Hoàn cảnh ra đời Hồn Trương Ba, da hàng thịt hay chọn lọc

1. Hoàn cảnh sáng tác Hồn Trương Ba da hàng thịt:

1.1. Hoàn cảnh sáng tác:

“Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của nhà văn Lưu Quang Vũ là một trong những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, hấp dẫn và ấn tượng trong lịch sử văn học và sân khấu Việt Nam. Vở kịch này đã tạo nên tiếng vang lớn khi ra mắt vào năm 1984, mặc dù tác giả viết vào năm 1981. Lưu Quang Vũ lấy cảm hứng từ một câu chuyện dân gian và biến tấu thêm vào nó để tạo nên một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc.

Trong truyền thuyết dân gian, nhân vật Trương Ba sau khi nhập hồn vào thân xác người bán thịt vẫn tiếp tục sống một cuộc sống hạnh phúc và bình yên. Tuy nhiên, trong “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, Lưu Quang Vũ quyết định thay đổi cốt truyện ban đầu để thể hiện một góc nhìn khác về cuộc đời của Trương Ba. Trong vở kịch, tác giả đi sâu vào việc miêu tả sự trớ trêu, đau khổ cùng với đó là sự thống khổ của Trương Ba khi hồn anh bị giam cầm “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”.

Cảnh VII và kết thúc vở kịch là những điểm đặc biệt quan trọng, nơi nỗi thống khổ và đau đớn của Trương Ba lên đến đỉnh điểm. Trương Ba đối mặt với sự chia cắt giữa linh hồn và thể xác, giữa sự sống và cái chết. Trong lời nói cuối cùng, ông quyết định hy sinh bản thân để cứu người, thể hiện tinh thần cao cả và lòng trắc ẩn vô bờ bến của mình. Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” đã được trình diễn nhiều lần trên các sân khấu trong và ngoài nước, đây luôn là tác phẩm học thuật sâu sắc và nhân văn, đánh dấu một trang tươi sáng trong văn học nghệ thuật Việt Nam.

1.2. Bố cục (3 phần):

Phần 1 (từ đầu đến “Vợ Trương Ba bước vào”): Đối thoại giữa tâm hồn Trương Ba và thân xác người đồ tể.

Phần 2 (tiếp đó đến “Không cần!”): Đối thoại giữa hồn Trương Ba và những người thân trong gia đình.

Phần 3 (còn lại): Đối thoại giữa hồn Trương Ba, Đế Thích và quyết định cuối cùng của hồn Trương Ba.

1.3. Giá trị nội dung:

Qua đoạn trích vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, Lưu Quang Vũ muốn gửi tới người đọc thông điệp: Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm thông điệp đến bạn đọc: Làm người là đáng quý, nhưng sống thật với chính mình, sống trọn vẹn với những giá trị vốn có của mình và theo đuổi chúng còn đáng quý hơn. Cuộc sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với sự hòa hợp giữa thể xác và tâm hồn. Con người phải luôn biết đấu tranh với nghịch cảnh, với chính mình, với sự thô tục để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao cả.

1.4. Giá trị nghệ thuật:

Xây dựng tình huống, xung đột kịch tính, hấp dẫn.

Đối thoại táo bạo, trong sáng, giàu kịch tính, tạo chiều sâu ý nghĩa cho vở kịch.

Hành động kịch của nhân vật phù hợp với tính cách, hoàn cảnh, góp phần thúc đẩy tình Hành động kịch tính của các nhân vật phù hợp với tính cách và hoàn cảnh của họ, góp phần thúc đẩy sự phát triển của tình huống và xung đột.

Nghệ thuật độc thoại nội tâm giúp các nhân vật bộc lộ tính cách và quan niệm của mình về cách sống đúng đắn.

2. Vài nét về tác giả Lưu Quang Vũ:

* Cuộc đời tác giả Lưu Quang Vũ:

Lưu Quang Vũ Nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) sinh ra tại huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ, quê quán là thành phố Đà Nẵng.

Lưu Quang Vũ trải qua tuổi thơ ở vùng trung du Phú Thọ; năm 1954 ông trở về sống và học tập tại Hà Nội.

Ông tham gia bộ đội trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

Lưu Quang Vũ đã được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2000.

* Sự nghiệp văn chương của tác giả Lưu Quang Vũ:

Lưu Quang Vũ bắt đầu làm thơ vào khoảng những năm 60 của thế kỷ 20 và được nhiều bạn đọc yêu thích. Đầu những năm 80, ông chuyển cảm hứng sang sân khấu.

Chỉ trong bảy hoặc tám năm, ông đã sáng tác khoảng 50 kịch bản và phần lớn được dàn dựng. Các vở diễn của Lưu Quang Vũ đã được trình diễn trên sân khấu của nhiều nhà hát và đoàn nghệ thuật trên cả nước.

Nhiều vở kịch của ông đã giành được nhiều giải thưởng cao tại các liên hoan sân khấu lớn và nhỏ: Sống mãi tuổi 17, Nàng Xi-ta, Nếu anh không đốt lửa, Lời thề thứ 9, Khoảnh khắc và vô tận, Tôi và chúng ta,…

3. Tóm tắt Hồn Trương Ba da hàng thịt:

Mẫu 1:

Câu chuyện kể về nhân vật ông Trương Ba – một người làm vườn hiền lành, thương vợ con và gia đình, đặc biệt là đứa cháu trai duy nhất. Ông chăm chỉ làm vườn, chăm sóc cây cối, khi say rượu lại chơi cờ với Đế Thích. Ông nghĩ rằng cuộc sống bình yên của mình sẽ tiếp tục, nhưng vì sự cẩu thả trong công việc, Nam Tào và Bắc Đẩu đã biết được tên ông và vô tinh gạch nhầm tên ông trong sổ sinh tử khiến Trương Ba phải chết. Để sửa chữa sai lầm, cả hai đã nghe theo giải pháp tốt nhất của Đế Thích, đó là cho linh hồn Trương Ba nhập vào cơ thể của một người bán thịt vừa mới chết để ông có thể sống lại với gia đình. Rắc rối bắt đầu từ đây, và đỉnh điểm của câu chuyện đã được đẩy lên.

Đoạn trích trong sách giáo khoa là cảnh VII, cũng là cảnh kết thúc vở kịch với cuộc đấu tranh giữa hồn và xác, cùng với nỗi đau khổ, dằn vặt của Trương Ba khi hồn nhập vào thân xác tên đồ tể, những rắc rối bắt đầu xảy ra: lí trưởng quấy rối, con trai hư hỏng, cháu gái không nhận ra, gia đình bất hòa, vợ tên đồ tể hết mực đòi chồng. Điều khó khăn nhất là Trương Ba đã thay đổi: anh thường ăn thịt, uống rượu và thô lỗ, độc ác, không còn vẻ điềm đạm như trước. Cuộc tranh luận diễn ra quyết liệt giữa xác và hồn, xác có lí của xác, hồn có lí của hồn. Cuối cùng, Trương Ba quyết định trả lại thân xác cho tên đồ tể, anh bằng lòng với cái chết để an toàn hơn là sống trong tủi nhục và gửi hồn mình vào thân xác người khác. Anh cũng không có ý định nhập vào thân xác cu Tị. Đây là đoạn trích hay nhất trong toàn bộ vở kịch, chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc về cách sống toàn vẹn, sống là chính mình thì dù bất kể chuyện gì xảy ra cũng sẽ còn mãi với thời gian.

Mẫu 2:

Hồn Trương Ba, da hàng thịt là vở kịch xoay quanh một vấn đề đặc biệt kịch tính: Trương Ba, gần 60 tuổi – một người làm vườn giản dị, chăm chỉ, thương vợ, thương cháu và giỏi cờ tướng, đã ra đi vì sự vô trách nhiệm gây ra nhầm lẫn của Nam Tào, Bắc Đẩu trên thiên đình. Đế Thích – một vị tiên rất ngưỡng mộ tài năng của Trương Ba làm phép làm cho ông hồi sinh bằng cách cho Trương Ba nhập vào thân xác người đồ tể vừa mới chết.

Sống nhờ trong thân xác của một người xa lạ khiến Trương Ba gặp phải nhiều rắc rối và phiền toái. Ông ngày càng trở nên kỳ lạ và đáng sợ trong mắt vợ, con dâu và cháu trai. Sau ba tháng sống trong thân xác người đồ tể, hồn Trương Ba có nguy cơ bị thân xác lấn át. Ông phải đấu tranh gay gắt với những ham muốn bản năng, những dục vọng thấp kém của xác hàng thịt. Bản thân Trương Ba cũng đau khổ vì phải sống không tự nhiên, giả tạo và không được là chính mình. Cuối cùng, Trương Ba quyết định chấp nhận sự thật, trả lại thân xác cho hàng thịt và cương quyết không đồng ý nhập vào xác cu Tị để đảm bảo sự an toàn và trong sạch của bản thân. Anh quyết định tìm đến cái chết và từ chối cuộc sống không phải của mình mặc dù cuộc sống này rất quý giá.