Nhiều người sau khi chấp hành xong án phạt mong muốn được thực hiện nghĩa vụ quân sự để khẳng định bản thân và hòa nhập xã hội. Tuy nhiên, pháp luật quy định rõ ràng về điều kiện nhân thân khi đăng ký nghĩa vụ quân sự, trong đó có yếu tố án tích. Vậy nếu chưa được xóa án tích thì công dân có được đăng ký nghĩa vụ quân sự hay không?
Mục lục bài viết
1. Người chưa xóa án tích có được đăng ký nghĩa vụ quân sự không?
Căn cứ quy định tại Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015, pháp luật chỉ quy định các trường hợp được tạm hoãn hoặc miễn gọi nhập ngũ như: đang học tập, gặp hoàn cảnh đặc biệt, có thân nhân là liệt sĩ, thương binh… Trường hợp công dân có tiền án không thuộc nhóm được tạm hoãn hoặc miễn nghĩa vụ quân sự.
Tuy nhiên, nếu người có tiền án chưa được xóa án tích thì họ KHÔNG đủ điều kiện đăng ký nghĩa vụ quân sự theo quy định tại Điều 13 và Điều 30 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, do vẫn bị coi là người có án tích.
Chỉ khi đã được xóa án tích theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 thì công dân mới được coi như chưa bị kết án và có thể đăng ký, tham gia nghĩa vụ quân sự bình thường.
Cụ thể tại khoản 1 Điều 13 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, công dân thuộc một trong các trường hợp sau đây không được đăng ký nghĩa vụ quân sự:
- Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; đang chấp hành hình phạt tù, cải tạo không giam giữ, quản chế hoặc đã chấp hành xong hình phạt tù nhưng chưa được xóa án tích;
- Đang bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) hoặc đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc;
- Bị tước quyền phục vụ trong lực lượng vũ trang nhân dân.
Lưu ý: Khi hết thời hạn áp dụng các biện pháp nêu trên, công dân được đăng ký nghĩa vụ quân sự.
Như vậy, trong thời gian chưa được xóa án tích thì công dân sẽ KHÔNG ĐƯỢC đi nghĩa vụ quân sự. Nếu hết thời hạn theo quy định, công dân sẽ được đăng ký nghĩa vụ quân sự theo quy định và đồng thời thời đáp ứng các tiêu chuẩn đi nghĩa vụ quân sự thì sẽ được nhập ngũ theo quy định của pháp luật.
2. Vì sao chưa xóa án tích không được đăng ký nghĩa vụ quân sự?
Việc tạm thời không cho phép người chưa được xóa án tích tham gia nghĩa vụ quân sự không nhằm phân biệt đối xử mà xuất phát từ những yêu cầu đặc thù của Quân đội nhân dân Việt Nam – lực lượng nòng cốt trong bảo vệ Tổ quốc. Cụ thể:
- Thứ nhất, quân đội là môi trường đặc biệt đòi hỏi kỷ luật, phẩm chất đạo đức, nhân thân và lý lịch trong sạch. Người đang có tiền án vẫn thuộc nhóm chưa được khôi phục đầy đủ quyền công dân, nên chưa thể được tuyển chọn vào hàng ngũ quân đội.
- Thứ hai, quy định này nhằm đảm bảo tính chính trị, đạo đức và uy tín của lực lượng vũ trang, tránh nguy cơ tiềm ẩn về an ninh trật tự hoặc ảnh hưởng đến tập thể chiến sĩ trong quá trình huấn luyện và chiến đấu.
- Thứ ba, đây là cách để Nhà nước phân loại và sàng lọc công dân theo nhân thân tư pháp: chỉ khi người đó đã được xóa án tích thì mới đủ điều kiện pháp lý để thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân trong lĩnh vực quốc phòng.
3. Khi nào người từng có án tích được đăng ký nghĩa vụ quân sự trở lại?
Không phải ngay sau khi chấp hành xong hình phạt tù hoặc án treo thì người từng phạm tội có thể lập tức đăng ký nghĩa vụ quân sự. Theo quy định của pháp luật, chỉ khi đã được xóa án tích thì họ mới được coi như chưa bị kết án và được phục hồi đầy đủ quyền công dân, trong đó có quyền đăng ký và chấp hành lệnh gọi nhập ngũ. Việc xác định thời điểm này phụ thuộc vào loại tội danh, hình thức xóa án tích và thời hạn cụ thể được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015 hiện hành.
3.1. Căn cứ pháp lý xác định điều kiện được xóa án tích:
Theo Bộ luật Hình sự năm 2015, chế định xóa án tích được quy định tại Điều 70, 71 và 72. Bao gồm ba trường hợp như sau:
- Thứ nhất, đương nhiên được xóa án tích: Áp dụng đối với người bị kết án không thuộc các tội xâm phạm an ninh quốc gia (Chương XIII) và tội phá hoại hòa bình, chống loài người (Chương XXVI). Sau khi người đó chấp hành xong hình phạt chính, hết thời hạn thử thách án treo hoặc hết thời hiệu thi hành bản án và không phạm tội mới trong thời gian luật định, họ sẽ được đương nhiên xóa án tích mà không cần Tòa án ra quyết định.
- Thứ hai, xóa án tích theo quyết định của Tòa án: Áp dụng đối với người bị kết án về các tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc Chương XIII hoặc Chương XXVI. Trong trường hợp này, sau khi người đó chấp hành xong án và có quá trình cải tạo tốt, Tòa án sẽ xem xét quyết định xóa án tích dựa trên tính chất tội phạm, nhân thân và thái độ chấp hành pháp luật.
- Thứ ba, xóa án tích trong trường hợp đặc biệt: Áp dụng khi người bị kết án lập công, có tiến bộ rõ rệt được cơ quan hoặc chính quyền địa phương nơi cư trú đề nghị, thì Tòa án có thể xem xét cho xóa án tích sớm hơn thời hạn thông thường nhưng người đó phải đảm bảo đã chấp hành ít nhất 1/3 thời hạn luật định.
Việc xác định đã được xóa án tích hay chưa có ý nghĩa quyết định đến việc đủ điều kiện đăng ký nghĩa vụ quân sự. Nếu chưa đủ điều kiện xóa án tích, người đó vẫn bị coi là có tiền án. Do đó không được đăng ký nghĩa vụ quân sự theo Điều 13 và Điều 30 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015.
3.2. Thời hạn cụ thể để được đương nhiên xóa án tích:
Thời hạn để một người được đương nhiên xóa án tích phụ thuộc vào mức độ hình phạt mà họ đã phải chấp hành. Cụ thể theo khoản 2 Điều 70 Bộ luật Hình sự 2015, thời hạn được tính từ ngày người đó chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách của án treo và không phạm tội mới trong thời hạn sau đây:
- 01 năm nếu bị phạt cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng được hưởng án treo;
- 02 năm nếu bị phạt tù đến 05 năm;
- 03 năm nếu bị phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm;
- 05 năm nếu bị phạt tù trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình nhưng đã được giảm án.
Trường hợp người bị kết án đang chấp hành hình phạt bổ sung như quản chế, cấm cư trú, cấm hành nghề, cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc tước quyền công dân mà thời hạn chấp hành hình phạt bổ sung dài hơn thời hạn nêu trên thì thời điểm được coi là xóa án tích được tính từ ngày người đó hoàn thành toàn bộ hình phạt bổ sung.
Ví dụ: Anh A bị phạt tù 3 năm về Tội trộm cắp tài sản, chấp hành xong án vào tháng 01/2022. Nếu sau khi ra tù anh A không phạm tội mới thì đến tháng 01/2024 (sau 2 năm) anh được đương nhiên xóa án tích. Kể từ thời điểm đó, anh A được coi là chưa bị kết án và có quyền đăng ký nghĩa vụ quân sự nếu đáp ứng các điều kiện khác.
3.3. Thủ tục xác nhận đã được xóa án tích tại cơ quan có thẩm quyền:
Sau khi đã đủ điều kiện về thời hạn và hành vi, người từng bị kết án có thể yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp để chứng minh đã được xóa án tích. Khi người đã được xóa án tích theo quy định của Bộ luật Hình sự thì Phiếu lý lịch tư pháp số 1 sẽ không ghi nội dung về án tích.
Để được xác nhận, người dân cần chuẩn bị đơn đề nghị cấp Phiếu lý lịch tư pháp, bản sao căn cước công dân, sổ hộ khẩu và các giấy tờ liên quan. Sau đó tiến hành nộp tại Cơ quan Công an nơi thường trú. Nếu hồ sơ hợp lệ, cơ quan có thẩm quyền sẽ xác nhận tình trạng “Không có án tích” và đây chính là chứng cứ pháp lý để công dân đủ điều kiện đăng ký nghĩa vụ quân sự.
4. Chưa xóa án tích có được gọi đi khám nghĩa vụ quân sự không?
Tại Điều 19 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 có quy định về Đưa ra khỏi danh sách đăng ký nghĩa vụ quân sự như sau:
- Công dân được đưa ra khỏi danh sách đăng ký nghĩa vụ quân sự trong trường hợp sau đây: Chết; hết độ tuổi phục vụ trong ngạch dự bị; trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 13 hoặc Điều 14 của Luật Nghĩa vụ quân sự 2015;
- Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày có xác nhận của cấp có thẩm quyền, Ban Chỉ huy quân sự cấp xã, cơ quan, tổ chức có công dân quy định tại khoản 1 Điều 19 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 phải báo cáo Ban Chỉ huy quân sự cấp huyện quyết định.
Ngoài ra, tại khoản 1 Điều 13 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 có quy định các trường hợp không được đăng ký nghĩa vụ quân sự cụ thể: Công dân thuộc một trong các trường hợp sau đây không được đăng ký nghĩa vụ quân sự:
- Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; đang chấp hành hình phạt tù, cải tạo không giam giữ, quản chế hoặc đã chấp hành xong hình phạt tù nhưng chưa được xóa án tích;
- Đang bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) hoặc đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc;
- Bị tước quyền phục vụ trong lực lượng vũ trang nhân dân.
Như vậy, người chưa được xóa án tích sẽ KHÔNG được gọi đi khám nghĩa vụ quân sự theo quy định của pháp luật nêu trên.
THAM KHẢO THÊM:
Tư vấn pháp luật qua Zalo
Liên hệ với Luật sư để được hỗ trợ:
Tư vấn pháp luật qua Zalo 
