Soạn bài Tiếng gà trưa (Cánh diều Ngữ văn lớp 7 trang 49)

1. Chuẩn bị soạn bài:

Yêu cầu (trang 49 Sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Xuân Quỳnh (1942-1988), là một nữ nhà thơ Việt Nam. Thơ Xuân Quỳnh làm say đắm lòng người với những cảm xúc phong phú và đa dạng, phản ánh tính cách đặc biệt của Xuân Quỳnh. Những bài thơ của nhà thơ này mang đến cho người đọc những trạng thái hạnh phúc, đau khổ, và suy tư, tạo nên sự gần gũi bởi nó được viết bằng sự đằm thắm của một người phụ nữ vừa làm thơ vừa làm vợ, làm mẹ. Bà trở nên nổi tiếng với nhiều bài thơ đã được nhiều người biết đến, như Thuyền và biển, Sóng, Thơ tình cuối mùa thu, và Tiếng gà trưa. Bởi những thành tựu đó, bà đã được Nhà nước Việt Nam trao tặng Giải thưởng Nhà nước và Giải thưởng Hồ Chí Minh vì đóng góp cho nền văn học Việt Nam.

Xuân Quỳnh không chỉ là một nhà thơ tài ba mà còn là một người phụ nữ đáng ngưỡng mộ. Bà đã đồng thời vừa làm thơ, vừa làm vợ và làm mẹ. Điều này cho thấy tính cách đặc biệt của Xuân Quỳnh, luôn hết mình và đầy nhiệt huyết trong mọi vai trò của cuộc sống. Những bài thơ của bà không chỉ đơn thuần là những dòng chữ, mà chúng là những dòng máu, những tâm hồn trăn trở, và những trí tuệ sáng tạo.

Bà đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc bằng những bài thơ tuyệt vời. Mỗi bài thơ của Xuân Quỳnh mang đến cho người đọc một trạng thái cảm xúc khác nhau. Có những bài thơ khiến chúng ta đắm say trong hạnh phúc, nhưng cũng có những bài thơ khiến chúng ta chạm đến những đau khổ và suy tư sâu sắc. Điều đặc biệt ở Xuân Quỳnh là cách bà viết thơ rất gần gũi và chân thực, nhưng cũng rất sâu lắng và tinh tế.

Ngoài việc làm thơ, Xuân Quỳnh còn đồng thời là một người phụ nữ, một người vợ và một người mẹ. Bà đã gắn bó với những vai trò này trong cuộc sống hàng ngày. Bà đã biết cách cân bằng giữa việc làm thơ và việc chăm sóc gia đình. Điều này làm cho những bài thơ của bà càng thêm đặc biệt và đáng quý. Từ những bài thơ của Xuân Quỳnh, chúng ta có thể cảm nhận được sự đằm thắm và tình yêu thương của một người phụ nữ vừa làm thơ vừa làm vợ, làm mẹ.

Ngoài ra, bà còn nhận được nhiều giải thưởng danh giá từ Nhà nước Việt Nam và Giải thưởng Hồ Chí Minh. Đây là một công nhận vô cùng quan trọng về những đóng góp của Xuân Quỳnh cho nền văn học Việt Nam. Bằng những bài thơ tuyệt vời và những tác phẩm độc đáo, Xuân Quỳnh đã làm cho nền văn học Việt Nam trở nên phong phú và đa dạng hơn.

2. Đọc hiểu Tiếng gà trưa:

Nội dung chính: Bài thơ này như là một món quà tinh thần mà tác giả dành tặng cho người đọc. Nó đưa chúng ta trở lại những kỷ niệm đẹp đẽ, những khoảnh khắc ngọt ngào trong quá khứ. Tác giả dùng tiếng gà và người bà trìu mến như những hình ảnh tượng trưng, đem lại sự ấm áp và thân thuộc.

Tiếng gà vọng lên trong không gian yên tĩnh, như một lời nhắc nhở về sự sống, về sự tồn tại của những điều đơn giản và thiêng liêng. Nó mang đến cho tác giả và người đọc một cảm giác bình yên, đồng thời gợi lại những kỷ niệm tuổi thơ đáng nhớ.

Còn người bà trìu mến, là một hình ảnh đầy tình yêu thương và sự quan tâm. Tác giả miêu tả về người bà bằng những từ ngữ ôn hòa, tôn vinh sự đẹp đẽ và sự ấm áp của tình mẫu tử. Những kỷ niệm về người bà trìu mến không chỉ đơn thuần là những hình ảnh, mà còn là những giá trị vô giá mà tác giả muốn truyền tải đến người đọc.

3. Soạn bài Tiếng gà trưa – Cánh diều Ngữ văn lớp 7 trang 49:

3.1. Trả lời câu hỏi giữa bài: 

Câu 1 (trang 49 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Dòng không phải 5 chữ: 8, 14, 28

Số dòng trong mỗi khổ thơ không đồng nhất.

Câu 2 (trang 49 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

– Vần: vần cách (xa-ta, trắng-nắng), vần liền (ôi-ống, nghe-nghe-nghe)

– Nhịp: 2/3, 1/4, 3/2

Câu 3 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Những hình ảnh và kỉ niệm gợi lại trong lòng tôi là tiếng gà trưa vang lên trên núi, như một bản tình ca thiết tha và ngọt ngào. Tiếng gà ấy như một sợi dây liên kết giữa tôi và quê hương, mang đến cho tôi cảm giác ấm áp và thân thuộc. Khi nghe tiếng gà nhảy ổ, tôi nhớ ngay đến xóm nhỏ của mình, nơi mà tôi đã trải qua tuổi thơ đáng nhớ. Những buổi nắng trưa oi ả cũng hiện lên trong ký ức của tôi, khi tôi cùng bạn bè vui đùa và chơi những trò chơi truyền thống. Những kỉ niệm này vẫn mãi mãi sống trong tâm trí tôi, và tạo nên một phần không thể thiếu trong cuộc sống của tôi.

Câu 4 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Các từ diễn tả cảm xúc của người cháu: “chắt chiu”, “lo”, “mong”, “mang”, “hạnh phúc”, “yêu”, “vì”, “trứng hồng tuổi thơ”. 

Câu 5 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Câu thơ có cấu trúc giống nhau:

– “Vì lòng yêu Tổ quốc

Vì xóm làng thân thuộc”

3.2. Trả lời câu hỏi cuối bài: 

Câu 1 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Trong bài thơ, tình cảm thiêng liêng giữa bà cháu được thể hiện sâu sắc và cảm xúc được lan tỏa khắp nơi, nhìn thấy qua cảnh tiếng gà trưa vang lên. Bài thơ mang đậm nét gia đình, sự quan tâm và yêu thương của bà dành cho cháu. Từ ngữ và hình ảnh trong bài thơ tạo nên một không gian ấm áp và thân thuộc, khiến người đọc cảm nhận được tình cảm đặc biệt của mối quan hệ này.

Trong bài thơ, người được gọi là “cháu” chính là tác giả Xuân Quỳnh, người đã viết bài thơ này. Xuân Quỳnh dùng từ ngữ đầy tình yêu thương để miêu tả tình cảm mà bà dành cho cháu. Điều này cho thấy sự kính trọng và biết ơn mà tác giả dành cho bà, và cũng thể hiện sự đồng cảm và tình cảm sâu sắc của cháu đối với bà.

Câu 2 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Trong bài thơ “Tiếng gà trưa”, dòng thơ được lặp lại 3 lần tạo ra một hiệu ứng lặp lại mạnh mẽ, nhằm đánh thức và gợi nhớ trong lòng người đọc.

Bài thơ đã khiến người cháu của tác giả nhớ lại không chỉ hình ảnh mà còn những kỷ niệm đáng quý về những tháng ngày nghèo khó, khó khăn sống cùng với bà nội yêu thương. Đó là những kỉ niệm đậm sắc màu của tuổi thơ, nơi mà tác giả đã trải qua những khó khăn nhưng cũng tràn đầy yêu thương và hạnh phúc bên người bà.

Em bị ấn tượng sâu sắc bởi hình ảnh “tiếng gà trưa” vì nó không chỉ đơn thuần là tiếng gà gáy mà nó còn là một lời gọi đến tuổi thơ của tác giả. Đó là một hình ảnh tuyệt đẹp, gắn kết với những năm tháng vất vả nhưng cũng đầy yêu thương và hạnh phúc mà tác giả đã trải qua bên người bà. Tiếng gọi ấy đong đầy thân thương, trìu mến, khơi dậy trong em những kỷ niệm đẹp về người bà hiền hậu, thương yêu cháu.

Cháu cảm nhận được sự tình cảm chân thành và sâu sắc mà tác giả dành cho bà thông qua hình ảnh “tiếng gà trưa”. Đó là một tình cảm chân thành, sâu sắc và mãnh liệt, được thể hiện qua những từ ngữ và cảm xúc tác giả đã truyền tải trong bài thơ. Điều đó khiến cho bài thơ trở nên cảm động và gắn kết với lòng người đọc.

Câu 3 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Người bà hiện lên trước mắt chúng ta với rất nhiều chi tiết đáng yêu và đặc biệt. Bà luôn có “tay khéo léo không bao giờ bỏ sót việc nặn trứng”, và luôn “chăm sóc tỉ mỉ từng chi tiết nhỏ nhặt”. Bà là người “luôn lo lắng và quan tâm tới mọi chuyện”, và thường “đi bán gà để kiếm sống cho gia đình”. Ngọn lửa yêu thương trong trái tim người bà luôn bừng cháy, và mỗi lần nghe “bà ơi” từ đứa cháu thân yêu, bà cảm nhận được niềm vui tràn đầy. Ngoài ra, bà cũng luôn “mua quần áo mới cho cháu” để đảm bảo rằng cháu luôn có điều kiện sống tốt hơn.

Người bà không chỉ là một người có tâm hồn giàu tình thương dành cho cháu mà còn là một người giàu đức tính và sẵn lòng hi sinh. Dù cuộc sống thường xuyên đối mặt với những khó khăn và vất vả, bà luôn biết cách dành dụm và chắt chiu từng chút để đảm bảo rằng cháu có một cuộc sống ấm no và hạnh phúc. Cháu luôn hiểu và biết ơn sự hy sinh và tình yêu thương vô bờ của bà. Từ đó, tình cảm yêu quý và lòng trân trọng đối với những kỷ niệm đã qua cùng bà ngày càng trở nên sâu sắc và không thể nào phai mờ đi.

Câu 4 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Bởi khi ở nhà, chúng ta thường xuyên gặp gỡ và mọi thứ diễn ra đều bình thường cùng nhau, không có cảm giác xa lạ. Mỗi ngày, chúng ta dành thời gian để chia sẻ, cười đùa và trò chuyện với những người thân yêu. Đây là một môi trường quen thuộc và thân thuộc đối với chúng ta. Nhưng khi xa nhà và sống trong một môi trường hoàn toàn khác, không còn thường xuyên gặp gỡ người thân, lúc đó ta mới bắt đầu cảm thấy cô đơn và nhớ mong về họ.

Khi ở xa nhà, ta cảm nhận một sự trống vắng trong lòng, như một mảnh trái tim thiếu sót một phần. Những kỷ niệm và ngày tháng đã cùng nhau trải qua trở thành những thứ đáng nhớ và đáng trân trọng hơn bao giờ hết. Nhớ lại những lần chia sẻ nụ cười, những lời động viên và những bữa cơm sum họp gia đình sẽ khiến ta nhớ về những giây phút quý giá và tạo nên sự kết nối mạnh mẽ với người thân yêu.

Điều quan trọng là, nhớ mong về những người thân yêu không chỉ là một cảm xúc cá nhân mà còn là một phần quan trọng trong việc xây dựng và duy trì mối quan hệ gia đình. Mỗi lần nhớ về họ, ta sẽ dành thời gian để gửi những tin nhắn yêu thương, gọi điện hoặc thậm chí là thăm họ khi có thể. Điều này giúp chúng ta giữ gìn và củng cố tình yêu và sự gắn kết với những người thân quan trọng nhất trong cuộc sống.

Với thời gian, cảm giác cô đơn và nhớ mong sẽ trở nên mạnh mẽ hơn, nhưng cũng đi kèm với đó là sự biết ơn và trân trọng hơn đối với những khoảnh khắc đáng nhớ bên cạnh người thân yêu. Chúng ta sẽ tìm thấy niềm vui và sự động viên trong việc nhớ về những ngày tháng đã qua và hy vọng cho những ngày tương lai khi được bên cạnh những người thân yêu.