Giáo sư (Professor) là gì? Giáo sư trong tiếng Anh là gì? Quy định về tiêu chuẩn chức danh giáo sư? Quy trình công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư?
Giáo sư là các chức danh khoa học cao quý của các nhà giáo trong hệ thống giáo dục quốc dân được Hội đồng Giáo sư các cấp thẩm định và bổ nhiệm theo các quy định cụ thể của pháp luật. Để các chủ thể được phong hàm giáo sư, các ứng viên phải đạt một số tiêu chuẩn và phải trải qua các bước trong quá trình bổ nhiệm cụ thể. Chắc hẳn hiện nay nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về chức danh này. Bài viết dưới đây chúng ta sẽ cùng tìm hiểu giáo sư là gì cũng như những tiêu chuẩn, quy trình phong hàm Giáo sư?
Giáo sư (Professor) là gì?
1. Giáo sư là gì?
Giáo sư được biết đến là cấp bậc cao nhất trong hệ thống phân cấp học giả trong một trường đại học. Đa số thời gian, giáo sư được định nghĩa là một người tuyên bố. Bất kỳ ai có nguyện vọng trở thành giáo sư thì trước hết sẽ đều phải có bằng Tiến sĩ.
Chức danh giáo sư cũng được cấp cho những cá nhân xem xét đóng góp đáng kể của họ trong việc nghiên cứu và giảng dạy một chuyên ngành cụ thể. Các giáo sư dự kiến sẽ giảng dạy cho sinh viên sau đại học và đại học của một học viện và đặc biệt là việc vận động chính sách của họ trong khóa học và thiết kế chương trình học được trao cho các giảng viên cơ sở. Tuy nhiên, trách nhiệm chính của các giáo sư về cơ bản thì vẫn là tiến hành nghiên cứu và chia sẻ kết quả với các cộng đồng học thuật trong nước cũng như quốc tế. Các giáo sư thường giữ trọng trách là người đứng đầu các phòng ban, khoa. Giáo sư cũng đóng vai trò lãnh đạo với tư cách là thành viên của các ủy ban quản lý, đóng góp của họ vào việc vận hành trơn tru và phát triển các trường đại học.
2. Giáo sư trong tiếng Anh là gì?
Giáo sư trong tiếng Anh là: Professor.
3. Quy định về tiêu chuẩn chức danh giáo sư:
Theo quy định cụ thể tại Quyết định 25/2020/QĐ-TTg, ngoài việc các ứng viên cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn chung của chức danh giáo sư, phó giáo sư được quy định tại Điều 4 Quyết định 37/2018/QĐ-TTg thì các ứng viên chức danh giáo sư còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn cụ thể như sau:
– Các ứng viên là giáo sư đã có thời gian được bổ nhiệm chức danh phó giáo sư từ đủ 03 năm trở lên tính đến ngày hết hạn nộp hồ sơ đăng ký xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư tại Hội đồng Giáo sư cơ sở.
Các ứng viên giáo sư khi đã được bổ nhiệm chức danh phó giáo sư nhưng lại chưa đủ ba năm và ứng viên không đủ số giờ chuẩn giảng dạy thì phải có ít nhất gấp hai lần điểm công trình khoa học quy đổi tối thiểu đóng góp từ các bài báo khoa học hoặc (và) bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc gia, quốc tế.
– Các ứng viên giáo sư cần phải đã chủ trì hoặc tham gia xây dựng, phát triển chương trình đào tạo, bồi dưỡng từ trình độ đại học trở lên hoặc nhiệm vụ khoa học và công nghệ (chương trình, dự án, đề tài nghiên cứu), triển khai ứng dụng khoa học và công nghệ phù hợp với ngành, chuyên ngành khoa học đăng ký xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, được hội đồng khoa học do người đứng đầu
– Công bố kết quả nghiên cứu khoa học.
Các ứng viên giáo sư theo quy định của pháp luật sẽ cần phải là tác giả chính đã công bố được ít nhất 05 bài báo khoa học hoặc (và) bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc tế.
Đối với các ứng viên giáo sư không đủ công trình khoa học quy định cụ thể được nêu trên thì phải có ít nhất 03 trong số các công trình khoa học được nêu trên và hai chương sách phục vụ đào tạo do một nhà xuất bản có uy tín trên thế giới xuất bản hoặc có ít nhất 03 trong số các công trình khoa học nêu trên và 02 sách chuyên khảo do một nhà xuất bản có uy tín xuất bản.
– Các ứng viên giáo sư phải chủ trì biên soạn sách phục vụ đào tạo từ trình độ đại học trở lên phù hợp với chuyên ngành xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư.
– Các ứng viên giáo sư phải chủ trì thực hiện ít nhất hai nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp bộ hoặc 01 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia đã nghiệm thu kết quả từ đạt yêu cầu trở lên.
Ứng viên giáo sư khi không thực hiện đủ nhiệm vụ khoa học và công nghệ theo quy định thì sẽ có thể được thay thế bằng bài báo khoa học, bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc tế. Mỗi nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp bộ được thay thế bằng một bài báo khoa học hoặc công trình khoa học khác theo quy định pháp luật.
– Các ứng viên giáo sư còn cần phải hướng dẫn chính ít nhất hai đối tượng là nghiên cứu sinh được cấp bằng tiến sĩ theo quy định của pháp luật. Ứng viên không hướng dẫn đủ nghiên cứu sinh quy định tại khoản này thì được thay thế bằng bài báo khoa học hoặc bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc tế; hướng dẫn chính 01 nghiên cứu sinh được thay thế bằng 03 bài báo khoa học hoặc công trình khoa học theo quy định pháp luật.
– Bài báo khoa học quy trên là bài báo khoa học được công bố trên tạp chí khoa học quốc tế có uy tín.
Pháp luật quy định đối với các chuyên ngành thuộc ngành khoa học quân sự và ngành khoa học an ninh liên quan đến bí mật nhà nước thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh thì bài báo khoa học được công bố trên tạp chí khoa học quốc tế có uy tín sẽ được thay thế bằng các bài báo khoa học công bố trên các tạp chí khoa học uy tín của ngành Khoa học quân sự và ngành Khoa học an ninh.
– Các ứng viên giáo sư phải có ít nhất 20,0 điểm công trình khoa học quy đổi, trong đó:
+ Các ứng viên giáo sư sẽ cần phải có ít nhất 5,0 điểm được thực hiện trong ba năm cuối tính đến ngày hết hạn nộp hồ sơ.
+ Các ứng viên thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ, lĩnh vực khoa học sức khỏe phải có ít nhất 12,0 điểm công trình khoa học tính từ các bài báo khoa học hoặc (và) bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích. Đối với các ứng viên thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, lĩnh vực nghệ thuật, thể dục thể thao phải có ít nhất 8,0 điểm công trình khoa học tính từ các bài báo khoa học hoặc (và) giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc gia, quốc tế.
+ Ứng viên thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ, lĩnh vực khoa học sức khỏe phải có ít nhất 3,0 điểm công trình khoa học tính từ việc biên soạn sách phục vụ đào tạo, trong đó có ít nhất 1,5 điểm tính từ biên soạn giáo trình hoặc (và) sách chuyên khảo.
+ Ứng viên thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn; lĩnh vực nghệ thuật, thể dục thể thao phải có ít nhất 5,0 điểm công trình khoa học tính từ việc biên soạn sách phục vụ đào tạo, trong đó có ít nhất 2,5 điểm tính từ biên soạn giáo trình hoặc (và) sách chuyên khảo.
Cần lưu ý đối với các ứng viên giáo sư không đủ số điểm quy định được nêu trên thì sẽ được thay thế bằng điểm quy đổi từ các bài báo khoa học, bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc tế.
4. Quy trình công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư:
Quy trình công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư:
Về việc đăng ký và nộp hồ sơ, nhà giáo thuộc biên chế của các cơ sở giáo dục đại học, nơi có Hội đồng Chức danh giáo sư cơ sở, đăng ký và nộp hồ sơ tại Hội đồng Chức danh giáo sư cơ sở đó. Nhà giáo thuộc các đơn vị, nơi không có Hội đồng Chức danh giáo sư cơ sở thì đăng ký tại Văn phòng Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước.
Sau khi hồ sơ được gửi, Hội đồng chức danh giáo sư cơ sở thẩm định để xác nhận mỗi hồ sơ đăng ký xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư phải được ít nhất 3 giáo sư cùng ngành chuyên môn thẩm định, đánh giá, nhận xét bằng văn bản.
Tiếp theo, Hội đồng Chức danh giáo sư cơ sở sẽ trao đổi công khai về các ý kiến của những người thẩm định, đánh giá và kết luận đối với từng hồ sơ; nghe từng người đăng ký xét chức danh trình bày bản báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học, công nghệ và báo cáo kết quả đào tạo; xác định trình độ ngoại ngữ của từng người.
Sau khi thảo luận và thông qua danh sách người đăng ký đủ điều kiện đưa vào danh sách lấy phiếu tín nhiệm, Hội đồng Chức danh giáo sư cơ sở sẽ biểu quyết bằng phiếu kín.
Hội đồng Chức danh giáo sư cơ sở tổng hợp kết quả xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, lấy xác nhận của thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học nơi có Hội đồng Chức danh giáo sư cơ sở, gửi kết quả xét và toàn bộ hồ sơ của các ứng viên lên Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước đồng thời thông báo đến cơ quan chủ quản có thẩm quyền quản lý nhà giáo.
Sau khi nhận được toàn bộ hồ sơ, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước sẽ phân loại và chuyển cho các Hội đồng chức danh giáo sư ngành, liên ngành. Quy trình thẩm định hồ sơ và xét công nhận tiêu chuẩn chức danh tại Hội đồng Chức danh giáo sư ngành, liên ngành cũng giống như ở cấp cơ sở. Sau đó, Hội đồng ngành, liên ngành sẽ báo cáo kết quả và chuyển lại toàn bộ hồ sơ cho Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước.
Khi đã trải qua đầy đủ các bước trên, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước tổ chức thẩm định kết quả xem xét của các Hội đồng Chức danh giáo sư ngành, liên ngành, quyết nghị bằng phiếu kín công nhận đạt chuẩn chức danh giáo sư hoặc phó giáo sư cho các nhà giáo.
Chủ tịch Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước cũng sẽ căn cứ nghị quyết của hội đồng để có thể từ đó đưa ra quyết định công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư cho các nhà giáo.
Trình tự bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư:
Đầu tiên, cơ sở giáo dục đại học sẽ thông báo công khai số lượng giáo sư, phó giáo sư ở các ngành mà đơn vị có nhu cầu bổ nhiệm theo cơ cấu đội ngũ giảng viên trong cơ sở do Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo quy định. Nhà giáo có nguyện vọng được bổ nhiệm chức danh giáo sư sẽ phải nộp hồ sơ tại cơ sở giáo dục đại học.
Sau đó, thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học căn cứ vào nhu cầu bổ nhiệm chức danh giáo sư, đề nghị của khoa, bộ môn và ý kiến của Hội đồng khoa học của cơ sở, ra quyết định bổ nhiệm chức danh giáo sư cho các nhà giáo đã được công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư rồi sau đó sẽ cần báo cáo lên thủ trưởng cơ quan chủ quản cơ sở đào tạo và Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo.
Thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học có trách nhiệm giao nhiệm vụ cho các giáo sư đã được bổ nhiệm. Định kỳ 3 năm một lần, thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học sẽ thực hiện rà soát, đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ được giao của các giáo sư để từ đó xem xét việc giao nhiệm vụ tiếp theo.
Bài viết được thực hiện bởi Thạc sỹ Đinh Thùy Dung
