc gia dự án là 10,8 tỉ đô la Mỹ; các nhà tài trợ đồng tài trợ thêm 8,8 tỉ đô la. Tổng cộng vốn đầu tư là 19,6 tỉ đô la.

IFAD chống đói nghèo không chỉ với tư cách bên cho vay mà còn là bên giúp đỡ người nghèo. Cơ chế đa bên tạo nền tảng mang tính toàn cầu để thảo luận các vấn đề chính sách quan trọng có ảnh hưởng đến kế sinh nhai của người nghèo nông thôn, đồng thời lôi kéo sự chú ý đối với trọng tâm phát triển nông thôn nhằm đạt được các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ.

4. Cơ cấu tổ chức của IFAD:

Đứng đầu Ban điều hành là Chủ tịch quĩ. Chủ tịch của IFAD do Hội đồng Quản trị bầu, nhiệm kì 4 năm. Chủ tịch thường được bầu kiêm luôn người đứng đầu Ban Điều hành gọi là Giám đốc Điều hành. Chủ tịch hiện nay của IFAD là ông Gilbert F. Houngbo, quốc tịch Togo. Giúp việc cho Chủ tịch là 18 Giám đốc điều hành và 18 dự khuyết. Bộ máy tổ chức IFAD gồm các cơ quan chính như sau:

– Hội đồng Quản trị (Governing Council )

Mỗi nước thành viên đều có đại diện trong Hội đồng Quản trị là  một Thống đốc (Governor) và một Phó Thống đốc (Alternate Governor). Hội đồng Quản trị họp mỗi năm một lần và có thể tự mình hoặc theo yêu cầu của Ban Điều hành (EB) – nếu 2/3 số thành viên của Ban này đồng ý (theo hình thức bỏ phiếu) – triệu tập các phiên họp đặc biệt.

Cách thức bỏ phiếu: Thay vì bỏ phiếu theo phân loại A, B và C như trước 1993, năm 1995 Nghị quyết số 86/XVIII của IFAD đã quyết định các nước thành viên có 2 loại phiếu: thành viên gốc (original members) và theo mức độ đóng góp.

– Ban Điều hành (Executive Board)

EB có 18 thành viên, trong đó, nhóm A có 8 nước; nhóm B có 4 nước và nhóm C có 6 nước. Nhiệm kì của Ban Điều hành là 3 năm. Ban có trách nhiệm điều hành toàn bộ các hoạt động của IFAD.

5. Một số nét về hoạt động của IFAD:

IFAD tập trung vào khuyến khích người dân tham gia thực sự vào tất cả các bước thiết lập và thực hiện dự án. Trong giai đoạn 1978 – 1998, IFAD đã đầu tư 6,4 tỷ USD cho 520 dự án ở 113 nước đang phát triển. Tổng trị giá các dự án trên (bao gồm cả phần đóng góp của các nước được thụ hưởng) vượt quá 18,5 tỷ USD. Khi kết thúc, các dự án c ủa IFAD sẽ mang lại lợi ích cho khoảng 265 triệu người. Chỉ riêng năm 1998, Ban Điều hành của IFAD đã thông qua 30 dự án cho vay với tổng số vốn là 413,2 triệu USD. Năm 2000, IFAD đã phê duyệt 27 dự án vay vốn mới với trị giá 409,0 triệu USD và các dự án viện trợ không hoàn lại 32,8 tri ê ụ USD. Có tới 115 nước được nhận viện trợ thông qua 578 dự án trị giá khoảng 7.288,1 triệu USD trong đó 6.900,2 triệu USD là vốn vay và 387,9 triệu USD là viện trợ không hoàn lại. Tính theo vị trí địa lý, tỷ lệ vốn của IFAD được phân bổ như sau: Châu Á – Thái Bình Dương 31,2%; vùng Cận Đông và Bắc Phi 14,9%; châu Phi II và châu Phi I: 38,2%; châu Mỹ La tinh và vùng Ca-ri-bê 15,7%.

Hiện nay, IFAD bắt đầu thực hiện 100% các dự án hỗ trợ của mình theo hình thức đồng tài trợ với các tổ chức tài chính và phát triển khác như Ngân hàng Thế giới (WB), Hiệp hội Phát triển quốc tế (IDA) và các ngân hàng phát triển khác (châu Phi, châu Á, liên Mỹ và những nước Hồi giáo. Cứ một đô la trong dự án hỗ trợ của mình, IFAD đã thành công huy động thêm được 2 đô la từ các nhà tài trợ nước ngoài khác.

6. Quan hệ IFAD và Việt Nam:

IFAD chính thức hỗ trợ Việt Nam từ năm 1991. Năm 1992, Chính phủ Việt Nam cam kết đóng góp 200.000 USD vào IFAD, số tiền đó đóng góp trong 3 năm. Năm 1997, Việt Nam gia nhập IFAD và nằm trong nhóm C2- nhóm các nước nhận viện trợ là chủ yếu. Việt Nam là một trong số ít quốc gia được IFAD cho hưởng vay vốn đặc biệt ưu đãi: vay lãi suất 0,75-1%/ năm, trả trong 50 năm, thời gian ân hạn là 10 năm.

Các lĩnh vực ưu tiên trong hoạt động của IFAD tại Việt Nam: Hỗ trợ nông dân, ngư dân, phụ nữ nghèo; Hỗ trợ cho một số tỉnh nghèo và có nhiều đồng bào các dân tộc ít người sinh sống. Từ 1997 đến 2003, IFAD đã hỗ trợ cho Việt Nam 5 dự án với tổng số vốn vay hơn 81,34 triệu đô la. Các dự án nói trên tập trung vào lĩnh vực phát triển nông thôn vùng sâu, vùng xa, đa dạng hoá thu nhập cho người dân nghèo nông thôn tiến tới xoá đói giảm nghèo. Dự án “Phát triển bền vững nguồn tài nguyên ở tỉnh Tuyên Quang”, tổng trị giá là 25,08 triệu USD, trong đó vốn vay của IFAD là 18,35 triệu USD. Kế hoạch thực hiện trong 7 năm từ 1994-2000. Dự án đã kết thúc cuối năm 2001. Dự án “Bảo tồn và phát triển tài nguyên nông nghiệp ở tỉnh Quảng Bình”, tổng trị giá là 16,40 triệu USD, trong đó vốn vay của IFAD là 14,40 triệu USD, thực hiện trong 5 năm từ 1997-2001. Dự án “Hỗ trợ các dân tộc thiểu số tỉnh Hà Giang”, tổng trị giá là 17,56 triệu USD, trong đó vốn vay của IFAD là 12,50 triệu USD, thực hiện trong 6 năm từ 1998-2003. Dự án “Phát triển nông thôn tỉnh Hà Tĩnh”, tổng trị giá là 19,13 triệu USD, trong đó vốn vay của IFAD là 15,43 triệu USD, thực hiện trong 6 năm từ 1999-2005. Dự án “Đa dạng hoá thu nhập nông thôn tỉnh Tuyên Quang”, tổng trị giá là 30,43 triệu USD, trong đó vốn vay của IFAD là 20,91 triệu USD, viện trợ của Sida /Thuỵ Điển là 5,0 triệu USD, thực hiện trong 6 năm từ 2002-2008. Hiện nay IFAD đang triển khai 2 dự án trị giá khoảng 70 triệu USD tại các tỉnh Hà Giang, Quảng Bình (giai đoạn II) và ở Trà Vinh, Hà Tĩnh. Mục tiêu của các dự án trên là phát triển nông nghiệp, nông thôn, đa dạng hoá các sản phẩm nông nghiệp và xoá đói giảm nghèo.

IFAD đang cùng các bộ, ngành liên quan xây dựng một dự án với trị giá 40 triệu USD cho 2 tỉnh Cao Bằng, Bến Tre. Mục tiêu của dự án là tăng cường khả năng của người nông dân trong việc tiếp cận thị trường sau khi Việt Nam gia nhập WTO. IFAD đang chuẩn bị cùng Chính phủ Việt Nam xây dựng “Khuôn khổ chiến lược hợp tác giữa IFAD và Việt Nam giai đoạn 2008 – 2012”, dự tính IFAD sẽ dành khoảng 65 triệu USD cho những chương trình trong các năm tới.