Kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam là niềm vinh dự lớn lao đối với mỗi công dân, nhưng để trở thành Đảng viên, ngoài việc đủ phẩm chất, đạo đức, lập trường chính trị vững vàng thì cá nhân còn phải đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về lý lịch chính trị của bản thân và gia đình. Một trong những vấn đề khiến nhiều người băn khoăn là: Người thân có tiền án, tiền sự thì có được xem xét kết nạp Đảng hay không?
Mục lục bài viết
1. Người thân có tiền án thì có được kết nạp Đảng không?
Theo quy định tại khoản 2 Điều 1 Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam 2011 thì điều kiện được kết nạp Đảng bao gồm:
- Thứ nhất: Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam là chiến sĩ cách mạng trong đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam, suốt đời phấn đấu cho mục đích, lý tưởng của Đảng, đặt lợi ích của Tổ quốc, của giai cấp công nhân và nhân dân lao động lên trên lợi ích cá nhân; chấp hành nghiêm chỉnh Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước; có lao động, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; có đạo đức và lối sống lành mạnh; gắn bó mật thiết với nhân dân; phục tùng tổ chức, kỷ luật của Đảng, giữ gìn đoàn kết thống nhất trong Đảng.
- Thứ hai: Công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên; thừa nhận và tự nguyện: thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, tiêu chuẩn và nhiệm vụ đảng viên, hoạt động trong một tổ chức cơ sở đảng; qua thực tiễn chứng tỏ là người ưu tú, được nhân dân tín nhiệm, đều có thể được xét để kết nạp vào Đảng.
Hiện nay, tại tiểu mục 2.3 Mục 2 Chuyên đề 2 Quyết định 2676/QĐ-BGDĐT năm 2025 hướng dẫn về thủ tục khai lý lịch đảng viên như sau:
a. Tình huống 1: Khai thiếu thông tin về người thân:
Tình huống: Một SV khi khai lý lịch chỉ ghi thông tin cha, mẹ, mà không khai về ông bà nội – ngoại, anh chị em ruột.
Câu hỏi: Đây có phải là vi phạm không, xử lý thế nào?
Phương án trả lời: Có. Theo Quy định 294-QĐ/TW, lý lịch đảng viên phải khai đầy đủ quan hệ gia đình trong và ngoài nước. Chi bộ yêu cầu bổ sung, nếu cố tình giấu thông tin thì sẽ bị coi là thiếu trung thực, không đủ điều kiện xem xét kết nạp.
b. Tình huống 2: Gia đình có người vi phạm pháp luật:
Tình huống: Một HS khi khai lý lịch đã ghi rõ ông nội từng bị xử lý hình sự.
Câu hỏi: Trường hợp này có được xem xét kết nạp không?
Phương án trả lời: Vẫn có thể. Theo Hướng dẫn 06-HD/TW, những người cần thẩm tra về lý lịch gồm có:
- Người vào Đảng.
- Cha, mẹ đẻ, cha, mẹ vợ (chồng) hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng bản thân; vợ hoặc chồng, con đẻ của người vào Đảng có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Vì vậy, ông nội không thuộc đối tượng thẩm tra. Học sinh này đã khai lý lịch trung thực, đầy đủ, nếu đáp ứng những điều kiện khác, đảm bảo tiêu chuẩn hoàn toàn có thể kết nạp.
Như vậy, cá nhân có người thân có tiền án (đã từng bị truy cứu trách nhiệm hình sự ) vẫn CÓ THỂ được xem xét kết nạp Đảng. Những người thân cần thẩm tra về lý lịch khi xem xét kết nạp Đảng chỉ bao gồm:
- Người vào Đảng;
- Cha, mẹ đẻ, cha, mẹ vợ (chồng) hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng bản thân;
- Vợ hoặc chồng, con đẻ của người vào Đảng có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
Do đó, những người thân khác như chú, bác, dì… không thuộc đối tượng thẩm tra khi kết nạp Đảng viên.
2. Quy trình thẩm tra, xác minh và xét duyệt hồ sơ kết nạp Đảng:
2.1. Trình tự thẩm tra lý lịch Đảng viên mới:
Quy trình thẩm tra lý lịch người xin vào Đảng là bước đầu tiên và bắt buộc trong quá trình xem xét kết nạp. Sau khi ứng viên làm đơn xin vào Đảng và được chi bộ đồng ý xem xét, chi bộ cơ sở sẽ gửi hồ sơ lên cấp ủy có thẩm quyền để tiến hành thẩm tra lý lịch chính trị. Hồ sơ bao gồm:
- Bản tự khai lý lịch của người xin vào Đảng;
- Vản bản nhận xét của chi bộ;
- Giấy xác nhận của địa phương hoặc cơ quan nơi cư trú và làm việc.
Cấp ủy cơ sở sau đó ủy quyền cho Ban Tổ chức cấp ủy hoặc cơ quan chính trị cùng cấp tiến hành xác minh, kiểm tra thực tế.
Mục đích của giai đoạn này là xác định người xin vào Đảng có đủ tiêu chuẩn chính trị, đạo đức và nhân thân theo quy định của Điều lệ Đảng và các hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương hay không.
2.2. Trách nhiệm của chi bộ, đảng ủy cơ sở và Ban Tổ chức cấp ủy:
Trong quy trình xem xét kết nạp Đảng viên, chi bộ cơ sở giữ vai trò đầu mối trực tiếp và chịu trách nhiệm nắm chắc tình hình nhân thân, tư tưởng và quá trình phấn đấu của người xin vào Đảng. Chi bộ có nhiệm vụ giới thiệu, hướng dẫn kê khai lý lịch trung thực và đầy đủ; đồng thời phối hợp với chính quyền địa phương, cơ quan, đoàn thể để xác minh về bản thân và thân nhân của người đó.
Sau khi chi bộ hoàn tất phần xác minh ban đầu, Đảng ủy cơ sở có trách nhiệm xem xét, kết luận sơ bộ và chuyển hồ sơ lên Ban Tổ chức cấp ủy cấp trên trực tiếp. Ban Tổ chức là đơn vị có quyền thẩm tra mở rộng, đặc biệt đối với các trường hợp có yếu tố nhạy cảm như thân nhân có tiền án, tiền sự, có người định cư ở nước ngoài hoặc từng bị kỷ luật. Mọi nhận định, đánh giá đều phải khách quan, chính xác và có căn cứ rõ ràng.
2.3. Thời hạn, hình thức báo cáo và lưu trữ kết quả thẩm tra:
Sau khi hoàn tất việc xác minh, Ban Tổ chức cấp ủy có trách nhiệm lập báo cáo kết quả thẩm tra lý lịch và chuyển lại cho cấp ủy xem xét, quyết định kết nạp. Báo cáo phải nêu rõ:
- Kết quả xác minh tại các địa phương nơi cư trú;
- Cơ quan công tác;
- Thông tin về thân nhân;
- Kết luận về tiêu chuẩn chính trị và đề xuất hướng xử lý.
Theo hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương, thời gian thẩm tra lý lịch thường sẽ không quá 60 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Nếu có yếu tố phức tạp (thân nhân có tiền án, từng phục vụ chế độ cũ hoặc sinh sống ở nước ngoài), thời hạn có thể kéo dài thêm nhưng phải có văn bản báo cáo lý do cụ thể.
Sau khi có kết quả thì toàn bộ hồ sơ, bản xác minh và báo cáo thẩm tra được lưu trữ tại Ban Tổ chức cấp ủy theo quy định về quản lý hồ sơ Đảng viên nhằm phục vụ việc đối chiếu, kiểm tra hoặc xử lý nếu có khiếu nại, tố cáo sau này.
2.4. Cách xử lý khi có yếu tố nhạy cảm hoặc kết quả xác minh chưa rõ ràng:
Trong thực tiễn, có nhiều trường hợp kết quả thẩm tra lý lịch chưa rõ ràng hoặc có yếu tố nhạy cảm, đặc biệt khi người thân của người xin vào Đảng từng có tiền án, tiền sự hoặc tham gia tổ chức chính trị xã hội đặc biệt. Trong những trường hợp như vậy, Ban Tổ chức cấp ủy sẽ yêu cầu xác minh bổ sung tại các địa phương, cơ quan công an, Tòa án hoặc cơ quan tư pháp liên quan để có căn cứ rõ ràng trước khi kết luận.
Nếu kết quả xác minh cho thấy người thân đã được xóa án tích, cải tạo tốt, có thái độ chính trị ổn định và không còn vi phạm pháp luật thì hồ sơ vẫn có thể được xem xét kết nạp sau khi cấp ủy cấp trên trực tiếp đồng ý. Ngược lại, nếu có yếu tố vi phạm nghiêm trọng liên quan đến an ninh quốc gia, phản động hoặc đạo đức lối sống, hồ sơ sẽ bị dừng xét kết nạp.
Trong mọi trường hợp, việc đánh giá phải khách quan, toàn diện, không máy móc, đảm bảo vừa giữ vững tiêu chuẩn chính trị của Đảng vừa bảo vệ quyền phấn đấu, rèn luyện chính trị của công dân.
3. Lưu ý thực tiễn khi khai lý lịch để xin kết nạp Đảng:
3.1. Khai lý lịch trung thực, rõ ràng và không bỏ sót thông tin:
Khi làm hồ sơ xin vào Đảng, trung thực trong khai lý lịch là yếu tố quan trọng hàng đầu. Thực tế, người xin vào Đảng phải tự khai đầy đủ, chính xác về bản thân, gia đình và người thân (cha mẹ, anh chị em ruột, vợ hoặc chồng, con…).
Việc khai sai, khai thiếu hoặc cố tình che giấu thông tin dưới bất kì hình thức nào đều có thể bị xem là không đủ phẩm chất trung thực, thiếu tin cậy về chính trị và dẫn đến việc tạm dừng hoặc hủy kết quả kết nạp.
Đặc biệt, với trường hợp có người thân từng có tiền án, tiền sự hoặc từng sinh sống ở nước ngoài, việc khai đầy đủ và trung thực sẽ giúp cơ quan thẩm tra xác minh chính xác, tránh bị hiểu lầm hoặc nghi ngờ về động cơ, nhân thân chính trị.
3.2. Cách trình bày khi thân nhân từng có tiền án nhưng đã được xóa án tích:
Trường hợp người thân trong gia đình (cha, mẹ, anh chị em hoặc ông bà) từng có tiền án, người khai lý lịch cần ghi rõ nội dung tiền án, tội danh, thời gian chấp hành án và kết quả xóa án tích (nếu đã được xóa án tích theo quy định tại Điều 70 Bộ luật Hình sự 2015). Khi khai cần dùng ngôn ngữ chính xác, khách quan như:
“Cha tôi từng bị kết án về tội X năm XXXX, đã chấp hành xong án và được xóa án tích theo quy định của pháp luật.”
Việc ghi nhận như vậy thể hiện tinh thần trung thực, tôn trọng pháp luật, đồng thời tạo điều kiện để cơ quan tổ chức Đảng xác minh và đánh giá công bằng. Nếu người khai cố tình bỏ trống hoặc ghi mập mờ (“đã cải tạo tốt” hoặc “đã hết án”) mà không ghi rõ tình trạng pháp lý, hồ sơ sẽ bị yêu cầu bổ sung hoặc bị đánh giá thiếu trung thực.
3.3. Xin xác nhận lý lịch tại địa phương hoặc cơ quan công tác đúng quy định:
Một trong những bước bắt buộc khi làm hồ sơ xin vào Đảng là xin xác nhận lý lịch tại địa phương nơi cư trú (thường là xã, phường, thị trấn). Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc Công an địa phương sẽ xác nhận tình trạng pháp lý, nhân thân, chấp hành pháp luật của bản thân và gia đình.
Đối với người đang làm việc, cơ quan công tác hoặc tổ chức đoàn thể nơi sinh hoạt chính trị cũng cần có xác nhận riêng về quá trình phấn đấu, đạo đức, lập trường tư tưởng.
Người khai cần lưu ý không nên nhờ người khác viết thay hoặc ký hộ, tránh việc sai thông tin dẫn đến xác minh sai lệch. Việc xác nhận phải được thực hiện đúng quy trình, có chữ ký, con dấu hợp lệ bởi đây là căn cứ pháp lý quan trọng để Ban Tổ chức cấp ủy thẩm tra.
THAM KHẢO THÊM:
Tư vấn pháp luật qua Zalo
Liên hệ với Luật sư để được hỗ trợ:
Tư vấn pháp luật qua Zalo 
