"Hịch tướng sĩ" không chỉ là một tác phẩm văn bản có giá trị lịch sử và chính trị, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật nổi bật, tôn vinh tinh thần anh hùng và lòng yêu nước của nhân dân Việt Nam. Dưới đây là bài viết về chủ đề: Hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm Hịch tướng sĩ thế nào?.
Mục lục bài viết
1. Hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm Hịch tướng sĩ thế nào?
Năm Giáp Thân 1284, trong thời kỳ hiệu Thiệu Bảo năm thứ 6 của đời Trần Nhân Tông, cuộc chiến giữa quân đại binh Thoát Hoan và quân giặc Chi Lăng đang rộng lớn và nguy cấp. Trận chiến diễn ra ác liệt, nhưng Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn đột nhiên thất thế, buộc phải đưa quân chạy về Vạn Kiếp. Vua Trần Nhân Tông, nhận ra tình hình khó khăn và thấy nguy cơ tàn sát cho dân chúng, nhà cửa, đã mời Hưng Đạo Vương về Hải Dương để thảo luận về con đường tiếp theo.
Vua đặt trước một lựa chọn khó khăn trước mặt Hưng Đạo Vương: “Chúng ta chống lại quân giặc mạnh mẽ như vậy, nhưng có thể dẫn đến tàn sát và phá hại cho dân chúng và nhà cửa. Anh muốn tiếp tục chiến đấu hay sẵn sàng chịu hàng để cứu rỗi muôn dân?” Hưng Đạo Vương không lúc nào quên trách nhiệm và lòng trung hiếu. Ông trả lời vua bằng một tâm huyết lớn lao, với niềm tin vào đạo đức và lòng nhân ái: “Lời Bệ hạ nói là lời nhân đức, nhưng tông miếu xã tắc thì sao? Nếu Bệ hạ muốn hàng, xin trước hết hãy chém đầu thần đi đã, rồi sau hãy hàng!”
Sự quyết liệt và lý tưởng cao cả của Hưng Đạo Vương đã thể hiện rõ trong những từ ngôn sắc sảo của ông. Ông không chỉ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ dân chúng mà còn đặt vấn đề về việc duy trì tinh thần quốc gia và đạo đức truyền thống. Hưng Đạo Vương không chấp nhận sự đầu hàng mà không đánh đổi bằng cách đánh đấm, chiến đấu. Điều này thể hiện lòng can đảm và tinh thần lãnh đạo mạnh mẽ của ông.
Sau khi giải quyết mâu thuẫn với vua, Hưng Đạo Vương trở về Vạn Kiếp và triệu tập 30 vạn quân Nam. Ông lập kế hoạch và ban bố “Hịch tướng sĩ,” một tuyên bố lịch sử kêu gọi tất cả tướng sĩ hết lòng đánh giặc. Bằng cách này, ông hướng dẫn tướng sĩ và binh sĩ, nhấn mạnh sự quan trọng của học tập, rèn luyện võ nghệ, và thực hiện chiến pháp theo sách Binh thư yếu lược.
“Hịch tướng sĩ” không chỉ là một tác phẩm kêu gọi chiến đấu, mà còn là biểu tượng của lòng yêu nước, lòng trung hiếu và tinh thần không khuất phục trong bối cảnh đối mặt với nguy cơ quốc gia. Trần Quốc Tuấn đã để lại một tác phẩm lịch sử truyền cảm hứng và tinh thần chiến đấu cho thế hệ sau.
2. Đôi nét về tác phẩm Hịch tướng sĩ:
Thể loại:
“Hịch tướng sĩ” là một tác phẩm thuộc thể loại Hịch, một loại hình nghệ thuật văn bản được sử dụng thường xuyên trong lịch sử Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh chiến tranh và kháng chiến chống quân xâm lược. Thể loại Hịch có cấu trúc chặt chẽ, lập luận sắc bén, và sử dụng những phương tiện nghệ thuật ngôn ngữ để thuyết phục và khích lệ tinh thần người nghe, đồng thời kêu gọi đoàn kết và đấu tranh chung.
Bố cục:
Phần 1: Từ đầu đến “lưu tiếng tốt”
Bắt đầu bằng việc liệt kê tên những trung thần nghĩa sĩ được sử sách lưu danh. Đây là một phần quan trọng, tạo ra sự tôn vinh và tuyên dương đối với những nhân vật anh hùng, làm tăng lòng tự hào và tinh thần đoàn kết.
Phần 2: Tiếp đến “ta cũng vui lòng”
Chuyển qua phần này, tác giả mô tả tình hình đất nước hiện tại và thể hiện nỗi lòng của người chủ tướng. Qua đó, người viết Hịch thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về thực tế, vấn đề đất nước đang đối mặt, và tạo ra một liên kết mạnh mẽ giữa tâm hồn cá nhân và tình hình chung của quốc gia.
Phần 3: Còn lại
Trong phần này, tác giả phê phán những biểu hiện sai trái trong hàng ngũ quân sĩ. Đây có thể là một cách để khích lệ cải thiện, làm tăng động lực và trách nhiệm của mọi người tham gia chiến đấu.
Giá trị nội dung:
Tác phẩm “Hịch tướng sĩ” không chỉ phản ánh tinh thần yêu nước mà còn thể hiện lòng căm thù đối với giặc ngoại xâm. Nó là biểu tượng của ý chí quyết thắng, lòng dũng cảm và sự hi sinh tận tâm để bảo vệ đất nước. Nội dung của Hịch là một tập hợp của những giá trị truyền thống, lịch sử, và tinh thần đoàn kết dân tộc.
Giá trị nghệ thuật:
“Tướng sĩ Hịch” không chỉ là một tác phẩm chính luận xuất sắc mà còn là một tác phẩm nghệ thuật tinh tế. Lập luận của nó chặt chẽ, với lí lẽ rõ ràng, giàu hình ảnh mô tả sắc nét và sức thuyết phục cao. Sự kết hợp hài hòa giữa lí trí và tình cảm, cùng với lời văn giàu hình ảnh nhạc điệu, làm cho tác phẩm trở nên sống động và cuốn hút người đọc.
Tóm lại, “Hịch tướng sĩ” không chỉ là một tác phẩm văn bản có giá trị lịch sử và chính trị, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật nổi bật, tôn vinh tinh thần anh hùng và lòng yêu nước của nhân dân Việt Nam.
3. Dàn ý phân tích tác phẩm Hịch tướng sĩ:
Mở bài:
Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn không chỉ là một tác phẩm văn bản lịch sử mà còn là biểu tượng của tinh thần yêu nước và lòng dũng cảm trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược. Được viết trong bối cảnh đất nước đối mặt với thách thức lớn từ giặc ngoại xâm Hịch tướng sĩ không chỉ là lời kêu gọi chiến đấu mà còn là biểu tượng của lòng dũng cảm lòng yêu nước và lòng trung hiếu.
Thân bài:
a. Nêu gương các bậc trung thần nghĩa sĩ
Tác giả mở đầu bằng việc liệt kê tên những trung thần nghĩa sĩ những nhân vật lịch sử đã hi sinh vì chủ quyền và tình yêu nước. Từ quá khứ đến hiện tại những con người như Kỷ Tín, Do Vu, Dự Nhượng, Kính Đức, Cao Khanh, Vương Công, … trở thành những biểu tượng của lòng trung hiếu và tinh thần hy sinh. Bằng cách này tác giả đã làm nổi bật tinh thần quên mình vì chủ vì vua vì nước.
b. Vạch trần tội ác của giặc và lòng căm thù của vị chủ tướng
Tường minh và sống động, Hịch tướng sĩ không chỉ mô tả tội ác và sự ngang ngược của giặc mà còn lên án bằng lời các hành động xâm phạm bắt nạt và chiếm đoạt tài nguyên của nước ta. Lòng căm thù của vị chủ tướng được mô tả qua những lời nguyện tỏ ra bi ai: “Ta thường tới bữa quên ăn… ta cũng cam lòng.” Điều này tạo ra một tác động mạnh mẽ khiến người đọc không chỉ hiểu được mức độ quấy rối mà còn đồng cảm với tâm hồn trầm ngâm của người chủ tướng.
c. Sai trái của tướng sĩ dưới quyền
Tác giả không chỉ dừng lại ở việc chỉ trích giặc mà còn nhìn nhận và lên án những sai trái của tướng sĩ dưới quyền. Hành động hưởng lạc và thái độ bàng quan trước vận mệnh đất nước cũng như những thú vui tầm thường như chọi gà cờ bạc săn bắn quyến luyến vợ con làm nổi bật những khuyết điểm trong phẩm chất lãnh đạo của họ. Bằng việc làm này tác giả rõ ràng muốn răn đe và cảnh báo về sự nguy hiểm của những hành động không lành mạnh.
d. Lời kêu gọi tướng sĩ ra sức học tập “Binh thư yếu lược”
Bước cuối cùng của phần thân bài là lời kêu gọi và khích lệ tinh thần tướng sĩ học tập “Binh thư yếu lược”. Tác giả vạch rõ ranh giới giữa hai con đường: một là con đường chính lối đi của anh hùng và người tài và con đường còn lại là lối đi của những người vô trách nhiệm tự do cho bản thân. Lời kêu gọi này không chỉ nhấn mạnh tính quyết đoán mà còn làm nổi bật tầm quan trọng của việc rèn luyện bản thân trau dồi kiến thức quân sự để đối phó với tình hình khẩn cấp.
Kết bài:
Trong phần này tác giả không chỉ khẳng định giá trị nội dung của Hịch tướng sĩ mà còn tôn vinh giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Hịch tướng sĩ không chỉ là một lời kêu gọi chiến đấu mà còn là một tác phẩm nghệ thuật với lập luận chặt chẽ hình ảnh sinh động và sức thuyết phục cao. Mỗi từ ngữ mỗi câu văn đều mang đậm tính nhân văn và lịch sử làm cho người đọc không chỉ nhận thức được tình hình đất nước mà còn bị cuốn hút vào tâm hồn và tinh thần của những người anh hùng. Tóm lại Hịch tướng sĩ không chỉ là một tác phẩm chính trị mà còn là một kiệt tác văn học là nguồn cảm hứng vô tận cho thế hệ sau trong việc bảo vệ và phát triển đất nước.
