Văn nghị luận là một trong những thể loại văn học quan trọng, được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, từ giáo dục đến chính trị và văn hóa. Và để viết được một bài nghị luận thành công, người viết cần phải có kỹ năng, kiến thức và sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước đó. Việc hiểu rõ các yêu cầu của kiểu bài nghị luận là rất quan trọng để có thể viết được một bài nghị luận tốt.
Mục lục bài viết
1. Văn nghị luận là gì?
Văn nghị luận là một trong những thể loại văn học quan trọng, được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, từ giáo dục đến chính trị và văn hóa. Với mục đích chính là chứng minh và phát triển một quan điểm, tư tưởng về một vấn đề, văn nghị luận đòi hỏi tác giả phải có sự hiểu biết sâu rộng về chủ đề được đề cập.
Trong một bài văn nghị luận, luận điểm là yếu tố quan trọng nhất. Luận điểm phải được trình bày rõ ràng, logic và thuyết phục, nhằm đưa ra quan điểm của tác giả về vấn đề được đề cập. Để làm được điều này, tác giả cần phải có một quan điểm rõ ràng và chắc chắn về vấn đề, đồng thời cũng cần phải tìm hiểu kỹ về các quan điểm khác nhau liên quan đến vấn đề đó.
Luận cứ là một yếu tố không thể thiếu trong bài văn nghị luận. Đây là phần của bài viết cung cấp các dẫn chứng, tài liệu hoặc số liệu thống kê để chứng minh cho quan điểm được đưa ra. Những dẫn chứng này phải được tác giả chọn lọc kỹ càng, có tính xác thực cao và được trình bày một cách rõ ràng, đầy đủ.
Lập luận là yếu tố quan trọng nhất để bài văn nghị luận trở nên thuyết phục hơn. Lập luận giúp tác giả sử dụng các luận cứ và kết hợp với các phương pháp suy luận, phân tích, so sánh… để chứng minh cho luận điểm của mình. Tuy nhiên, để lập luận được thuyết phục, tác giả cần phải có sự tinh tế trong việc lựa chọn luận cứ và cách sắp xếp, tổ chức các ý tưởng.
Ngoài ra, để viết một bài văn nghị luận có tính thuyết phục cao, tác giả cần phải sử dụng ngôn từ và cấu trúc câu tốt, đảm bảo tính logic và hiệu quả trong truyền đạt ý tưởng. Tác giả cũng cần phải chú ý đến cách trình bày bài viết, từ cách đặt tiêu đề, phân đoạn và kết thúc bài viết, để giúp người đọc dễ dàng tiếp nhận nội dung và hiểu rõ hơn về quan điểm của tác giả.
Tóm lại, viết một bài văn nghị luận là một quá trình đòi hỏi sự tập trung, kiên trì và có sự tư duy sáng tạo. Tuy nhiên, nếu tác giả thực sự tâm huyết với chủ đề mình đang viết và có sự nỗ lực, tinh thần cầu tiến, thì việc viết một bài văn nghị luận thật sự sẽ trở thành một trải nghiệm thú vị và đầy ý nghĩa.
2. Kĩ năng làm bài nghị luận về một hiện tượng đời sống:
2.1. Bước 1: Tìm hiểu đề:
Để bắt đầu viết một bài luận hay một bài viết nghi vấn, chúng ta cần phải tìm hiểu đề bài và lên kế hoạch để thực hiện một cách hiệu quả hơn. Trong bước này, chúng ta sẽ xác định ba yêu cầu cơ bản như sau:
Yêu cầu về nội dung: Trong đề bài, chúng ta cần bàn luận về một hiện tượng nhất định nào đó. Điều này có thể là một hiện tượng tích cực, đẹp đẽ trong đời sống hoặc một hiện tượng mang tính tiêu cực, đang bị xã hội lên án, phê phán. Tuy nhiên, để có thể triển khai bài viết một cách toàn diện, chúng ta cần xác định rõ bao nhiêu ý cần triển khai trong bài viết và mối quan hệ giữa các ý này. Điều này sẽ giúp chúng ta có một kế hoạch cụ thể để phát triển nội dung bài viết.
Yêu cầu về phương pháp: Để đảm bảo tính logic và sự thuyết phục của bài viết, chúng ta cần sử dụng các thao tác nghị luận chính như giải thích, chứng minh, bình luận,… Tuy nhiên, cần lưu ý rằng sử dụng quá nhiều thao tác nghị luận có thể làm cho bài viết trở nên khó hiểu và mất tính thuyết phục. Vì vậy, chúng ta cần phải lựa chọn các thao tác phù hợp để thực hiện một cách hiệu quả nhất.
Yêu cầu về phạm vi dẫn chứng: Để làm cho bài viết thêm phong phú và thuyết phục hơn, chúng ta nên dẫn chứng từ đời sống thực tế, đặc biệt là đời sống thực tiễn. Tuy nhiên, việc dẫn chứng quá nhiều có thể khiến bài viết trở nên rối rắm và mất tính thuyết phục. Vì vậy, chúng ta cần phải lựa chọn các ví dụ phù hợp để làm rõ các ý trong bài viết.
Tóm lại, việc hiểu rõ đề bài và xác định các yêu cầu cơ bản sẽ giúp chúng ta lên kế hoạch và triển khai bài viết một cách toàn diện và hiệu quả.
2.2. Bước 2: Lập dàn ý:
Phần lập dàn ý là một trong những bước quan trọng trong quá trình viết một bài luận, giúp cho bài viết trở nên rõ ràng và logic hơn. Trong phần này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về cách lập dàn ý cho một bài luận, đặc biệt là trong việc nghị luận về những hiện tượng đời sống.
a. Mở bài: Giới thiệu hiện tượng đời sống cần nghị luận
Phần mở bài là nơi giới thiệu chủ đề nghị luận và hiện tượng đời sống cần nghị luận. Đây cũng là phần giúp định hướng cho người đọc biết được về những gì sẽ được trình bày trong bài viết. Trong phần này, chúng ta sẽ giới thiệu về hiện tượng đời sống cần nghị luận và tầm quan trọng của việc nghị luận về hiện tượng này.
b. Thân bài:
Khái niệm và bản chất của hiện tượng (giải thích); mô tả được hiện tượng
Phần thân bài là nơi để phân tích và đánh giá về hiện tượng đời sống cần nghị luận. Trong phần này, chúng ta sẽ cùng nhau giải thích về khái niệm và bản chất của hiện tượng, cũng như mô tả rõ hơn về hiện tượng đó. Điều này giúp cho người đọc có thể hiểu rõ hơn về hiện tượng đang được nghị luận.
Nêu thực trạng và nguyên nhân (khách quan – chủ quan ) của hiện tượng bằng các thao tác phân tích, chứng minh
Sau khi đã giải thích về hiện tượng, chúng ta sẽ đi sâu hơn vào phân tích và chứng minh các nguyên nhân gây ra hiện tượng đó. Những nguyên nhân này có thể là khách quan hoặc chủ quan và ảnh hưởng đến thực trạng của hiện tượng. Nói cách khác, phần này sẽ giúp cho người đọc hiểu rõ hơn về nguyên nhân và tầm quan trọng của việc nghị luận về hiện tượng đời sống.
Nêu tác dụng – ý nghĩa (nếu là hiện tượng tích cực; tác hại- hậu quả (nếu là hiện tượng tiêu cực)
Một hiện tượng đời sống cần nghị luận có thể có tác dụng tích cực hoặc tiêu cực. Trong phần này, chúng ta sẽ đề cập đến những tác dụng và ý nghĩa của hiện tượng tích cực, cũng như tác hại và hậu quả của hiện tượng tiêu cực. Điều này giúp cho người đọc có thể hiểu rõ hơn về những tác động của hiện tượng đời sống đang được nghị luận.
Giải pháp phát huy (nếu là hiện tượng tích cực); biện pháp khắc phục (nếu hiện tượng tiêu cực)
Cuối cùng, để tận dụng tối đa những hiện tượng tích cực và khắc phục những hiện tượng tiêu cực, chúng ta sẽ đề xuất những giải pháp phát huy và biện pháp khắc phục phù hợp. Phần này sẽ giúp cho người đọc có thể hiểu rõ hơn về cách giải quyết vấn đề và đưa ra những giải pháp thích hợp cho hiện tượng đời sống.
c. Kết bài
Bày tỏ ý kiến của bản thân về hiện tượng xã hội vừa nghị luận
Phần kết bài là nơi đưa ra ý kiến của bản thân về hiện tượng đời sống đã được nghị luận. Điều này giúp cho người đọc có thể hiểu rõ hơn về quan điểm của người viết và đánh giá lại các thông tin đã trình bày trong bài viết.
Rút ra bài học về nhận thức, hành động cho bản thân
Cuối cùng, chúng ta sẽ rút ra bài học về nhận thức và hành động cho bản thân từ những hiện tượng đã nghị luận. Những bài học này sẽ giúp cho người đọc hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh và đưa ra những hành động phù hợp với tình huống. Điều này giúp cho bài viết trở nên sâu sắc và có ý nghĩa hơn đối với người đọc.
2.3. Bước 3: Tiến hành viết bài văn:
Viết một bài nghị luận xã hội là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự tập trung cao độ để triển khai các ý tưởng theo một cách rõ ràng và logic. Bước đầu tiên trong việc viết bài nghị luận xã hội là lập dàn ý, bước này giúp cho bạn có một kế hoạch cụ thể cho bài viết và giúp bạn tránh việc lạc đề hoặc nhảy topic.
Sau khi lập dàn ý, bước tiếp theo là viết bài. Tuy nhiên, để viết một bài nghị luận xã hội hiệu quả, bạn cần triển khai bài viết theo hệ thống luận điểm, luận cứ và luận chứng đã xây dựng trong dàn ý. Bài nghị luận xã hội thường có yêu cầu về số lượng câu chữ, do đó, bạn cần phân phối lượng thời gian làm bài sao cho phù hợp, tránh viết dài dòng, sa vào kể lể hoặc giải thích vấn đề không cần thiết.
Với mục đích đảm bảo tính thuyết phục của bài viết, bạn cần luyện tập cách viết và trình bày sao cho ngắn gọn, mạch lạc, dễ hiểu và có tính thuyết phục cao. Bằng cách sử dụng các câu chữ đúng và các từ vựng hợp lý, bạn có thể giúp cho bài viết của mình trở nên sinh động và thú vị hơn.
2.4. Bước 4: Đọc lại và sửa chữa để hoàn chỉnh bài viết:
Sau khi hoàn thành bài viết, bạn cần đọc lại và sửa chữa để đảm bảo bài viết được hoàn chỉnh và chính xác. Bạn có thể sử dụng các công cụ hỗ trợ như kiểm tra chính tả và ngữ pháp để sửa các lỗi cơ bản. Nếu cần thiết, bạn có thể tham khảo ý kiến từ người khác để đánh giá bài viết của mình và có thể cải thiện nó thêm.
Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng các kỹ thuật khác nhau để sửa lỗi trong bài viết của mình, chẳng hạn như chia nhỏ bài viết thành các phần nhỏ hơn để dễ dàng theo dõi và sửa lỗi. Bạn cũng nên xem xét lại cách sắp xếp và trình bày bài viết của mình để đảm bảo rằng nó truyền tải được thông điệp của bạn một cách rõ ràng và hiệu quả nhất.
3. Các yêu cầu của kiểu bài nghị luận về một hiện tượng đời sống:
Bài nghị luận là một trong những dạng bài viết quan trọng trong tiếng Việt, đặc biệt là trong các kỳ thi THPT Quốc gia. Kiểu bài này yêu cầu người viết phải có một số kỹ năng và kiến thức nhất định để viết được một bài nghị luận thành công.
Bố cục: Gồm 3 phần Mở bài; Thân bài; Kết bài.
Đối với phần mở bài, người viết cần có một cách tiếp cận khéo léo để thu hút sự chú ý của độc giả và giới thiệu về chủ đề của bài nghị luận. Phần thân bài là phần chính của bài viết, nơi mà người viết phải thuyết phục độc giả về quan điểm của mình bằng cách phân tích sâu hơn về vấn đề và cung cấp các bằng chứng để chứng minh quan điểm của mình. Phần kết bài là nơi người viết tổng kết lại ý kiến của mình và đưa ra lời khuyên hay kết luận.
Yêu cầu về kĩ năng: Bài nghị luận yêu cầu kĩ năng làm văn NLXH (nghĩa là các kỹ năng về ngôn từ, cấu trúc câu, cấu trúc văn bản,..) để giúp bài văn có kết cấu chặt chẽ và diễn đạt lưu loát.
Để viết được một bài nghị luận thành công, người viết cần có kỹ năng phân tích, suy luận và lập luận. Đồng thời, cần phải có khả năng sử dụng các từ ngữ phù hợp để diễn đạt ý tưởng một cách rõ ràng và lưu loát. Tuy nhiên, không chỉ sử dụng các từ ngữ phù hợp mà còn cần có khả năng sắp xếp các ý tưởng sao cho hợp lý và có thể hiểu được bởi độc giả.
Yêu cầu về nội dung: Để làm một bài nghị luận thành công, cần phải nêu rõ sự việc hay hiện tượng có vấn đề. Sau đó, phân tích các mặt sai, đúng, lợi hay hại của nó, chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến nhận định của người viết. Ngoài ra, cần bổ sung các thông tin, ví dụ để làm cho bài viết trở nên thuyết phục hơn. Cuối cùng, kết thúc bài viết bằng kết luận hay lời khuyên nhằm truyền tải ý nghĩa và giá trị của bài viết đến độc giả.
Để thực hiện được các yêu cầu này, người viết cần có khả năng tìm kiếm thông tin, cũng như sử dụng các nguồn tài liệu phù hợp để có thể phân tích chính xác vấn đề và đưa ra những ý kiến đúng đắn. Ngoài ra, cần phải có khả năng suy nghĩ tư duy sáng tạo để tìm ra các giải pháp mới mẻ cho các vấn đề trong bài nghị luận.
