Khái niệm hộ chiếu, phân loại và vai trò của hộ chiếu? Hộ chiếu hết hạn hoặc sắp hết hạn có được nhập cảnh không?
Hiện nay, nhờ xu thế toàn cầu hóa, hợp tác đối ngoại giữa các nước, nên vấn đề giao thương giữa các nước trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Để có thể xuất nhập cảnh từ nước này sang nước khác, công dân cần phải có giấy thông hành, ở đây chính là hộ chiếu. Một trong những vấn đề về hộ chiếu được rất nhiều người quan tâm, đó là hộ chiếu hết hạn hoặc sắp hết hạn có được nhập cảnh không? Bài viết dưới đây sẽ phân tích và làm rõ vấn đề này.
Mục lục bài viết
1. Khái niệm hộ chiếu, phân loại và vai trò của hộ chiếu:
– Theo Luật xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam năm 2019 (Luật Xuất nhập cảnh), hộ chiếu là giấy tờ thuộc quyền sở hữu của Nhà nước, do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp cho công dân Việt Nam sử dụng để xuất cảnh, nhập cảnh, chứng minh quốc tịch và nhân thân. Hộ chiếu được hiểu là một giấy thông hành, thường do chính phủ của một quốc gia cấp cho công dân của quốc gia đó, xác nhận danh tính và quốc tịch của người giữ hộ chiếu chủ yếu cho mục đích đi lại quốc tế. Hộ chiếu tiêu chuẩn có thể chứa thông tin như tên, nơi ở và ngày sinh, ảnh, chữ ký và các thông tin nhận dạng có liên quan khác của người sở hữu hộ chiếu. Trên hộ chiếu gồm các thông tin như: ảnh chân dung; họ, chữ đệm và tên; ngày, tháng, năm sinh; giới tính; quốc tịch; ký hiệu, số giấy tờ xuất nhập cảnh; ngày, tháng, năm cấp, cơ quan cấp; ngày, tháng, năm hết hạn; số định danh cá nhân hoặc số chứng minh nhân dân; chức vụ, chức danh đối với hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ phù hợp với yêu cầu đối ngoại.
– Theo quy định của luật xuất nhập cảnh, hộ chiếu Việt Nam chỉ cấp cho công dân Việt Nam. Khi xuất cảnh, nhập cảnh, công dân Việt Nam phải xuất trình hộ chiếu hoặc giấy thông hành với lực lượng kiểm soát xuất nhập cảnh của Việt Nam tại cửa khẩu. Người có hộ chiếu được phép xuất, nhập cảnh, quá cảnh khi có thị thực xuất, nhập cảnh, quá cảnh của nước mình hoặc nhà nước hữu quan.
– Về phân loại, hộ chiếu gồm 3 loại, gồm:
+ Hộ chiếu ngoại giao, trang bìa màu nâu đỏ : Loại hộ chiếu này thường được cấp cho quan chức cấp cao của Nhà nước được quy định tại Điều 8 Luật Xuất nhập cảnh; được cơ quan, người có thẩm quyền cử hoặc cho phép ra nước ngoài để thực hiện nhiệm vụ công tác. Những người sở hữu hộ chiếu này thường là cán bộ, quan chức cấp cao của Nhà nước. Họ sử dụng hộ chiếu này để thực hiện nhiệm vụ công tác theo sự phân công của cơ quan Nhà nước, người có thẩm quyền.
+ Hộ chiếu công vụ, trang bìa màu xanh lá cây đậm: Hộ chiếu này được cấp cho đối tượng như cán bộ, công chức, viên chức, Công an, Quân đội ( thuộc Điều 9 Luật Xuất nhập cảnh)… được cơ quan, người có thẩm quyền cử hoặc cho phép ra nước ngoài để thực hiện nhiệm vụ công tác. Những đối tượng này đều là cán bộ Nhà nước, ra nước vì nhiệm vụ được giao. Do đó, họ mới được cấp hộ chiếu công vụ.
+ Hộ chiếu phổ thông, trang bìa màu xanh tím: Cấp cho công dân Việt Nam. Với hộ chiếu này, mọi công dân Việt Nam đều được cấp nếu họ có nhu cầu xuất nhập cảnh. Đi du lịch, du học, xuất khẩu lao động…người dân đều được cấp hộ chiếu phổ thông này.
– Hộ chiếu được xem là văn bản thông hành, giúp việc xuất nhập khẩu của công dân được hợp thức hóa về mặt pháp luật. Nó có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc quản lý công dân của cơ quan Nhà nước, cụ thể như sau:
+ Thứ nhất, việc yêu cầu hộ chiếu khi có nhu cầu xuất nhập cảnh giúp cơ quan hải quan (đại diện cho Nhà nước) quản lý được việc xuất nhập cảnh của người dân. Thực tế, có rất nhiều trường hợp phạm tội, lẩn trốn ra nước ngoài để trốn tránh trách nhiệm về hành vi của mình. Nếu cơ quan hải quan và Nhà nước không quản lý dân cư xuất nhập cảnh bằng hộ chiếu, thì sẽ để xảy ra tình trạng bỏ lọt tội phạm, làm bất ổn an ninh quốc gia khi cảnh phần tử xấu tự do di chuyển ra vào địa phận nước mình.
Ví dụ: Phạm Văn K thực hiện hành vi giết người. Ngay sau khi biết hành vi của mình đã bị phát giác, K lên kế hoạch chạy trốn ra nước ngoài. Tuy nhiên, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đã phát lệnh truy nã đối với Phạm Văn K. Do đó, tại bộ phận hải quan, ngay khi K xuất trình hộ chiếu, cán bộ hải quan đã phát hiện K phạm tội và hiện đang bị truy nã thông qua cổng thông tin điện tử quốc gia. Như vậy, nhờ hộ chiếu, cơ quan chức trách đã phát hiện ra tội phạm, ngăn ngừa hành vi chạy trốn của họ.
+ Thứ hai, việc yêu cầu hộ chiếu khi xuất nhập cảnh, giúp Nhà nước giám sát, quản lý được việc công dân của mình đi đâu, trong thời gian bao lâu, từ đó đưa ra những biện pháp xử lý kịp thời nếu có trường hợp xấu xảy ra.
Ví dụ: Chị Nguyễn Thị G, 35 tuổi, ra nước ngoài du lịch vào tháng 3 năm 2021. Theo kế hoạch, chị làm visa đi du lịch trong 1 tháng. Tuy nhiên, sau 1 tháng, chị không nhập cảnh về lại Việt Nam, hộ chiếu cũng không được gia hạn thêm. Người nhà của chị G không liên lạc được với chị, nên đã trình báo ra phía công an. Thông qua việc kiểm soát thông tin hộ chiếu của công dân xuất cảnh, cơ quan hải quan đã xác định được điểm đến của chị G. Từ đó, liên hệ với đại sứ quán của nước nơi chị G đến, và phát hiện chị G bị tai nạn giao thông, đang hôn mê trong bệnh viện. Người nhà chị đã bay sang đó với chị G. Đây là minh chứng cho việc thông qua hộ chiếu, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có thể quản lý lịch trình di chuyển của công dân nước mình.
2. Hộ chiếu hết hạn hoặc sắp hết hạn có được nhập cảnh không?
– Đối với trường hợp hộ chiếu hết hạn hoặc sắp hết hạn, công dân sẽ không được nhập cảnh. Bởi:
+ Hộ chiếu hết hạn được hiểu là hộ chiếu mà trước hết người được cấp vẫn còn đang giữ. Trong trường hợp làm mất hộ chiếu thì dù còn hộ chiếu đó có còn thời hạn hay không, thì người bị mất hộ chiếu vẫn phải làm hộ chiếu mới. Hộ chiếu còn hạn dưới 6 tháng sẽ được coi là hết hạn và không còn giá trị hiệu lực để làm thủ tục xuất nhập cảnh.
+ Về nguyên tắc, hộ chiếu cấp cho công dân từ đủ 14 tuổi trở lên có thời hạn không quá 10 năm tính từ ngày cấp và không được gia hạn theo quy định của pháp luật. Hộ chiếu có thời hạn sử dụng từ 06 tháng tới 10 năm tùy thuộc vào từng loại hộ chiếu. Hộ chiếu còn hạn dưới 6 tháng sẽ được coi là hết hạn, không còn giá trị hiệu lực.
+ Đối với những hộ chiếu cấp có thời hạn 5 năm thì trước khi hết hạn ít nhất 30 ngày hộ chiếu sẽ được gia hạn một lần không quá 3 năm. Tức trước khi hộ chiếu hết hạn ít nhất 30 ngày, hộ chiếu sẽ được gia hạn thêm. Căn cứ theo quy định của Cục xuất nhập cảnh, trước khi làm thủ tục xuất nhập cảnh sang một quốc gia khác, thì hộ chiếu của người làm thủ tục xuất nhập cảnh phải còn hiệu lực để làm thủ tục nhập cảnh. Điều này cho thấy pháp luật yêu cầu khi tiến hành nhập cảnh, hộ chiếu của công dân phải còn hiệu lực.
– Quy định của pháp luật về việc công dân không được nhập cảnh khi hộ chiếu hết hiệu lực hoặc sắp hết hiệu lực nhằm tránh trường hợp du khách lưu lại một nước quá lâu. Về nguyên, khi hộ chiếu hết hạn, công dân sẽ không được rời khỏi nơi cư trú. Giả sử, công dân ra nước ngoài du lịch, song hộ chiếu lại hết hạn trong chuyến du lịch. Như vậy, công dân đó sẽ không thể trở về nước cho đến khi được cấp mới. – Hộ chiếu hết hạn gây bất lợi và ảnh hưởng rất lớn cho công tác quản lý an ninh của quốc gia sở tại. Khi hộ chiếu hết hạn, người dân sẽ không được phép xuất nhập cảnh. Điều này khiến họ phải lưu trú quá lâu tại nước sở tại và đem lại rất nhiều rắc rối phát sinh.
Ví dụ: Chị Vũ Thị T ra nước ngoài du lịch. Tuy nhiên, khi chuẩn bị về lại Việt Nam, chị mới phát hiện hộ chiếu của mình hết hạn. Do đó, chị phải ở lại nước ngoài lâu hơn dự kiến để làm hộ chiếu mới tại đại sứ quán. việc phải ở lại nước sở tại lâu, khiến công việc của chị bị ảnh hưởng. Cùng với đó, nó khiến nguồn kinh phí của chị bị ảnh hưởng rất nhiều, khi phát sinh ra những khoản phí lưu trú vượt quá kế hoạch ban đầu.
Như vậy, để tránh những trường hợp rủi ro có thể xảy ra, trước khi tiến hành xuất nhập cảnh, công dân cần kiểm tra kỹ giấy tờ của mình. Nếu hộ chiếu sắp hết hạn hoặc đã hết hạn, thì cá nhân nên thực hiện gia hạn hộ chiếu trước khi thực hiện kế hoạch xuất nhập cảnh.
