Án treo là chính sách khoan hồng của pháp luật và cho phép người phạm tội cải tạo ngoài xã hội. Tuy nhiên, nếu trong thời gian thử thách người này phạm tội mới, án treo sẽ bị hủy và họ phải chấp hành hình phạt tù của bản án trước; đồng thời tổng hợp với hình phạt của bản án mới theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015. Dưới đây là quy định của pháp luật về tổng hợp hình phạt với người hưởng án treo phạm tội mới.
Mục lục bài viết
1. Khái niệm “phạm tội mới” theo quy định của pháp luật hình sự:
Theo quy định của pháp luật, “phạm tội mới” có thể được hiểu là việc người đang chấp hành bản án hình sự hoặc đang trong thời gian thử thách của án treo thực hiện hành vi phạm tội khác, bị khởi tố, truy tố và xét xử theo quy định của pháp luật hình sự.
Đối với người đang hưởng án treo, phạm tội mới có thể hiểu là: Trong thời gian đang chịu sự giám sát, giáo dục theo quyết định của Tòa án (thời gian thử thách), người đó thực hiện một hành vi cấu thành tội phạm mới (dù là tội ít nghiêm trọng hay nghiêm trọng hơn) miễn rằng hành vi đó đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015.
Điều này thể hiện chính sách nhân đạo nhưng cũng nghiêm minh của Nhà nước: án treo chỉ là cơ hội cải tạo ngoài xã hội mà không phải “miễn hình phạt”; và nếu người được hưởng án treo không giữ gìn, tiếp tục vi phạm thì họ sẽ phải chịu hậu quả pháp lý nghiêm khắc hơn.
2. Nguyên tắc tổng hợp hình phạt với người hưởng án treo phạm tội mới:
Pháp luật hiện nay đã có những điều luật quy định cụ thể về vấn đề tổng hợp hình phạt với người hưởng án treo phạm tội mới.
Khoản 5 Điều 65 của Bộ luật hình sự 2015 quy định: Trong thời gian thử thách, nếu người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật thi hành án hình sự 02 lần trở lên, thì Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo. Trường hợp thực hiện hành vi phạm tội mới thì Tòa án buộc người đó phải chấp hành hình phạt của bản án trước và tổng hợp với hình phạt của bản án mới theo quy định tại Điều 56 của Bộ luật hình sự 2015.
Khoản 2 Điều 56 của Bộ luật hình sự 2015 quy định: Khi xét xử một người đang phải chấp hành một bản án mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới, Tòa án quyết định hình phạt đối với tội mới, sau đó tổng hợp với phần hình phạt chưa chấp hành của bản án trước rồi quyết định hình phạt chung theo quy định tại Điều 55 của Bộ luật hình sự 2015.
Ngoài ra, tại khoản 1 Điều 7 Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP ngày 15/8/2018 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao quy định: Trường hợp người được hưởng án treo phạm tội mới trong thời gian thử thách thì Tòa án quyết định hình phạt đối với tội phạm mới và tổng hợp với hình phạt tù của bản án trước theo quy định tại Điều 55 và Điều 56 của Bộ luật Hình sự.
Tổng hợp các điều luật nêu trên, ttrường hợp trong thời gian thử thách, người được hưởng án treo thực hiện hành vi phạm tội mới thì Tòa án buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án trước và tổng hợp với hình phạt của bản án mới theo quy định tại Điều 56 của Bộ luật hình sự năm 2015.
Theo đó, cá nhân đang được hưởng án treo phải chấp hành hình phạt tù của bản án được hưởng án treo khi:
- Trong thời gian thử thách cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự 02 lần trở lên;
- Trong thời gian thử thách thực hiện hành vi phạm tội mới.
Như vậy, trong trường hợp người được hưởng án treo phạm tội mới trong thời gian thử thách thì Tòa án sẽ hủy án treo và buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án trước theo quy định của pháp luật.
3. Cách thức tổng hợp hình phạt giữa bản án cũ (án treo) và bản án mới:
Theo khoản 1 Điều 56 Bộ luật Hình sự 2015, khi người đang chấp hành án hoặc đang trong thời gian thử thách của án treo phạm tội mới, Tòa án phải quyết định hình phạt chung như sau:
- Trong trường hợp một người đang phải chấp hành một bản án mà lại bị xét xử về tội đã phạm trước khi có bản án này, thì Tòa án quyết định hình phạt đối với tội đang bị xét xử, sau đó quyết định hình phạt chung theo quy định tại Điều 55 của Bộ luật Hình sự 2015 .
- Thời gian đã chấp hành hình phạt của bản án trước được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt chung.
- Khi xét xử một người đang phải chấp hành một bản án mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới, Tòa án quyết định hình phạt đối với tội mới, sau đó tổng hợp với phần hình phạt chưa chấp hành của bản án trước rồi quyết định hình phạt chung theo quy định tại Điều 55 của Bộ luật Hình sự 2015 .
- Trong trường hợp một người phải chấp hành nhiều bản án đã có hiệu lực pháp luật mà các hình phạt của các bản án chưa được tổng hợp, thì Chánh án Tòa án có thẩm quyền ra quyết định tổng hợp hình phạt của các bản án theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 56 Bộ luật Hình sự 2015.
Như vậy, quy trình xác định hình phạt được thực hiện theo 03 bước:
- Xác định hình phạt của tội mới (Tòa án căn cứ vào tính chất, mức độ của tội mới);
- Buộc người đó chấp hành hình phạt của bản án cũ (do án treo bị hủy);
- Tổng hợp hình phạt của hai bản án để xác định hình phạt chung phải chấp hành.
3.1. Tổng hợp hình phạt cùng loại:
Nếu cả hai bản án đều tuyên hình phạt tù có thời hạn thì hình phạt chung là tổng của hai hình phạt nhưng không vượt quá 30 năm tù (theo khoản 2 Điều 55 Bộ luật Hình sự 2015).
Ví dụ:
- Bản án cũ (án treo): 2 năm tù cho hưởng án treo.
- Bản án mới: 5 năm tù.
- Khi phạm tội mới trong thời gian thử thách, án treo bị hủy, người đó phải chấp hành 2 năm + 5 năm = 7 năm tù, trừ khi Tòa án có căn cứ áp dụng nguyên tắc giảm nhẹ trong tổng hợp, nhưng tối đa không quá 30 năm.
3.2. Trường hợp hình phạt khác loại:
Nếu hình phạt của bản án trước và bản án mới khác loại nhau (ví dụ cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn) thì Tòa án phải chuyển đổi theo quy định tại Điều 55 Bộ luật Hình sự 2015 để có căn cứ tổng hợp.
Cụ thể:
- 3 ngày cải tạo không giam giữ = 1 ngày tù.
- 1.000.000 đồng tiền phạt = 1 ngày tù (nếu cần chuyển đổi để tổng hợp).
3.3. Tổng hợp nhiều bản án:
Nếu người được hưởng án treo phạm tội mới mà trước đó còn nhiều bản án chưa chấp hành hoặc đang thử thách nhiều án treo thì Tòa án phải tổng hợp tất cả các bản án, xác định hình phạt chung theo nguyên tắc có lợi nhất cho người bị kết án nhưng vẫn đảm bảo tính răn đe.
4. Các tình huống thường gặp khi người được hưởng án treo phạm tội mới:
Trên thực tế có thể xảy ra một số tình huống pháp lý cụ thể sau đây:
(1) Phạm tội mới khi đang trong thời gian thử thách án treo:
Đây là trường hợp phổ biến nhất. Người bị kết án đang trong thời gian thử thách (ví dụ 3 năm) mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới. Khi đó, theo khoản 5 Điều 65 Bộ luật Hình sự 2015, Tòa án sẽ buộc người này phải chấp hành hình phạt tù của bản án trước (án treo bị hủy), đồng thời tổng hợp với hình phạt của bản án mới theo quy định tại Điều 56 Bộ luật Hình sự 2015. Hay nói cách khác, người đó không còn được hưởng án treo nữa và phải chịu hình phạt tù trên thực tế.
(2) Phạm tội mới sau khi hết thời gian thử thách nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận đã chấp hành xong án treo:
Trường hợp này thường gây nhầm lẫn. Nếu người được hưởng án treo đã hết thời gian thử thách, không vi phạm nghĩa vụ và không bị xử lý về hành vi phạm tội mới trong thời gian thử thách thì được coi là đã chấp hành xong án treo. Vì vậy, nếu sau khi hết thời gian thử thách, họ mới phạm tội mới thì không bị hủy án treo mà chỉ bị xử lý về tội mới; không tổng hợp với hình phạt của bản án cũ.
(3) Phạm tội mới nhưng hành vi được thực hiện trong thời gian thử thách, tuy nhiên bị phát hiện và xử lý sau khi hết thời gian thử thách:
Trường hợp này cũng được coi là phạm tội mới trong thời gian thử thách vì thời điểm thực hiện hành vi phạm tội mới là yếu tố quyết định, không phải thời điểm bị phát hiện hoặc truy tố. Do đó, Tòa án vẫn có thể hủy án treo và tổng hợp hình phạt theo Điều 56 Bộ luật Hình sự 2015.
THAM KHẢO THÊM:
Tư vấn pháp luật qua Zalo
Liên hệ với Luật sư để được hỗ trợ:
Tư vấn pháp luật qua Zalo 
