Hãy thuật lại vụ Đuy-puy? Vụ Đuy-puy đã dân đến kết cục gì?

1. Hãy thuật lại vụ Đuy-puy:

1.1. Jean Dupuis (Đuy-puy) là ai?

Jean Dupuis, sinh ngày 7/12/1829 tại Saint-Just-la-Pendue, Pháp, và qua đời vào ngày 28/11/1912 tại Monaco, được lưu truyền trong sử sách với danh hiệu nhà thám hiểm và thương nhân người Pháp. Trong Sử Nhà Nguyễn, ông được gọi bằng cái tên Đồ Phổ Nghĩa (涂普義), thể hiện sự tầm quan trọng và ảnh hưởng của ông trong lịch sử quan hệ giữa Pháp, Trung Quốc và Việt Nam.

Năm 1858, ông bắt đầu sự nghiệp kinh doanh tại Ai Cập. Năm 1860, ông đã đặt chân đến Trung Quốc, nơi ông không chỉ tham gia vào các hoạt động buôn bán mà còn đẩy mạnh việc khám phá những vùng đất mới ở phía nam Trung Quốc, tiếp giáp với lãnh thổ của Việt Nam.

1.2. Diễn biến vụ Jean Dupuis (Đuy-puy):

Trong khoảng thời gian 1864-1865, Jean Dupuis đã khởi xướng một sứ mệnh quan trọng về việc khai thác thương mại trên sông Hồng. Ông mong muốn khám phá khả năng vận chuyển hàng hóa từ tỉnh Vân Nam, Trung Quốc qua sông Hồng ra đến biển Đông và xác định tiềm năng giao thông trên tuyến đường thủy này. Sau khi tiến hành nhiều khảo sát, vào năm 1871, Dupuis quyết định tổ chức một cuộc hành trình thám hiểm sông Hồng. Tuy nhiên, chuyến đi đầu tiên gặp phải trở ngại lớn khi đoàn của ông bị thổ phỉ ở Vân Nam tấn công. Mặc dù cảm thấy lo lắng, Dupuis không bỏ cuộc, mà nhanh chóng lên kế hoạch cho một chuyến thám hiểm thứ hai. Lần này, ông thành công và nhận định rằng việc khai thác sông Hồng cho thương mại là hoàn toàn khả thi. Sau đó, Dupuis quay về Hồng Kông để chuẩn bị tàu hơi nước và thu mua vũ khí từ Pháp.

Được sự đồng ý của chính quyền Pháp, Dupuis tổ chức chuyến đi với hai tàu chất đầy vũ khí từ Hải Phòng lên Vân Nam (Trung Quốc) để bán cho quân đội địa phương và thu về nhiều hàng hóa khác để buôn bán ở Bắc Kỳ. Thương vụ đầu tiên của ông đã thành công, mang lại lợi nhuận đáng kể và khuyến khích Dupuis mở rộng hoạt động. Tuy nhiên, trong lần thực hiện thứ hai, chính quyền Nhà Nguyễn đã phát hiện và yêu cầu ông ngừng ngay các hoạt động thương mại này. Dupuis kiên trì đấu tranh với chính quyền, bất chấp nhiều trở ngại và xung đột nảy sinh giữa hai bên với những mục tiêu và yêu cầu riêng.

Trước tình hình căng thẳng leo thang vào năm 1873, Toàn quyền Nam Kỳ đã cử Francis Garnier đến Bắc Kỳ với nhiệm vụ chính là hòa giải và làm dịu tình hình. Garnier dự định gây áp lực lên Tổng đốc Hà Nội – Nguyễn Tri Phương. Tuy nhiên, khi bị triều đình kháng cự mạnh mẽ, vào ngày 20/11/1873, Garnier đã phối hợp cùng Jean Dupuis và đội quân của ông, bao gồm 10 người châu Âu, 30 người châu Á và 150 lính đánh thuê từ Vân Nam, tiến hành một cuộc tấn công bất ngờ vào thành Hà Nội. Trong trận chiến này, Tổng đốc Nguyễn Tri Phương bị thương nặng, bị bắt và cuối cùng tuyệt thực đến qua đời. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt lớn trong việc kiểm soát Bắc Kỳ.

Jean Dupuis, không chỉ tham gia vào cuộc tấn công này mà còn hỗ trợ thực dân Pháp trong việc mở rộng kiểm soát tại Bắc Kỳ. Ông đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự hiện diện của Pháp trong khu vực này.

Tuy nhiên, chỉ trong vài tuần sau khi chiếm đóng Hà Nội, tình hình thay đổi đột ngột. Khi Francis Garnier đang giao chiến với quân Cờ Đen của Lưu Vĩnh Phúc tại Cầu Giấy, ông bị giết. Cái chết của Garnier gây ra sự xáo trộn và bất ổn cho lực lượng Pháp, buộc họ phải ký hiệp ước với triều đình Huế và rút khỏi Hà Nội. Mặc dù đã bỏ ra nhiều công sức và đầu tư, Dupuis đành phải rút lui và chờ cơ hội khác, quay trở lại Pháp trong lúc chờ thời cơ mới.

Cuối cùng, vào ngày 20/7/1885, cơ hội đến với Jean Dupuis khi quân đội Pháp tiến vào Cửa Hội, đánh dấu sự kết thúc cuộc chiến giữa Pháp và triều đình Nhà Nguyễn, đồng thời thiết lập sự thống trị của Pháp tại Bắc Kỳ, biến khu vực này chính thức thành một phần thuộc địa của Pháp.

2. Vụ Đuy-puy đã dẫn đến kết cục gì?

Sự kiện xoay quanh Jean Dupuis đã trở thành điểm mốc quan trọng, dẫn đến những thay đổi lớn trong mối quan hệ giữa triều đình Huế và thực dân Pháp. Không chỉ là một sự cố thương mại, vụ Dupuis đã trở thành cơ hội cho Pháp thực hiện các kế hoạch can thiệp sâu hơn vào nội tình Việt Nam. Bằng cách lợi dụng các căng thẳng và tranh chấp phát sinh từ vụ việc, Pháp đã có cớ để gia tăng sự hiện diện quân sự và mở rộng phạm vi kiểm soát trên lãnh thổ Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực miền Bắc.

Ban đầu, vụ việc phát sinh khi Jean Dupuis, một thương nhân người Pháp, tìm cách mở rộng buôn bán dọc theo sông Hồng và liên kết thương mại với Vân Nam (Trung Quốc). Tuy nhiên, những hành động của Dupuis đã bị triều đình Huế coi là vi phạm chủ quyền và lợi ích quốc gia, dẫn đến các mâu thuẫn và tranh cãi. Trước tình hình này, thực dân Pháp đã nhanh chóng nắm lấy cơ hội, biến vụ việc thành một cái cớ hợp pháp để can thiệp sâu vào tình hình Bắc Kỳ.

Dưới danh nghĩa giải quyết vấn đề tranh chấp của Jean Dupuis tại Hà Nội, quân đội Pháp từ Sài Gòn được điều động ra Bắc dưới sự chỉ huy của đại úy Francis Garnier. Dù được chính quyền Pháp ở Nam Kỳ công khai tuyên bố là giúp làm dịu xung đột, đội quân của Garnier trên thực tế lại nhắm đến việc củng cố vị thế của Pháp tại Bắc Kỳ và thách thức quyền lực của triều đình Huế. Đây là bước đi quan trọng đầu tiên của thực dân Pháp trong chiến lược chiếm đóng và biến Bắc Kỳ thành thuộc địa.

3. Ý nghĩa của Vụ Đuy-puy:

– Thúc đẩy sự can thiệp của thực dân Pháp: Vụ Dupuis là minh chứng cho chiến lược mà thực dân Pháp áp dụng để thâm nhập và kiểm soát lãnh thổ Việt Nam. Hành động của Jean Dupuis trở thành cái cớ cho Pháp mở rộng ảnh hưởng tại miền Bắc. Điều này cho thấy sự quyết tâm của Pháp trong việc từng bước tiến sâu vào Bắc Kỳ, sử dụng các tình huống như vụ Dupuis để tạo tiền đề cho sự hiện diện lâu dài.

– Gia tăng căng thẳng chính trị: Sự kiện đã khiến quan hệ giữa triều đình Huế và thực dân Pháp trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết. Triều đình Huế xem sự can thiệp của Pháp là hành vi xâm phạm chủ quyền, trong khi Pháp lại khéo léo tận dụng vụ việc này để làm mờ đi tính chính đáng của triều đình. Những căng thẳng chính trị này là một dấu hiệu cho thấy sự bất ổn sắp tới trong mối quan hệ giữa hai bên.

– Bước ngoặt trong cuộc xung đột Bắc Kỳ: Vụ Dupuis đánh dấu một bước ngoặt trong quá trình đấu tranh quyền lực giữa triều đình Huế và Pháp. Triều đình Huế, mặc dù cố gắng bảo vệ chủ quyền, đã không thể ngăn chặn sự xâm nhập của Pháp. Sự kiện Dupuis là một tín hiệu rõ ràng cho thấy Pháp sẽ không từ bỏ ý định chiếm đóng và mở rộng kiểm soát Bắc Kỳ, bất chấp sự phản kháng của chính quyền Việt Nam.

– Thay đổi cấu trúc chính trị: Từ sự cố này, Pháp có thể thực hiện các chiến lược dài hạn để đạt được mục tiêu kiểm soát Bắc Kỳ. Những sự kiện xảy ra tiếp theo đã thay đổi cấu trúc chính trị của khu vực, dẫn đến việc Bắc Kỳ dần bị biến thành một phần thuộc địa của Pháp. Sự thâm nhập về quân sự và chính trị của Pháp đã tạo ra một môi trường không ổn định, dẫn đến những hệ quả sâu xa cho cả chính quyền và nhân dân Việt Nam.

– Định hình mối quan hệ Pháp – Việt: Vụ Dupuis không chỉ tạo tiền đề cho việc can thiệp của Pháp vào Bắc Kỳ mà còn định hình một mối quan hệ mang tính đối kháng giữa thực dân Pháp và triều đình Huế. Pháp dần thể hiện quyền lực áp đảo, thiết lập một mô hình cai trị mới trên lãnh thổ Việt Nam. Từ đây, quan hệ giữa hai bên chuyển từ hợp tác thương mại sang một kiểu quan hệ thuộc địa rõ ràng, trong đó Pháp giữ vai trò thống trị.