Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê

1. Khái quát về Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê:

1.1. Khái niệm:

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và những biến động an ninh khu vực, hoạt động tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê không chỉ là hành vi mang tính phi pháp quốc tế mà còn đe dọa trực tiếp đến an ninh quốc gia, độc lập và chủ quyền của các quốc gia có chủ quyền. Nhằm thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ quốc tế của Việt Nam theo Công ước Quốc tế chống việc tuyển mộ, sử dụng, tài trợ và huấn luyện lính đánh thuê năm 1989 (còn gọi là Công ước Liên hợp quốc về Lính đánh thuê), Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 2015 đã quy định cụ thể về Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê tại Điều 421, từ đó thể hiện rõ lập trường kiên quyết của Nhà nước Việt Nam trong việc đấu tranh phòng chống các hoạt động vũ trang bất hợp pháp.

“Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức có chủ đích tuyển chọn, chiêu mộ, đào tạo hoặc sử dụng người làm lính đánh thuê để tham gia hoặc phục vụ trong các cuộc xung đột vũ trang, chiến tranh, hoặc hành động vũ lực nhằm chống lại chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia khác hoặc của Việt Nam.”

1.2. Ý nghĩa:

• Thứ nhất: Quy định về Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê nhằm bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, ngăn ngừa việc lợi dụng lãnh thổ hoặc công dân Việt Nam để tiến hành hoạt động vũ trang trái phép. Đồng thời, đây cũng là biện pháp thực thi cam kết quốc tế của Việt Nam trong việc phòng chống lính đánh thuê – một hiện tượng đã và đang bị cộng đồng quốc tế lên án mạnh mẽ.
• Thứ hai: Việc hình sự hóa hành vi tuyển mộ, huấn luyện, sử dụng lính đánh thuê giúp ngăn chặn sớm các hoạt động bạo lực có tổ chức, chống lại các hành vi phá hoại, gây rối, khủng bố hoặc can thiệp quân sự trá hình. Qua đó quy định này góp phần duy trì ổn định chính trị, bảo đảm môi trường hòa bình, an ninh và trật tự xã hội trong nước.
• Thứ ba: Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê thể hiện sự thống nhất giữa pháp luật Việt Nam và luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước quốc tế chống lính đánh thuê năm 1989. Việc xử lý nghiêm hành vi này góp phần khẳng định vai trò, trách nhiệm và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế; đồng thời thể hiện lập trường kiên định chống lại mọi hành vi xâm phạm chủ quyền và độc lập dân tộc.

1.3. Cơ sở pháp lý:

Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê hiện nay đang được quy định tại Điều 424 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:

“Người nào tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê nhằm chống lại một quốc gia hoặc một vùng lãnh thổ độc lập, có chủ quyền, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.”

Có thể nói, Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê thể hiện quan điểm chính trị nhất quán và kiên định của Việt Nam trong việc bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; đồng thời phản đối mọi hành vi can thiệp vũ trang, sử dụng bạo lực trái phép nhằm chống lại quốc gia có chủ quyền.

Việc quy định về Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê trong Bộ luật Hình sự năm 2015 không chỉ nhằm xử lý hành vi xảy ra trong lãnh thổ Việt Nam mà còn thể hiện cam kết quốc tế của Việt Nam trong việc thực thi Công ước Quốc tế chống việc tuyển mộ, sử dụng, tài trợ và huấn luyện lính đánh thuê năm 1989 (còn gọi là Công ước Liên hợp quốc về Lính đánh thuê). Qua đó, Việt Nam khẳng định vị thế là quốc gia yêu chuộng hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế và phản đối chiến tranh dưới mọi hình thức.

2. Cấu thành Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê:

2.1. Khách thể:

Theo thông lệ quốc tế và quy định pháp luật Việt Nam, “lính đánh thuê” là người không phải là công dân của bên tham chiến, không thường trú tại lãnh thổ của bên đó, được tuyển mộ hoặc sử dụng chủ yếu vì mục đích vụ lợi, thường nhận thù lao hoặc lợi ích vật chất cao hơn so với mức thù lao của binh sĩ chính quy.

Khách thể của Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê: Là độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của một nước bạn của Việt Nam; sự tồn tại và phát triển của một phong trào giải phóng dân tộc ở các quốc gia trên phạm vi toàn thế giới.

Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê là tội phạm có tính chất đặc biệt nghiêm trọng và xâm hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của con người. Đặc biệt là tội phạm có tính chất quốc tể, có thể mang tính chất xuyên quốc gia và xâm hại đến nền chính trị an ninh khu vực cũng như an ninh trên toàn thế giới.

Các chủ thể là người phạm tội tuyển mộ, huấn luyện, sử dụng lính đánh thuê thường thực hiện tội phạm với quy mô lớn và có sự chuẩn bị lâu dài, vì thế có thể gây ra hậu quả nguy hại rất lớn cho toàn xã hội.

2.2. Mặt khách quan:

Mặt khách quan của Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê được thể hiện qua các hành vi sau:

• Tuyển mộ lính đánh thuê: Là hành vi kêu gọi, thuê mướn cá nhân tham gia chiến tranh hoặc các hoạt động chống phá thông qua lợi ích vật chất hoặc phi vật chất.
• Huấn luyện lính đánh thuê: Bao gồm việc tổ chức đào tạo về quân sự, kỹ thuật, vũ khí, tư tưởng phục vụ cho mục đích chống đối.
• Sử dụng lính đánh thuê: Là hành vi điều động lực lượng này vào thực tế chiến đấu hoặc thực hiện các hoạt động đàn áp, khủng bố.

Những hành vi trên chỉ cấu thành tội phạm khi được thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam.

Trong trường hợp các hành vi trên diễn ra ngoài lãnh thổ thì cần có sự xác định thêm về yếu tố liên quan đến lợi ích quốc gia Việt Nam hoặc các nguyên tắc xử lý theo pháp luật quốc tế.

2.3. Chủ thể:

Chủ thể của Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê là chủ thể thường. Tất cả mọi công dân Việt Nam, người nước ngoài; người không có quốc tịch ở độ tuổi từ đủ 14 tuổi trở lên, có đủ năng lực trách nhiệm hình sự đều có thể là chủ thể của tội phạm này.

2.4. Mặt chủ quan:

Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp.

Tức là họ nhận thức rõ tính chất nguy hiểm của hành vi, thấy trước hậu quả và mong muốn hậu quả xảy ra.

Đặc biệt, dấu hiệu mục đích phạm tội là yếu tố bắt buộc của cấu thành tội phạm tội danh này, cụ thể mục đích là nhằm chống lại một quốc gia có chủ quyền hoặc phong trào giải phóng dân tộc.

3. Khung hình phạt của Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê:

Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê theo Điều 424 Bộ luật Hình sự 2015 quy định 01 khung hình phạt duy nhất là: Phạt tù từ 10 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

Khác với nhiều tội danh khác trong nhóm “các tội xâm phạm hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh”, Điều 424 không chia thành nhiều khung hình phạt mà quy định một khung duy nhất ở mức rất cao và thể hiện chính sách hình sự không khoan nhượng đối với mọi hành vi liên quan đến lính đánh thuê.

Hành vi tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê không chỉ xâm phạm chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia khác hoặc của Việt Nam mà còn đe dọa nghiêm trọng nền hòa bình và ổn định khu vực, quốc tế. Lính đánh thuê thường được sử dụng trong các cuộc chiến tranh phi chính quy, xung đột vũ trang hoặc can thiệp quân sự trá hình, gây ra hậu quả thảm khốc về tính mạng, tài sản và an ninh toàn cầu. Do đó, việc áp dụng mức án tù cao và có thể đến tù chung thân là hoàn toàn phù hợp với yêu cầu bảo vệ lợi ích quốc gia và tuân thủ các chuẩn mực quốc tế về phòng chống lính đánh thuê.

Điều 424 Bộ luật Hình sự 2015 không quy định các khung hình phạt thấp hơn (như cải tạo không giam giữ hoặc tù có thời hạn ngắn) cho thấy quan điểm cứng rắn và sự không dung thứ của pháp luật Việt Nam đối với loại tội phạm này. Điều đó phản ánh lập trường nhất quán của Nhà nước Việt Nam trong việc bảo vệ chủ quyền, độc lập dân tộc, chống lại mọi hành vi can thiệp vũ trang trái phép; đồng thời thực hiện nghiêm túc các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đặc biệt là Công ước quốc tế chống việc tuyển mộ, sử dụng, tài trợ và huấn luyện lính đánh thuê năm 1989.

4. Phân biệt với Tội làm lính đánh thuê:

THAM KHẢO THÊM:

• Tội làm lính đánh thuê theo Điều 425 Bộ luật hình sự 2015
• Tội phản bội Tổ quốc quy định tại Điều 108 Bộ luật hình sự
• Tội khủng bố theo quy định Điều 299 Bộ luật hình sự 2015