Thuật ngữ hệ thống chắc hẳn đã khá quen thuộc đối với mỗi chúng ta. Cụm từ này được sử dụng rất nhiều ở trong nhiều lĩnh vực của đời sống. Và, đối với mỗi lĩnh vực khác nhau thì nó lại có những ý nghĩa và vai trò cụ thể. Bài viết dưới đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về nội dung này.
Mục lục bài viết
1. Hệ thống là gì?
Hệ thống được hiểu cơ bản chính là tập hợp nhiều yếu tố khác nhau đối với cùng loại hoặc các yếu tố có cùng chức năng có quan hệ hoặc có sự liên hệ với nhau chặt chẽ làm thành một thể thống nhất. Theo định nghĩa của Lý thuyết công tác xã hội hiện đại thì chúng ta hiểu hệ thống thực chất chính là một tập hợp các thành tố được sắp xếp có trật tự và liên hệ với nhau để nhằm mục đích có thể hoạt đông thống nhất. Một hệ thống thực chât sẽ có thể gồm nhiều tiểu hệ thống, cùng với đó là một bộ phận của hệ thống lớn hơn.
Một hệ thống cũng chính là một tập hợp các yếu tố liên quan đến nhau, chúng sẽ cùng nhau hoạt động như một tổng thể.
Tuy rằng, mỗi yếu tố của một hệ thống có thể hoạt động độc lập, nhưng mỗi yếu tố của một hệ thống sẽ luôn là một phần của cấu trúc lớn hơn. Cũng giống như vậy, một hệ thống có thể tự nó là một thành phần của một hệ thống khác.
Từ hệ thống xuất phát từ Latin và phía đông của Hy Lạp, được xác định trong tiếng Tây Ban Nha là “liên minh của sự vật trong một cách có tổ chức”.
Cũng giống như vậy, có một dòng tư tưởng triết học gọi là chủ nghĩa hệ thống, chủ nghĩa hệ thống được tạo ra bởi nhà nhận thức người Argentina Mario Bunge, trong đó đề xuất rằng mọi thứ khi tồn tại là một hệ thống hoặc một thành phần của một hệ thống phức tạp hơn.
2. Phân loại các loại hệ thống:
Ta nhận thấy rằng, hiện nay, có hai loại hệ thống chính:
– Hệ thống khái niệm hoặc trừu tượng:
Một hệ thống khái niệm được hiểu cơ bản chính là tất cả các ý tưởng, khái niệm, dấu hiệu, giả thuyết, lý thuyết hoặc biểu tượng được sử dụng để nhằm mục đích có thể tạo ra một cấu trúc, nghĩa là một thực thể giả định.
Một ví dụ được đưa ra cụ thể về một hệ thống khái niệm đó chính là toán học, lần lượt thì chúng sẽ được tạo thành từ một số thành phần trừu tượng (cụ thể đại số, tính toán, và nhiều các lĩnh vực cụ thể khác).
– Hệ thống thực hoặc vật liệu:
Hệ thống thực hoặc vật liệu là các cấu trúc được tạo thành từ các yếu tố hữu hình, cho dù chúng liệu có nguồn gốc tự nhiên hoặc nhân tạo.
Một ví dụ được đưa ra cụ thể về các hệ thống thực là cơ thể người hoặc phần cứng của máy tính.
3. Ví dụ về hệ thống:
Chúng ta nhận thấy, có vô số ví dụ cụ thể được đưa ra về các hệ thống mà các chủ thể sẽ thông qua đó có thể thấy các thành phần khác nhau có thể hoạt động độc lập như thế nào, nhưng chúng sẽ luôn là một phần của cấu trúc với cấp độ tổ chức cao hơn. Đây là một số trong số đó, cụ thể:
– Hệ thống trong sinh học:
Một hệ thống sinh học được hiểu cơ bản chính là một cấu trúc hoặc mạng được tạo thành từ một loạt các thành phần đáp ứng các chức năng thiết yếu nhằm mục đích để duy trì sự tồn tại của hệ thống.
Trong trường hợp của con người, chúng ta sẽ nhận thấy có một số hệ thống được hình thành để giúp thực hiện các chức năng quan trọng, cụ thể như:
+ Hệ tiêu hóa của con người:
Hệ thống tiêu hóa được hiểu cơ bản là tập hợp các cơ quan chịu trách nhiệm chế biến thực phẩm mà sinh vật ăn. Hệ thống tiêu hóa sẽ được tạo thành từ thực quản, dạ dày, ruột già, ruột non, gan và tuyến tụy.
+ Hệ thần kinh:
Hệ thống thần kinh sẽ phối hợp và chỉ đạo tất cả các chức năng và hoạt động của sinh vật cụ thể có thể kể đến như tiêu hóa, hô hấp, lưu thông máu, trong số những người khác.
Các thành phần của hệ thống thần kinh này là não, tiểu não, tủy não, tủy sống và các đầu dây thần kinh. Cơ thể con người, hệ thần kinh có mỗi liên quan mật thiết với nhau.
– Hệ mặt trời:
Hệ mặt trời được hiểu cơ bản chính là tập hợp các vật thể thiên văn xoay quanh Mặt trời. Trong hệ mặt trời theo nghiên cứu thì có tám hành tinh cụ thể đó là các hành tinh sau: Sao Thủy, Sao Kim, Trái Đất, Sao Hỏa, Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương và năm hành tinh lùn sau: Ceres, Pluto, Haumea , Makemake và Eris, bên cạnh đó còn có các thiên thể khác.
– Hệ điều hành:
Hệ điều hành được hiểu cơ bản chính là một chương trình hoặc tập hợp các chương trình điển hình của hệ thống máy tính là một phần của phần mềm và quản lý và quản lý tài nguyên phần cứng, cho phép sử dụng riêng các chương trình ứng dụng.
Một số ví dụ cụ thể được đưa ra về hệ điều hành là Microsoft Windows , Mac OS X , GNU / Linux và Unix.
– Hệ thống thông tin:
Một hệ thống thông tin được hiểu cơ bản chính là một tập hợp các yếu tố được tổ chức và định hướng để nhằm mục đích có thể xử lý và quản lý dữ liệu và thông tin để đáp ứng nhu cầu hoặc mục tiêu. Một hệ thống thông tin được đặc trưng bởi hiệu quả trong đó dữ liệu được xử lý liên quan đến một khu vực cụ thể.
Các yếu tố tạo nên một hệ thống thông tin cụ thể đó chính là con người, dữ liệu, hoạt động hoặc kỹ thuật làm việc và tài nguyên vật liệu hoặc máy tính nói chung.
– Hệ thống giáo dục:
Hệ thống giáo dục được hiểu cơ bản chính là một cấu trúc bao gồm một tập hợp các tổ chức và tổ chức, công cộng và tư nhân, xây dựng và phát triển các kế hoạch giáo dục, tài chính và thực hiện cung cấp các dịch vụ trường học khác nhau được thành lập ở mỗi quốc gia.
Trong số các yếu tố cụ thể của hệ thống giáo dục, thì chúng ta cũng sẽ có thể đề cập đến các trường học, trường đại học, giáo viên, học sinh, thư viện và các sinh vật công cộng dành cho lĩnh vực giáo dục và văn hóa.
– Hệ thống xã hội:
Trong xã hội học, một hệ thống xã hội được hiểu cơ bản chính là mạng lưới các mối quan hệ khuôn mẫu và các hệ thống này sẽ góp phần tạo thành một tổng thể thống nhất tồn tại giữa các cá nhân, nhóm và tổ chức. Đó chính là cấu trúc chính thức của vai trò và trạng thái để có thể hình thành trong một nhóm nhỏ và ổn định. Mỗi một cá nhân có thể thuộc nhiều hệ thống xã hội cùng một lúc.
Cụ thể chúng ta đưa ra ví dụ về các hệ thống xã hội bao gồm các đơn vị gia đình hạt nhân, cộng đồng, thành phố, quốc gia, địa phương, doanh nghiệp, trường đại học, tập đoàn kinh tế và ngành công nghiệp. Tổ chức và định nghĩa của các nhóm trong một hệ thống xã hội sẽ có sự phụ thuộc cụ thể vào các thuộc tính chung khác nhau mà chúng ta có thể kể đến như vị trí, địa vị, tình trạng kinh tế xã hội, chủng tộc, tôn giáo, chức năng xã hội hoặc các đặc điểm khác biệt khác.
Các loại hệ thống xã hội:
Mọi cộng đồng con người nói chung, cụ thể là từ bộ lạc cổ xưa nào đó, nhà nước của người Aztek cho đến nhà nước quốc gia của các dân tộc hiện nay, được xác định vừa là một hiện tượng xã hội phổ biến, vừa chính là một hệ thống phức tạp. Và thực chất, ta nhận thấy, việc đó có nghĩa rằng, chúng ta sẽ có thể xem cộng đồng như vậy (vói mục đích phân tích hệ thống) chính là tổng thể các hệ thống khác nhau, tùy thuộc vào khía cạnh nghiên cứu của thể của các đối tượng. Nhà chính trị học người Pháp Zdan – Viljam Laper, trong cuốn sách Phân tích các hệ thông chính trị (1973), đã phân tính và đưa ra năm hệ thống như vậy. Những hệ thống được nhà chính trị học người Pháp Zdan – Viljam Laper đưa ra đó là:
+ Hệ thống sinh học xã hội được biết đến là hệ thống mà ở đó diễn ra hoạt động tái sản xuất dân cư.
+ Hệ thống sinh thái được hiểu là hệ thống chỉ ra rằng, con người bao giờ cũng sống ở một lãnh thổ nhất định do chính con người xây dựng nên, con người sống cùng vói thế giới động vật và thực vật.
+ Hệ thống kinh tế được hiểu là hệ thống sản xuất và trao đổi của cải và dịch vụ vật chất để làm thỏa mãn các nhu cầu của các thành viên của cộng đồng. Sự phân chia và tổ chức lao động, các quan hệ sản xuất, v.v. tạo thành hệ thống đó.
+ Hệ thống văn hóa được hiểu là hệ thống sáng tạo ra và phổ biến thông tin có giá trị, ý nghĩa (cụ thể ngôn ngữ, đạo đức, nhận thức, tập quán, truyền thống, tín ngưỡng).
+ Hệ thống chính trị được hiểu là hệ thống tổ chức nên xã hội một cách đặc biệt và bằng cách đó gắn liền vói các hệ thống xã hội khác.
Ta nhận thấy, bên cạnh các hệ thống nói trên, trong xã hội còn tồn tại các hệ thống khác, cụ thể như: hệ thống chính sách, hệ thống pháp luật và nhiều hệ thống khác.
