Tội tàng trữ trái phép chất ma túy theo Điều 249 BLHS 2015

1. Khái quát chung về Tội tàng trữ trái phép chất ma túy:

1.1. Tội tàng trữ trái phép chất ma túy là gì?

Trong nhiều năm qua, tình hình tội phạm ma túy tại Việt Nam có xu hướng gia tăng với tính chất ngày càng phức tạp hơn. Ngoài hoạt động mua bán, vận chuyển, sản xuất ma túy thì hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy vẫn diễn biến phổ biến ở nhiều địa phương. Đáng chú ý, nhiều trường hợp người nghiện cất giữ ma túy để sử dụng dần, không ít đối tượng tàng trữ với số lượng lớn nhằm chuẩn bị cho các hoạt động phạm tội khác.

Thực tiễn cho thấy, số vụ việc bị phát hiện ngày càng đa dạng về loại ma túy (từ heroin, cần sa, thuốc lắc đến các chất ma túy tổng hợp mới). Điều này đặt ra thách thức lớn cho công tác phòng, chống ma túy cũng như việc xử lý của cơ quan tiến hành tố tụng.

Có thể đưa ra khái niệm về Tội tàng trữ trái phép chất ma túy như sau:

“Tội tàng trữ trái phép chất ma túy được hiểu là hành vi cất giữ, cầm giữ, cất giấu ma túy một cách trái pháp luật không được cơ quan có thẩm quyền cho phép và không nhằm mục đích mua bán, vận chuyển hay sản xuất. Dù không trực tiếp mua bán hay phân phối, nhưng hành vi tàng trữ cũng được coi là tội phạm nguy hiểm vì giữ vai trò trung gian, góp phần duy trì nguồn cung và tạo điều kiện cho các hành vi phạm tội khác liên quan đến ma túy.”

1.2. Ý nghĩa của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy trong pháp luật hình sự:

Việc quy định và xử lý nghiêm minh tội tàng trữ trái phép chất ma túy có ý nghĩa quan trọng:

• Thứ nhất, bảo vệ sức khỏe cộng đồng: Ngăn ngừa nguy cơ lan truyền và sử dụng trái phép chất ma túy trong xã hội.
• Thứ hai, giữ vững trật tự và an toàn xã hội: Hạn chế nguồn cung cho hoạt động phạm tội ma túy, hỗ trợ cho hoạt động triệt phá các đường dây của cơ quan có thẩm quyền.
• Thứ ba, thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong công tác phòng chống ma túy: Răn đe, giáo dục, phòng ngừa chung và cá biệt đối với người phạm tội.
• Thứ tư, góp phần ổn định phát triển kinh tế xã hội: Khi tệ nạn ma túy được kiểm soát thì xã hội được ổn định hơn, tạo môi trường thuận lợi cho đời sống và phát triển đất nước.

1.3. Cơ sở pháp lý của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy:

Tội tàng trữ trái phép chất ma túy hiện nay đang được quy định tại Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:

“1. Người nào tàng trữ trái phép chất ma túy mà không nhằm mục đích mua bán, vận chuyển, sản xuất trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này hoặc một trong các tội quy định tại các điều 248, 250, 251 và 252 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

b) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 01 gam đến dưới 500 gam;

c) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 0,1 gam đến dưới 05 gam;

d) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 01 kilôgam đến dưới 10 kilôgam;

đ) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 05 kilôgam đến dưới 50 kilôgam;

e) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 01 kilôgam đến dưới 10 kilôgam;

g) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 01 gam đến dưới 20 gam;

h) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 10 mililít đến dưới 100 mililít;

i) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm b đến điểm h Khoản này.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

d) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

đ) Sử dụng người dưới 16 tuổi vào việc phạm tội;

e) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 500 gam đến dưới 01 kilôgam;

g) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 05 gam đến dưới 30 gam;

h) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 25 kilôgam;

i) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 50 kilôgam đến dưới 200 kilôgam;

k) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 50 kilôgam;

l) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 20 gam đến dưới 100 gam;

m) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 100 mililít đến dưới 250 mililít;

n) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm e đến điểm m Khoản này;

o) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm:

a) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 01 kilôgam đến dưới 05 kilôgam;

b) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 30 gam đến dưới 100 gam;

c) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 25 kilôgam đến dưới 75 kilôgam;

d) Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 200 kilôgam đến dưới 600 kilôgam;

đ) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng tù 50 kilôgam đến dưới 150 kilôgam;

e) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 100 gam đến dưới 300 gam;

g) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 250 mililít đến dưới 750 mililít;

h) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm a đến điểm g Khoản này.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng 05 kilôgam trở lên;

b) Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng 100 gam trở lên;

c) Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng 75 kilôgam trở lên;

d) Quả thuốc phiện khô có khối lượng 600 kilôgam trở lên;

đ) Quả thuốc phiện tươi có khối lượng 150 kilôgam trở lên;

e) Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng 300 gam trở lên;

g) Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích 750 mililít trở lên;

h) Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm a đến điểm g Khoản này.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

2. Cấu thành tội phạm của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy:

2.1. Khách thể:

Tội tàng trữ trái phép chất ma túy xâm phạm trực tiếp đến: Các quy định quản lý nhà nước về chất ma túy, gây nguy hại đến trật tự xã hội, an ninh quốc gia và sức khỏe cộng đồng.

Trong đó, chất ma túy theo quy định tại Điều 2 Luật Phòng chống ma túy năm 2021 gồm: 

• Chất ma túy: Là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong các danh mục do Chính phủ ban hành;
• Chất gây nghiện: Là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh, dê gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng;
• Chất hướng thần: Là chất kích thích, ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác, nếu sử dụng nhiều lần có thể dẫn đến tình trạng nghiện đối với người sử dụng.

Hiện nay, Danh mục chất ma túy và tiền chất được ban hành tại Nghị định số 82/2013/NĐ-CP của Chính phủ, được sửa đổi, bổ sung bằng Nghị định số 126/2015/NĐ- CP của Chính phủ. Theo danh mục này, có 250 chất ma túy và 43 tiền chất ma túy, được chia thành 04 Danh mục:

• Danh mục I: Gồm các chất ma túy rất độc, tuyệt đối cấm sử dụng, việc sử dụng các chất này trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm theo quy định đặc biệt của cơ quan có thẩm quyền (bao gồm 45 chất);
• Danh mục II: Các chất ma túy độc hại, được dùng trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo yêu cầu điều trị;
• Danh mục III: Các chất ma túy được dùng trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo yêu cầu điều trị;
• Danh mục IV: Các hóa chất không thể thiếu trong quá trình điều chế và sản xuất ma túy.

2.2. Mặt khách quan:

Theo tinh thần tại Thông tư liên tịch 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP: “Tàng trữ trái phép chất ma túy” là cất giữ, cất giấu bất hợp pháp chất ma túy ở bất cứ nơi nào (như trong nhà, ngoài vườn, chôn dưới đất, để trong vali, cho vào thùng xăng xe, cất giấu trong quần áo, tư trang mặc trên người hoặc theo người…) mà không nhằm mục đích mua bán, vận chuyển hay sản xuất trái phép chất ma túy. Thời gian tàng trữ dài hay ngắn không ảnh hưởng đến việc xác định tội này.

Như vậy, hành vi trái phép chất ma túy bao gồm hành vi cất giữ, cất giấu bất hợp pháp chất ma túy ở bất cứ nơi nào mà không nhằm mục đích:

• Mua bán trái phép chất ma túy;
• Vận chuyển trái phép chất ma túy;
• Sản xuất trái phép chất ma túy.

Trong đó, nơi cất giữ/cất giấu ma túy có thể ở bất cứ nơi nào như: trong nhà, ngoài vườn, trong quần áo, tư trang, trong người… và không giới hạn về thời gian.

Lưu ý: Trường hợp tàng trữ trái phép chất ma túy cho người khác biết rõ người này mua bán trái phép chất ma túy đó thì hành vi cất giữ ma túy không phải là hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy. Trường hợp hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy nhằm mục đích bán trái phép chất ma túy thì định tội mua bán trái phép chất ma túy.

Tội tàng trữ trái phép chất ma túy thuộc loại tội phạm hình thức, chỉ cần có hành vi tàng trữ trái phép đã cấu thành tội và không cần xét đến hậu quả của hành vi phạm tội.

Đồng thời, khối lượng hoặc thể tích chất ma túy được tàng trữ là căn cứ xác định khung hình phạt theo Điều 249 Bộ luật Hình sự năm 2015. Tàng trữ trái phép chất ma túy nếu không đủ yếu tố và định lượng để truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự 2015 thì có thể bị xử phạt hành chính từ 02 triệu đến 05 triệu đồng theo quy định tại khoản 2 Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP.

2.3. Mặt chủ quan:

Tội tàng trữ trái phép chất ma túy được thực hiện với lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là cất giữ, cất giấu chất ma túy – thuộc danh mục hàng cấm tàng trữ, cấm lưu thông nhưng vẫn cố tình thực hiện, mong muốn hoặc để mặc cho hậu quả xảy ra.

2.4. Chủ thể:

Chủ thể của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định (đủ 16 tuổi trở lên theo Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015). Chủ thể không bị mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi.

3. Khung hình phạt của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy:

Tội tàng trữ trái phép chất ma túy theo Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015 quy định những khung hình phạt như sau:

• Khung 1: Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
• Khung 2: Phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
• Khung 3: Phạt tù từ 10 năm đến 15 năm.
• Khung 4: Phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.
• Hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

4. Các tình tiết định khung tăng nặng của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy:

Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy được quy định tại khoản 2, khoản 3 và khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:

4.1. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 2 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

• Phạm tội có tổ chức theo điểm a Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Phạm tội có tổ chức là trường hợp những người đồng phạm cùng nhau bàn bạc, cấu kết chặt chẽ và vạch kế hoạch rõ ràng, phân công nhiệm vụ cụ thể, sắp đặt vai trò của những người tham gia, trong đó mỗi người thực hiện một hoặc một số hành vi và phải chịu sự điều khiển của người cầm đầu. Phạm tội tàng trữ trái phép chất ma túy có tổ chức bắt buộc phải có người thực hành và người chỉ huy. Vì vậy đây là một trong những tình tiết tăng nặng khung hình phạt của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy.

• Phạm tội 02 lần trở lên theo điểm b Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Phạm tội nhiều lần được hiểu là đã có 02 lần phạm tội trở lên, mỗi lần phạm tội có đủ yếu tố cấu thành tội phạm quy định, đồng thời trong số các lần phạm tội đó chưa lần nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Trường hợp đã có hai lần tàng trữ trái phép chất ma túy, trong đó đã có một lần bị kết án hoặc được miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt thì không bị coi là phạm tội nhiều lần; còn nếu có từ ba, bốn, năm… lần tàng trữ trái phép chất ma túy trong đó có một lần kết án hoặc được miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt thì vẫn bị coi phạm tội nhiều lần.

• Lợi dụng chức vụ quyền hạn theo điểm c Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Là việc do người có chức vụ, quyền hạn thực hiện và hành vi phạm tội đó có liên quan trực tiếp đến chức vụ, quyền hạn của họ, nếu họ không có chức vụ, quyền hạn thì họ khó có thể thực hiện việc tàng trữ trái phép chất ma túy; chức vụ quyền hạn là điều kiện thuận lợi để người phạm tội thực hiện tội phạm một cách dễ dàng.

• Lợi dung danh nghĩa cơ quan, tổ chức theo điểm d Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Tình tiết lợi dung danh nghĩa cơ quan, tổ chức được hiểu là người phạm tội đã lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức nơi họ làm việc hoặc công tác để thực hiện hành vi phạm tội. Người phạm tội tàng trữ trái phép chất ma túy đã thông qua cơ quan, tổ chức mà mình thành viên để thực hiện hành vi phạm tội.

• Sử dụng trẻ em dưới 16 tuổi theo điểm đ Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Đây là trường hợp người phạm tội đã dụ dỗ, xúi giục, mua chuộc, hăm dọa, khống chế, lôi kéo… dưới dưới 16 tuổi thực hiện hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy.

• Tái phạm nguy hiểm theo điểm o Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Tái phạm nguy hiểm được hiểu dưới hai trường hợp:

+ Người phạm tội đã bị kết án về tội nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do cố ý chưa được xóa án tích mà lại phạm tội tàng trữ trái phép chất ma túy;

+ Người phạm tội tàng trữ trái phép chất ma túy, người phạm tội khi bị tòa án kết luận có tái phạm, đã bị kết án và chưa được xóa án tích mà lại phạm tội thì sẽ bị coi là tái phạm nguy hiểm, không phân biệt tội ít nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng hay đặc biệt nghiêm trọng.

• Định lượng ma túy thuộc một trong những trường hợp được quy định tại điểm e đến điểm n Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

+ Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 500 gam đến dưới 01 kilôgam:

Số lượng ma túy tàng trữ càng lớn thì nguy cơ gây hại cho xã hội càng cao. Việc tàng trữ từ 500 gam đến dưới 1 kilôgam các chất như nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hay cao côca đã vượt xa mức độ sử dụng cá nhân thông thường, thể hiện sự nguy hiểm nghiêm trọng và  có khả năng phục vụ cho hoạt động phạm tội khác.

+ Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 05 gam đến dưới 30 gam:

Đây đều là những chất ma túy cực mạnh, có khả năng gây nghiện cao và hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đối với sức khỏe người sử dụng. Khối lượng từ 5 gam đến dưới 30 gam đủ để nhiều người sử dụng, cho thấy tính chất và mức độ nguy hiểm lớn. Vì thế xử lý nghiêm khắc hơn để ngăn ngừa việc phát tán ra cộng đồng.

+ Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 25 kilôgam:

Khối lượng tàng trữ từ 10 kg trở lên đối với các bộ phận cây chứa chất ma túy thể hiện mục đích phạm tội vượt xa mức độ sử dụng thông thường. Đây là nguồn nguyên liệu thô có thể được chế biến thành các sản phẩm ma túy khác cũng như tạo ra nguy cơ lan rộng tệ nạn ma túy trong xã hội.

+ Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 50 kilôgam đến dưới 200 kilôgam:

Khối lượng này là rất lớn, đủ để chế biến thành số lượng nhựa thuốc phiện đáng kể. Việc tàng trữ khối lượng như vậy không còn mang tính chất cá nhân mà cho thấy sự tham gia vào hoạt động phạm tội có tổ chức và có nguy cơ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đối với trật tự xã hội.

+ Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 10 kilôgam đến dưới 50 kilôgam:

Tương tự như trường hợp quả thuốc phiện khô, nhưng với quả tươi thì người phạm tội có thể dễ dàng chế biến thành nhựa thuốc phiện để sử dụng hoặc cung cấp cho các hoạt động sản xuất ma túy khác. Khối lượng này cho thấy tính chất phạm tội nghiêm trọng của hành vi vi phạm và đe dọa đến an toàn xã hội.

+ Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 20 gam đến dưới 100 gam:

Đối với các loại ma túy ở thể rắn ngoài heroin hay methamphetamine, khối lượng từ 20 gam trở lên cũng đủ để tạo ra nguy cơ lạm dụng lớn. Hành vi này cho thấy ý thức phạm tội rõ rệt, có khả năng cung cấp cho nhiều người cùng lúc và gây tác động tiêu cực đến cộng đồng.

+ Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 100 mililít đến dưới 250 mililít:

Ma túy ở thể lỏng cũng là dạng dễ vận chuyển, che giấu và sử dụng. Khi khối lượng đạt mức từ 100 ml trở lên, nguy cơ gây nghiện và phát tán trong cộng đồng là rất cao. Vì vậy hành vi này được xem là nghiêm trọng và bị xử lý ở khung hình phạt nặng hơn của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy.

+ Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm e đến điểm m khoản này:

Trường hợp người phạm tội đồng thời tàng trữ nhiều loại ma túy khác nhau, nếu tổng khối lượng đạt mức tương đương với quy định thì sẽ bị áp dụng khung hình phạt tăng nặng. Điều này cho thấy sự nguy hiểm lớn, không chỉ ở số lượng mà còn ở sự đa dạng của các loại ma túy, gây khó khăn cho công tác kiểm soát và đấu tranh phòng chống tội phạm.

4.2. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

• Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 01 kilôgam đến dưới 05 kilôgam theo điểm a khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Việc tàng trữ từ 01 kg đến dưới 05 kg các loại nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca cho thấy hành vi phạm tội ở mức độ rất nghiêm trọng. Đây là số lượng vượt xa nhu cầu sử dụng cá nhân, đủ để chế biến thành hàng nghìn liều ma túy và gây tác hại lớn cho xã hội. Do đó, pháp luật buộc phải áp dụng khung hình phạt nặng hơn trong trường hợp này.

• Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 30 gam đến dưới 100 gam theo điểm b khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Đây là những loại ma túy tổng hợp có tính gây nghiện rất mạnh, tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe người sử dụng. Chỉ cần vài gam cũng đã đủ gây nghiện, vì vậy việc tàng trữ từ 30 gam đến dưới 100 gam thể hiện sự nguy hiểm đặc biệt, tiềm ẩn nguy cơ cung cấp cho nhiều người cùng lúc. Mức hình phạt tăng nặng được áp dụng trong trường hợp này ngăn chặn khả năng lan rộng của ma túy tổng hợp trong xã hội.

• Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 25 kilôgam đến dưới 75 kilôgam theo điểm c khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Khối lượng từ 25 kg trở lên đối với các bộ phận thực vật có chứa chất ma túy thể hiện mức độ phạm tội rất lớn. Đây là nguồn nguyên liệu có thể dùng để chế biến ra nhiều dạng ma túy khác nhau, từ đó gia tăng sự nguy hiểm cho xã hội. Việc xử lý nghiêm khắc đối với hành vi này nhằm chặn đứng nguồn cung cấp nguyên liệu ma túy thô phục vụ cho việc sản xuất hoặc chế biến trái phép.

• Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 200 kilôgam đến dưới 600 kilôgam theo điểm d khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Với số lượng từ 200 kg quả thuốc phiện khô trở lên thì người phạm tội có khả năng thu được một khối lượng nhựa thuốc phiện cực lớn. Đây là nguồn đầu vào cho hoạt động sản xuất heroin và các chất ma túy khác, gây nguy hiểm trực tiếp cho xã hội. Do đó, pháp luật coi đây là tình tiết định khung nghiêm trọng, áp dụng mức hình phạt từ 10 đến 15 năm tù.

• Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 50 kilôgam đến dưới 150 kilôgam theo điểm đ khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Khác với quả khô, quả thuốc phiện tươi có thể nhanh chóng được chế biến thành nhựa thuốc phiện. Việc tàng trữ từ 50 kg trở lên không còn mang tính chất nhỏ lẻ mà thể hiện sự tham gia vào chuỗi cung ứng ma túy. Điều này đe dọa nghiêm trọng đến công tác phòng chống ma túy. Vì vậy cần có mức hình phạt cao hơn để ngăn chặn hành vi vi phạm.

• Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 100 gam đến dưới 300 gam theo điểm e khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Đối với ma túy ở thể rắn (ngoài heroin, methamphetamine…) thì việc tàng trữ từ 100 gam đến dưới 300 gam thể hiện sự nguy hiểm đặc biệt lớn. Đây là khối lượng có thể cung cấp cho nhiều đối tượng sử dụng trong thời gian dài và làm gia tăng nguy cơ lây lan tệ nạn ma túy. Chính vì vậy, hành vi này bị xử lý trong khung hình phạt cao hơn của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy để bảo đảm tính răn đe.

• Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 250 mililít đến dưới 750 mililít theo điểm g khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Ma túy ở thể lỏng dễ vận chuyển và che giấu, đồng thời cũng có thể được chia thành nhiều liều để tiêu thụ. Khối lượng từ 250 ml đến dưới 750 ml đã ở mức đặc biệt nghiêm trọng và tiềm ẩn khả năng phát tán rộng. Do đó, pháp luật quy định áp dụng mức hình phạt từ 10 đến 15 năm tù theo khoản 3 Điều 249 để xử lý nghiêm khắc hành vi này.

• Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm a đến điểm g khoản này theo điểm h khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Trong trường hợp người phạm tội đồng thời tàng trữ nhiều loại ma túy khác nhau, nếu tổng khối lượng hoặc thể tích tương đương với các ngưỡng đã quy định ở khoản 3 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015 thì đây là tình tiết tăng nặng đặc biệt. Điều này thể hiện sự đa dạng và phức tạp của hành vi phạm tội, không chỉ nguy hiểm về số lượng mà còn làm gia tăng khó khăn cho công tác kiểm soát. Vì vậy, mức hình phạt nặng hơn được áp dụng trong trường hợp này là hoàn toàn cần thiết.

4.3. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

• Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng 05 kilôgam trở lên theo điểm a khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Khối lượng từ 5 kg nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca trở lên là con số đặc biệt lớn và vượt xa mọi nhu cầu sử dụng cá nhân. Đây là nguồn ma túy đủ để cung cấp cho nhiều đường dây phạm tội hoặc chế biến thành hàng chục nghìn liều ma túy khác nhau. Hành vi này được pháp luật coi là cực kỳ nguy hiểm, đe dọa trực tiếp đến trật tự an toàn xã hội; vì thế cần áp dụng khung hình phạt cao nhất của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy (cụ thể là từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân).

• Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng 100 gam trở lên theo điểm b khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Các loại ma túy tổng hợp như heroin, methamphetamine hay MDMA chỉ cần vài miligam đã đủ gây nghiện. Do đó, khối lượng từ 100 gam trở lên được coi là cực kỳ nghiêm trọng, có khả năng lan rộng trong cộng đồng và tạo ra hậu quả khôn lường về sức khỏe, an ninh và trật tự xã hội. Đây là một trong những tình tiết định khung hình phạt cao nhất của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy; thể hiện sự quyết tâm loại bỏ các loại ma túy tổng hợp khỏi đời sống xã hội.

• Lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng 75 kilôgam trở lên theo điểm c khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Với số lượng từ 75 kg trở lên, các bộ phận thực vật chứa chất ma túy có thể được chế biến thành một khối lượng ma túy khổng lồ và trở thành nguồn cung trực tiếp cho sản xuất bất hợp pháp. Đây là mức độ cực kỳ nghiêm trọng, thể hiện sự tham gia sâu của người phạm tội vào chuỗi cung ứng nguyên liệu ma túy. Chính vì vậy, hành vi này cần được xử lý ở khung hình phạt cao nhất của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy.

• Quả thuốc phiện khô có khối lượng 600 kilôgam trở lên theo điểm d khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Việc tàng trữ từ 600 kg quả thuốc phiện khô trở lên cho thấy phạm vi và tính chất phạm tội cực kỳ nguy hiểm. Từ số lượng này, người phạm tội có thể chế biến thành lượng lớn nhựa thuốc phiện – nguồn đầu vào chính cho việc sản xuất heroin. Do đó, hành vi này được coi là đặc biệt nghiêm trọng và bị xử lý bằng khung hình phạt nghiêm khắc nhất theo quy định của pháp luật.

• Quả thuốc phiện tươi có khối lượng 150 kilôgam trở lên theo điểm đ khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Quả thuốc phiện tươi dễ chế biến thành nhựa thuốc phiện và khi khối lượng đạt từ 150 kg trở lên thì đã ở mức đặc biệt nguy hiểm. Đây là nguồn nguyên liệu thô khổng lồ cho các hoạt động sản xuất ma túy và đe dọa nghiêm trọng đến công tác phòng chống ma túy. Vì vậy, hành vi này bị pháp luật trừng trị ở khung hình phạt cao nhất của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy nhằm thể hiện tính răn đe đặc biệt cho xã hội.

• Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng 300 gam trở lên theo điểm e khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Đối với các loại ma túy rắn khác, mức 300 gam trở lên được coi là rất lớn, khối lượng này đủ để phát tán cho nhiều người sử dụng hoặc đưa vào mạng lưới phân phối bất hợp pháp. Tính nguy hiểm của hành vi này không chỉ nằm ở khối lượng mà còn ở khả năng gây lan truyền tệ nạn ma túy trong cộng đồng. Vì vậy, người phạm tội sẽ phải đối diện với mức hình phạt cao nhất của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy theo quy định của pháp luật.

• Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích 750 mililít trở lên theo điểm g khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Đây là ngưỡng thể tích đặc biệt lớn đối với ma túy ở thể lỏng. Với 750 ml trở lên thì người phạm tội có thể chia nhỏ thành nhiều liều nhỏ để sử dụng, từ đó gây nguy hại lớn cho xã hội. Tính chất nguy hiểm ở chỗ dạng ma túy lỏng thường khó phát hiện và dễ dàng vận chuyển, do đó pháp luật áp dụng hình phạt nghiêm khắc nhất để xử lý triệt để.

• Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm a đến điểm g khoản này theo điểm h khoản 4 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015:

Khi một người đồng thời tàng trữ nhiều loại ma túy với tổng khối lượng hoặc thể tích đạt ngưỡng đặc biệt nghiêm trọng như trên, hành vi phạm tội được coi là nguy hiểm hơn rất nhiều so với việc chỉ tàng trữ một loại chất ma túy. Điều này phản ánh ý thức phạm tội cao, sự đa dạng trong hành vi và mức độ lan tỏa nguy cơ xã hội. Vì vậy, pháp luật xử lý ở mức hình phạt cao nhất để bảo đảm tính răn đe và phòng ngừa chung.

5. Phân biệt Tội tàng trữ trái phép chất ma túy và Tội vận chuyển trái phép chất ma túy:

6. Bản án điển hình của Tội tàng trữ trái phép chất ma túy:

• Tên bản án:

Bản án về tội tàng trữ trái phép chất ma túy số 15/2024/HS-ST ngày 02/02/2024 của Tòa án nhân dân huyện T, tỉnh Vĩnh Phúc.

• Nội dung vụ án:

Khoảng 18 giờ 00 phút ngày 14/10/2023, sau khi mua ma túy Heroine của một người nam giới tên là V khoảng hơn 30 tuổi (không rõ nhân thân, lai lịch), Tạ Văn C điều khiển xe mô tô đến đoạn đường tránh phía Tây thuộc tổ dân phố V, thị trấn H, huyện T, tỉnh Vĩnh Phúc để sử dụng ma tuý Heroine thì bị Công an thị trấn H, huyện T, tỉnh Vĩnh Phúc phối hợp với Công an xã Đ, huyện T, tỉnh Vĩnh Phúc và Công an xã H, huyện T, tỉnh Vĩnh Phúc phát hiện, bắt quả tang C đang có hành vi tàng trữ trái phép 01 gói nhỏ ma tuý có khối lượng 0,1808 gam, loại Heroine, mục đích để sử dụng cho bản thân. Cơ quan Công an đã thu giữ toàn bộ vật chứng và niêm phong theo quy định của pháp luật.

Tạ Văn C đã bị áp dụng tình tiết tái phạm tại bản án sơ thẩm số 69/2015/HSST ngày 27/11/2015 của Toà án nhân dân huyện T, tỉnh Vĩnh Phúc, xử phạt về tội “Vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ” theo điểm a khoản 2 Điều 202 Bộ luật hình sự năm 1999. Tính đến thời điểm phạm tội ngày 14/10/2023, C chưa được xoá án tích. Vì vậy, lần phạm tội này được xác định là “Tái phạm nguy hiểm” theo điểm b khoản 2 Điều 53 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Hành vi của bị cáo Tạ Văn C đã phạm vào tội “Tàng trữ trái phép chất ma túy”. Tội phạm và hình phạt được quy định tại điểm o khoản 2 Điều 249 Bộ luật Hình sự năm 2015.

• Quyết định của Tòa án:

+ Tuyên bố bị cáo Tạ Văn C phạm tội “Tàng trữ trái phép chất ma túy”.

+ Xử phạt Tạ Văn C 05 (năm) năm 06 (sáu) tháng tù. Thời hạn chấp hành hình phạt tù tính từ ngày bắt tạm giữ, tạm giam (ngày 14/10/2023).

THAM KHẢO THÊM:

• Tội mua bán trái phép chất ma túy theo Điều 251 BLHS 2015
• Luật sư bào chữa tội mua bán, vận chuyển, tàng trữ ma tuý
• Tội vận chuyển trái phép chất ma túy theo Điều 250 BLHS