Trong văn học Việt Nam, tác phẩm "Lục Vân Tiên" của Nguyễn Đình Chiểu được coi là một kiệt tác của thể loại truyện thơ Nôm. Được sáng tác vào đầu những năm 50 của thế kỷ 19, tác phẩm này đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người yêu văn chương. Nó nằm trong danh mục những tác phẩm vĩ đại của văn học miền Nam Việt Nam. Bài viết dưới đây cung cấp cho độc giả hoàn cảnh sáng tác tác phẩm Lục Vân Tiên hay nhất.
Mục lục bài viết
1. Tìm hiểu về tác giả vủa tác phẩm Lục Vân Tiên:
Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) là một nhà thơ và nhà văn nổi tiếng của Việt Nam thế kỷ 19. Ông được coi là một trong những nhà thơ lớn của triều Nguyễn và là một trong những người tiên phong của văn học dân tộc.
– Xuất thân và học vấn: Nguyễn Đình Chiểu sinh ngày 13 tháng 5 năm Nhâm Ngọ (1 tháng 7 năm 1822) tại quê mẹ là làng Tân Thới, phủ Tân Bình, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định (nay thuộc phường Cầu Kho, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh).Ông học hành ở các trường địa phương và sau đó theo học Nho giáo
– Sự nghiệp và đóng góp: Nguyễn Đình Chiểu được biết đến chủ yếu thông qua các tác phẩm thơ và tiểu luận. Ông viết về tình yêu quê hương, đấu tranh chống ngoại xâm, và nhấn mạnh vai trò của dân tộc trong việc bảo vệ đất nước.
– Sự kiện tiêu biểu: Trong những năm cuối đời, ông bị triều đình Nguyễn đưa vào danh sách đen vì tác phẩm của mình mang tính phê phán chính quyền và chống lại ngoại xâm Pháp. Ông bị bắt giam và sau đó trục xuất vào vùng núi.
– Tác phẩm: Các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu thể hiện tình yêu quê hương, ý thức dân tộc mạnh mẽ và tinh thần đấu tranh chống lại xâm lược ngoại quốc như: Truyện Lục Vân Tiên, Dương Từ- Hà Mậu, Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Thơ điếu Trương Định…
Nguyễn Đình Chiểu qua đời vào năm 1888 tại Ba Tri. Ông được công nhận là một danh nhân văn hóa nước ta, với nhiều công đức và đóng góp lớn cho văn học Việt Nam.
Nguyễn Đình Chiểu là một trong những hình mẫu vĩ đại của sự yêu nước và tinh thần đoàn kết dân tộc trong lịch sử Việt Nam. Tác phẩm của ông vẫn được đọc và tôn vinh cho đến ngày nay.
2. Tìm hiểu về hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm Lục Vân Tiên:
Trong văn học Việt Nam, tác phẩm “Lục Vân Tiên” của Nguyễn Đình Chiểu được coi là một kiệt tác của thể loại truyện thơ Nôm. Được sáng tác vào đầu những năm 50 của thế kỷ 19, tác phẩm này đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người yêu văn chương. Nó nằm trong danh mục những tác phẩm vĩ đại của văn học miền Nam Việt Nam.
Bản chữ Quốc ngữ của “Lục Vân Tiên” lần đầu tiên được in kèm với bản dịch tiếng Pháp của Abel des Michels, với tựa đề “Lục Vân Tiên ca diễn: les poèmes de l’Annam,” ra mắt độc giả năm 1883 tại Paris.
Truyện “Lục Vân Tiên” – hay người miền Nam thường gọi là “thơ Lục Vân Tiên” – không chỉ đơn thuần là một cuốn tiểu thuyết, mà còn là một tác phẩm thể hiện về luân lý và cốt bàn đạo đức, khuyên người ta về những nguyên tắc sống lành mạnh. Tác giả muốn truyền đạt thông điệp về việc nên làm người với quan niệm văn dĩ tải đạo.
“Truyện Lục Vân Tiên” được viết bằng thể thơ lục bát. Bản in của nó đã trải qua nhiều phiên bản khác nhau, có thể thấy sự thêm bớt với cả nghìn câu thơ khác nhau. Tuy nhiên, theo văn bản phổ biến hiện nay, truyện có tổng cộng 2082 câu thơ lục bát, với kết cấu theo lối chương hồi.
3. Tóm tắt tác phẩm Lục Vân Tiên:
Lục Vân Tiên là một người con đến từ vùng Đông Thành, nổi danh với gương mặt khôi ngô cùng khả năng xuất chúng cả về văn chương lẫn võ nghệ. Nghe tin triều đình đang mở hội thi tài, Vân Tiên quyết định từ biệt thầy và rời núi lên thành để tham dự. Trên đường trở về thăm cha mẹ, anh tình cờ gặp lũ trộm cướp đang phá rừng phong Lai. Không ngần ngại, anh xông vào cuộc chiến và một mình phá tan lũ cướp, cứu được Kiều Nguyệt Nga khỏi hiểm nguy. Sự nhiệt tình của Vân Tiên khiến Nguyệt Nga vô cùng cảm kích và cô quyết định ở lại bên anh, phác hoạ chân dung của Vân Tiên qua bàn tay khéo léo của anh để cô mang theo. Còn Vân Tiên, nhờ cơ duyên gặp gỡ đó, tiếp tục hành trình của Vân Tiên và kết bạn với Hớn Minh, một người sĩ tử trẻ tuổi khác.
Sau khi trở về thăm cha mẹ, Vân Tiên cùng đồng bọn chuẩn bị tham dự vào cuộc thi. Trong hành trình, họ ghé thăm ông Võ Công, người đã chấp nhận cô con gái Võ Thể Loan kết duyên với Vân Tiên. Từ đây, Vân Tiên có thêm một người bạn đồng hành là Vương Tử Trực. Khi đến kinh đô, họ gặp Trịnh Hâm và Bùi Kiệm. Hai người này cảm thấy ghen tị bởi Vân Tiên có tài xuất chúng. Gần đến thời gian thi, Vân Tiên nhận tin mẹ qua đời, liền bỏ thi trở về thăm mộ mẹ. Trên đường trở về, Vân Tiên đau lòng đến độ mắt mờ dần và sau cùng mù loà hoàn toàn. Thêm vào đó, Trịnh Hâm tiếp tục dối trá và hãm hại Vân Tiên, ném anh vào sông. Nhờ sự giúp đỡ của một ngư dân, Vân Tiên thoát khỏi hiểm nguy. Sau đó, anh bị Võ Công và con trai bắt cóc và đưa vào hang núi Thương Tòng. May mắn thay, Du thần và ông Tiều kịp thời cứu Vân Tiên thoát khỏi hang núi. Anh gặp được Hớn Minh, người đã phải lẩn trốn trong rừng nhằm tránh khỏi bàn tay của một công tử con quan đầy thế lực. Hớn Minh đón Vân Tiên về nhà chăm anh suốt thời gian bệnh tật. Trong kỳ thi tốt nghiệp, Tử Trực đã đỗ thủ khoa. Anh trở về nhà họ Võ để tìm hiểu thông tin về Vân Tiên. Ông Võ Công muốn gả con gái Thể Loan cho Vân Tiên, tuy nhiên Tử Trực từ chối lại còn chửi thẳng vào mặt ông. Sự việc khiến Võ Công rất đau đớn và cuối cùng ông mất do bạo bệnh.
Khi biết tin Lục Vân Tiên mất, Kiều Nguyệt Nga tuyên thệ sẽ còn trinh suốt cuộc đời. Thái sư đương thời đặt điều kiện nặng, không cho phép con trai lấy nàng, ôm lòng thù hận và ép nhà vua buộc Nguyệt Nga phải đương đầu với kẻ thù Ô Qua. Trên thuyền trên biển, nàng mang theo tấm ảnh của Vân Tiên và từ giã cuộc đời này bằng việc nhảy xuống sông, tìm kiếm giấc ngủ vĩnh hằng. Từ đó, Phật Bà Quan Âm xuống tay và dẫn nàng đến một vườn hoa của gia tộc họ Bùi . Bùi Công đón nhận nàng như một người con nuôi, còn Bùi Kiệm vẫn tiếp tục hứa sẽ cưới nàng làm vợ. Không thể chịu đựng nổi sự sỉ nhục, Nguyệt Nga đành phải chạy thoát khỏi ngôi nhà họ Bùi và tìm nơi ẩn náu trong rừng, nơi có một bà lão tốt bụng chuyên dệt vải.
Lục Vân Tiên tạm trú với Hớn Minh. Nhờ được phép uống một loại thuốc, đôi mắt anh đã khôi phục được vẻ sáng rõ. Ngay lập tức, anh quyết định trở về nhà, để dành thời gian viếng thăm mả cha, thăm mộ mẹ và đến viếng cha của Kiều Nguyệt Nga. Khi khoa thi, Vân Tiên vượt qua kỳ thi Trạng nguyên và nhận được lời mời cùng nhà vua lên đường đánh giặc ở Ô Qua. Hớn Minh được trao trọng trách trở thành phó tướng. Trong trận chiến ác liệt, Vân Tiên đã bị lạc trong kỳ núi rừng, anh tìm đến nhà của một bà lão để tìm đường. Đó cũng là lúc anh tình cờ gặp được Kiều Nguyệt Nga. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, Vân Tiên trở về triều đình và đề ra phương pháp xử lý kỹ thuật, trừng phạt người xấu và trả công bằng cho những người tốt. Cuối cùng, Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga được phước hạnh và hạnh phúc bên nhau.
4. Đọc hiểu tác phẩm Lục Vân Tiên:
4.1. Nghệ thuật tác phẩm:
Lục Vân Tiên là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Đình Chiểu, truyện thơ Nôm mang tính chất là truyện để kể nhiều hơn là truyện để đọc và để xem. Truyện có kết cấu ước lệ gần như đã thành khuôn mẫu. Tác phẩm khắc họa thành công những phẩm chất đẹp đẽ của hai nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga.
4.2. Đọc hiểu chi tiết:
Mở bài
– Vài nét về tầm quan trọng của Nguyễn Đình Chiểu đối với nền văn học Nam Bộ nói riêng và nền văn văn học dân tộc nói chung: Một nhà thơ, một người chiến sĩ mù khiến chúng ta cảm phục, một ngôi sao sáng nhất trên bầu trời Nam Bộ
– Giới thiệu khái quát về tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên và đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga: Đây là tác phẩm chứa đựng nhiều giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Đoạn trích đã khắc họa thành công hai nhân vật trung tâm của tác phẩm với nhiều phẩm chất tốt đẹp.
Thân bài
* Hình tượng nhân vật Lục Vân Tiên
– Lục Vân Tiên là nhân vật chính của tác phẩm
– Là chàng trai tài, giỏi, cứu cô gái thoát khỏi tình huống nguy hiểm
– Chàng trai ấy vừa rời trường học, muốn thi thố lập công danh nhưng gặp phải bọn cướp hãm hại dân lành liền hành hiệp trượng nghĩa
– Đối đầu với lũ cướp rất đông với gươm giáo sáng ngời, dù không một tấc sẳ trong tay Lục Vân Tiên vẫn dũng cảm đánh cướp
– Lục Vân Tiên bộc lộ tính cách anh hùng, tài năng giúp đời và tấm lòng vị nghĩa =>một người “vị nghĩa vong thân”
– Đối xử với Kiều Nguyệt Nga rất chính trực, hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài, rất nhân hậu và có văn hóa:
+ Thấy hai cô gái chưa hết hãi hùng, Vân tiên “động lòng” an ủi, ân cần hỏi han
+ Chàng nghĩ cho thân phận nữ nhi của Kiều Nguyệt Nga
+ Khi Kiều Nguyệt Nga mong muốn trả ơn, chàng chỉ: “nghe nói liền cười”, đối với chàng hành động trượng nghĩa không phải là để trả ơn mà với chàng, làm việc nghĩa như là bổn phận, lẽ tự nhiên
⇒Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa Lục Vân tiên mang cốt cách nghĩa sĩ thời loạn với cử chỉ, hành động, ngôn ngữ và cách ứng xử cao đẹp, đó là cách cư xử của một tinh thần hiệp nghĩa của các bậc hảo hán
* Hình tượng nhân vật Kiều Nguyệt Nga
– Bên cạnh Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga cũng là một nhân vật lí tưởng của tác phẩm
– Những phẩm chất tốt đẹp của Kiều Nguyệt Nga được thể hiện qua lời giãi bày với Lục Vân Tiên:
+ Nàng là một cô gái thùy mị nết na, có học thức: cách xưng hô của nàng rất khiên nhường: “quân tử” “tiện thiếp”
+ Nàng sống mực thước khuôn phép: “làm con đâu dám cãi cha”
+ Nàng còn là một người cư xử có trước có sau: nàng coi trọng ơn nghĩa của Lục Vân Tiên với mình và muốn mời chàng hiệp sĩ qua miền Hà Khê để nàng có thể: “gẫm câu báo đức thù công- lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi”
+ Kiều Nguyệt Nga đã nguyện gắn bó suốt đời mình với chàng trai hiệp nghĩa Lục Vân Tiên
⇒Kiều Nguyệt Nga hiện lên là một nhân vật có lòng tự tôn và đức hạnh
Kết bài
– Khái quát lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật làm nên thành công của tác phẩm
– Trình bày cảm nhận, suy nghĩ về vẻ đẹp của hai nhân vật trung tâm