Khi một người phải chấp hành nhiều bản án khác nhau, việc xác định thời điểm và điều kiện được xóa án tích không còn đơn giản như trường hợp chỉ có một bản án. Đây là vấn đề pháp lý thường gây nhầm lẫn, đặc biệt trong việc tính thời hạn, xác định thẩm quyền và điều kiện được khôi phục quyền nhân thân. Vậy trong trường hợp có nhiều bản án, việc xóa án tích được thực hiện như thế nào?
Mục lục bài viết
- 1 1. Xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án như thế nào?
- 2 2. Thời hạn xóa án tích đối với hình phạt tù có thời hạn khi có nhiều bản án:
- 3 3. Một số tình huống pháp lý đặc biệt cần lưu ý khi xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án:
- 3.1 3.1. Người có nhiều bản án nhưng được miễn chấp hành phần còn lại của hình phạt:
- 3.2 3.2. Người bị kết án tại nhiều Tòa án hoặc nhiều địa phương khác nhau:
- 3.3 3.3. Trường hợp tái phạm hoặc phạm tội mới trong thời gian chưa được xóa án tích:
- 3.4 3.4. Trường hợp có sự chồng chéo về thời hạn xóa án tích giữa các bản án:
- 3.5 3.5. Trường hợp có sự nhầm lẫn hoặc thiếu thống nhất giữa các Cơ quan tiến hành tố tụng:
1. Xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án như thế nào?
Điều 56 Bộ luật hình sự 2015 quy định về tổng hợp hình phạt của nhiều bản án. Cụ thể như sau:
- Trong trường hợp một người đang phải chấp hành một bản án mà lại bị xét xử về tội đã phạm trước khi có bản án này, thì:
+ Tòa án quyết định hình phạt đối với tội đang bị xét xử;
+ Sau đó quyết định hình phạt chung theo quy định tại Điều 55 của Bộ luật hình sự 2015;
+ Thời gian đã chấp hành hình phạt của bản án trước được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt chung.
- Khi xét xử một người đang phải chấp hành một bản án mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới, thì:
+ Tòa án quyết định hình phạt đối với tội mới;
+ Sau đó tổng hợp với phần hình phạt chưa chấp hành của bản án trước rồi quyết định hình phạt chung theo quy định tại Điều 55 của Bộ luật hình sự 2015.
- Trong trường hợp một người phải chấp hành nhiều bản án đã có hiệu lực pháp luật mà các hình phạt của các bản án chưa được tổng hợp, thì Chánh án Tòa án có thẩm quyền ra quyết định tổng hợp hình phạt của các bản án theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 56 Bộ luật Hình sự 2015.
Theo đó, một người có nhiều bản án thì Tòa án có thẩm quyền sẽ quyết định hình phạt chung. Hình phạt chung được tổng hợp theo Điều 55 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:
a. Đối với hình phạt chính:
- Nếu các hình phạt đã tuyên cùng là cải tạo không giam giữ hoặc cùng là tù có thời hạn, thì các hình phạt đó được cộng lại thành hình phạt chung; hình phạt chung không được vượt quá 03 năm đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, 30 năm đối với hình phạt tù có thời hạn;
- Nếu các hình phạt đã tuyên là cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn, thì hình phạt cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành hình phạt tù theo tỷ lệ cứ 03 ngày cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành 01 ngày tù để tổng hợp thành hình phạt chung theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 55 Bộ luật Hình sự 2015;
- Nếu hình phạt nặng nhất trong số các hình phạt đã tuyên là tù chung thân thì hình phạt chung là tù chung thân;
- Nếu hình phạt nặng nhất trong số các hình phạt đã tuyên là tử hình thì hình phạt chung là tử hình;
- Phạt tiền không tổng hợp với các loại hình phạt khác; các khoản tiền phạt được cộng lại thành hình phạt chung;
- Trục xuất không tổng hợp với các loại hình phạt khác.
b. Đối với hình phạt bổ sung:
- Nếu các hình phạt đã tuyên là cùng loại thì hình phạt chung được quyết định trong giới hạn do Bộ luật Hình sự 2015 quy định đối với loại hình phạt đó; riêng đối với hình phạt tiền thì các khoản tiền phạt được cộng lại thành hình phạt chung;
- Nếu các hình phạt đã tuyên là khác loại thì người bị kết án phải chấp hành tất cả các hình phạt đã tuyên.
Thêm nữa, khoản 1 Điều 73 Bộ luật hình sự 2015 quy định: Thời hạn để xóa án tích (kể cả đối với đương nhiên xóa án tích và xóa án tích theo quyết định của Tòa án) căn cứ vào hình phạt chính đã tuyên. Cụ thể:
- Thời hạn để xóa án tích quy định tại Điều 70 và Điều 71 của Bộ luật Hình sự 2015 căn cứ vào hình phạt chính đã tuyên.
- Người bị kết án chưa được xóa án tích mà thực hiện hành vi phạm tội mới và bị Tòa án kết án bằng bản án có hiệu lực pháp luật thì thời hạn để xóa án tích cũ được tính lại kể từ ngày chấp hành xong hình phạt chính hoặc thời gian thử thách án treo của bản án mới hoặc từ ngày bản án mới hết thời hiệu thi hành.
- Người bị kết án trong trường hợp phạm nhiều tội mà có tội thuộc trường hợp đương nhiên được xóa án tích, có tội thuộc trường hợp xóa án tích theo quyết định của Tòa án thì căn cứ vào thời hạn quy định tại Điều 71 của Bộ luật Hình sự 2015 Tòa án quyết định việc xóa án tích đối với người đó.
- Người được miễn chấp hành phần hình phạt còn lại cũng được coi như đã chấp hành xong hình phạt.
Kết luận: Xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án sẽ căn cứ vào hình phạt chính đã được tổng hợp trong bản án.
2. Thời hạn xóa án tích đối với hình phạt tù có thời hạn khi có nhiều bản án:
Xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án sẽ căn cứ vào hình phạt chính đã được tổng hợp trong bản án. Nếu hình phạt chính đã được tổng hợp trong bản án là hình phạt tù có thời hạn thì hình phạt tù có thời hạn không được vượt quá 30 năm.
Thời hạn xóa án tích đối với hình phạt tù có thời hạn khi có nhiều bản án như sau:
a. Đương nhiên xóa án tích:
Người bị kết án đương nhiên được xóa án tích, nếu từ khi chấp hành xong hình phạt chính, hình phạt bổ sung, các quyết định khác trong quyết định hình phạt chung của nhiều bản án và không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây:
- Thời hạn là 02 năm trong trong trường hợp quyết định hình phạt chung của nhiều bản án tổng hợp phạt tù đến 05 năm;
- Thời hạn là 03 năm trong trường hợp quyết định hình phạt chung của nhiều bản án tổng hợp phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm;
- Thời hạn là 05 năm trong trường hợp quyết định hình phạt chung của nhiều bản án tổng hợp phạt tù từ trên 15 năm.
b. Xóa án tích theo quyết định của tòa án:
Người bị kết án được Tòa án quyết định việc xóa án tích. Nếu từ khi chấp hành xong hình phạt chính, hình phạt bổ sung, các quyết định khác trong quyết định hình phạt chung của nhiều bản án và không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây:
- Thời hạn là 03 năm trong trường hợp quyết định hình phạt chung của nhiều bản án tổng hợp phạt tù đến 05 năm;
- Thời hạn là 05 năm trong trường hợp quyết định hình phạt chung của nhiều bản án tổng hợp phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm;
- Thời hạn là 07 năm trong trường hợp quyết định hình phạt chung của nhiều bản án tổng hợp phạt tù trên 15 năm.
3. Một số tình huống pháp lý đặc biệt cần lưu ý khi xóa án tích trong trường hợp có nhiều bản án:
Trong thực tế áp dụng pháp luật, việc xác định điều kiện và thời hạn xóa án tích đối với người có nhiều bản án không phải lúc nào cũng diễn ra đơn giản. Một số tình huống đặc biệt dưới đây thường phát sinh vướng mắc trong quá trình thi hành, cần được hiểu và áp dụng đúng để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người bị kết án cũng như tính thống nhất trong hoạt động tư pháp.
3.1. Người có nhiều bản án nhưng được miễn chấp hành phần còn lại của hình phạt:
Khi người bị kết án được Chủ tịch nước đặc xá, ân giảm hoặc được Tòa án quyết định miễn chấp hành phần còn lại của hình phạt thì pháp luật xác định họ được coi là đã chấp hành xong hình phạt. Theo quy định tại khoản 2 Điều 70 Bộ luật Hình sự 2015, trường hợp này vẫn được tính thời gian xóa án tích như đối với người đã hoàn thành việc thi hành án. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là người đó phải chấp hành xong các hình phạt bổ sung, nghĩa vụ bồi thường dân sự, án phí và không phạm tội mới trong thời gian luật định. Chỉ khi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu này thì người bị kết án mới được xem xét xóa án tích, dù việc thi hành án chính đã được miễn trừ.
3.2. Người bị kết án tại nhiều Tòa án hoặc nhiều địa phương khác nhau:
Khi người bị kết án có nhiều bản án được tuyên tại các Tòa án khác nhau, việc xác định Tòa án có thẩm quyền xóa án tích cần được thực hiện thống nhất để tránh trùng lặp hoặc bỏ sót. Theo thông lệ tư pháp và hướng dẫn của cơ quan thi hành án hình sự, Tòa án đã xét xử bản án cuối cùng có hiệu lực pháp luật là cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc xóa án tích cho người đó đối với tất cả các bản án trước. Tòa án này có trách nhiệm xác minh tình trạng chấp hành án, thu thập hồ sơ, kiểm tra việc không phạm tội mới và tổng hợp các bản án liên quan trước khi ban hành quyết định xóa án tích hợp nhất. Cách xác định này đảm bảo sự thống nhất, hiệu lực pháp lý tập trung và thuận lợi cho người yêu cầu.
3.3. Trường hợp tái phạm hoặc phạm tội mới trong thời gian chưa được xóa án tích:
Theo quy định tại Điều 73 Bộ luật Hình sự 2015, nếu người đang trong thời gian chờ được xóa án tích lại thực hiện hành vi phạm tội mới thì toàn bộ thời hạn xóa án tích trước đó bị hủy bỏ và được tính lại từ đầu kể từ ngày chấp hành xong bản án mới nhất. Quy định này phản ánh nguyên tắc “phạm tội mới làm mất hiệu lực của thời gian cải tạo trước đó” nhằm bảo đảm rằng việc xóa án tích chỉ được áp dụng cho những người thật sự cải tạo tiến bộ, không tái phạm. Như vậy, khi có hành vi phạm tội mới thì người đó sẽ không được hưởng lợi từ các bản án cũ đã gần đến thời điểm xóa án tích mà phải thực hiện lại toàn bộ quá trình cải tạo và chờ đợi theo thời hạn tương ứng với bản án mới nhất.
3.4. Trường hợp có sự chồng chéo về thời hạn xóa án tích giữa các bản án:
Trong trường hợp các bản án được tuyên ở những thời điểm gần nhau hoặc việc chấp hành án diễn ra liên tục, thời hạn xóa án tích có thể bị chồng chéo. Khi đó, việc xác định thời điểm đủ điều kiện xóa án tích phải căn cứ vào bản án có mức hình phạt nặng nhất và được tuyên sau cùng. Điều này đồng nghĩa với việc, dù thời hạn của một bản án nhẹ hơn đã kết thúc nhưng nếu bản án khác vẫn chưa đủ điều kiện thì người bị kết án vẫn được coi là chưa được xóa án tích hoàn toàn. Chỉ khi toàn bộ các bản án đều hết thời hạn và đủ điều kiện xóa án tích thì cá nhân đó mới được phục hồi hoàn toàn về nhân thân pháp lý.
3.5. Trường hợp có sự nhầm lẫn hoặc thiếu thống nhất giữa các Cơ quan tiến hành tố tụng:
Một vấn đề thực tế thường gặp là việc không đồng bộ trong quản lý hồ sơ án tích giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, dẫn đến nhầm lẫn về thời điểm, thẩm quyền hoặc tình trạng án tích của người bị kết án. Để tránh tình trạng này, người có nhiều bản án cần chủ động đề nghị cơ quan thi hành án hình sự cấp giấy xác nhận đã chấp hành xong hình phạt, đồng thời yêu cầu Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia hoặc Cơ quan công an cấp tỉnh/thành phố (trước đây là Sở Tư pháp) kiểm tra, cập nhật thông tin án tích trước khi nộp đơn xin xóa án tích. Việc phối hợp và xác minh đầy đủ giúp bảo đảm tính chính xác, minh bạch trong quá trình giải quyết; đồng thời hạn chế rủi ro hồ sơ bị trả lại hoặc kéo dài thời gian xem xét.
THAM KHẢO THÊM:
Tư vấn pháp luật qua Zalo
Liên hệ với Luật sư để được hỗ trợ:
Tư vấn pháp luật qua Zalo 
